بررسی معادلات جدید استراتژیک بین ایران، عربستان و آمریکا در نشست سانفرانسیسکو

موسویان: آمریکا به سیاست سنتی تقابل با ایران بازگشته است

۲۷ تیر ۱۳۹۶ | ۱۷:۲۴ کد : ۱۹۷۰۰۳۲ پرونده هسته ای خاورمیانه انتخاب سردبیر
مشکل آمریکا این است که کشور مستقل در خاورمیانه را تحمل نمی‌کند و کشورهای در اختیار می‌خواهد.
موسویان: آمریکا به سیاست سنتی تقابل با ایران بازگشته است

سخنرانان:

مدیر جلسه: جسیکا متیو

رییس سابق موسسه مطالعاتی کارنگی، مدیر پیشین شورای امنیت ملی و دیپلمات پیشین وزارت خارجه آمریکا

سید حسین موسویان، پژوهشگر ارشد دانشگاه پرینستون آمریکا و معاون پیشین سیاست خارجی شورای امنیت ملی ایران

بنفشه کیانوش، نویسنده کتاب «ایران و عربستان: دوستان یا دشمنان»

فرد لاوسن، استاد کالج میلز آمریکا و نویسنده چند کتاب درمورد سوریه و جهان عرب

 

جسیکا متیو: مردم ایران درشرایطی مجددا به روحانی رای دادند که هنوز از منافع اقتصادی برجام بهره مناسب نبرده اند. این به معنی پایبندی ایران به برجام است. سه روز بعد از انتخابات ایران، ترامپ به عربستان رفت و با سعودی ها توافق کرد که آمریکا فشار را علیه ایران افزایش دهد، سعودی ها علیه تروریسم و حل مسئله اسراییل و اعراب همکاری کنند. علت خصومت اسراییل و اعراب با برجام این است که برجام، ایران را از حصار مجازات های جهانی رهاند. برنامه ترامپ این است که فشار ها را برای جلوگیری از نفوذ منطقه ای ایران افزایش دهد و کاری هم به مسائل داخلی متحدین سنی عرب خود نداشته باشد. بهمین خاطر بحرین فشار را علیه شیعیان افزایش داد و عربستان هم علیه قطر وارد عمل شد. دولت ترامپ پذیرفته که ایران به تعهداتش در مورد برجام عمل کرده اما ازبرجام متنفر است. لذا از آقای موسویان می پرسم که آینده توافق هسته ای را چطور می بیند؟

موسویان: مهم این است که درک صحیحی از توافق هسته ای داشته باشیم. من به سه بعد مهم توافق هسته ای اشاره می کنم:

اول: این توافقی دوجانبه بین ایران و آمریکا نیست. درعین حال اولین باری بود که ایران و آمریکا در سطح عالی در مورد یکی از اختلافات مهم مذاکره کردند. موضوع هسته ای ایران از دید واشینگتن، تهدید اول امنیت ملی آمریکا بود که از طریق گفتگو و دیپلماسی حل شد. لذا اولین معنی برجام این است که دیپلماسی با ایران نتیجه می دهد. مقام معظم رهبری ایران هم فرمودند که اگر آمریکا به تعهدات خود در این زمینه به درستی و کامل عمل کند، این می تواند برای گفتگو در مورد سایر اختلافات جای تامل باشد. لذا اگر برجام شکست بخورد، شانس گفتگو برای حل سایر موارد اختلاف نیز از بین خواهد رفت.

دوم: برجام مدل گفتگوهای چندجانبه بین المللی برای حل بحران از طریق دیپلماسی است. مدل یکجانبه گرایی آمریکا همچون حمله به عراق و افغانستان، فاجعه برای منطقه و جهان آفرید. لذا قدرت های جهانی تصمیم گرفتند که با نفی مدل یکجانبه گرایی آمریکا، از مدل چندجانبه گرایی برای حل بحران هسته ای ایران استفاده کنند که نتیجه داد. بنابراین برجام مدل دیپلماسی چندجانبه گرایی برای حل بحران هاست که جهان برای حل بحران های جاری شدیدا به آن نیازمند است.

سوم: دانشمندان هسته ای جهان اتفاق نظر دارند که برجام جامع ترین توافق تاریخ هسته ای در زمینه شفافیت، بازرسی و ممانعت از انحراف به سمت ساخت بمب هسته ای است. بنابراین برجام بزرگترین سرمایه جهانی برای عاری سازی جهان و خاورمیانه از بمب هسته ای است.

آمریکا و سایر قدرتهای جهانی در قالب برجام متعهد شده اند که بهره مندی اقتصادی ایران از برجام را تسهیل نموده و مانع تراشی نکنند. اما از روز اول اجرای برجام، کنگره آمریکا به دنبال تحریم های جدید علیه ایران بوده است. ظرف چندماه هشتاد پیش نویس لایحه تحریم تهیه کردند صرفا بخاطر اینکه یک بحرانی از طریق دیپلماسی حل شده بود. دولت ترامپ هم تحریم هایی علیه ایران اعمال کرده است. کنگره و ترامپ تحریم های جدید را تحت عناوین حقوق بشر، تروریسم و منطقه اعمال می کنند تا برجام را فلج کنند. این سیاست تهدید جدی علیه ماندگاری برجام است زیرا اگر ایران نتواند از منافع اقتصادی برجام برخوردار باشد، چه دلیلی دارد که به آن متعهد بماند. ایران تاکنون به تمام تعهداتش عمل کرده است. اکنون همه شبهات جهانی در مورد اجرای تعهدات آمریکاست. اگر آمریکا به این روش ادامه دهد و ایران هم از برجام خارج شود، چه گزینه ای روی میز آمریکاست؟ آیا آمریکا می خواهد وارد جنگ دیگری شود که مردم آمریکا به شدت مخالفند.

جسیکا ماتیو: به موضوع عربستان بپردازیم. بنفشه کیانوش کتابی تحت عنوان «ایران و عربستان؛ دوستان یا دشمنان» نوشته است. من که دوستی بین ایران و عربستان نمی بینم.

بنفشه کیانوش: روابط ایران و عربستان نشان می دهد که هرچند دوستی جدی نداشته اند، اما از درگیری پرهیز کرده اند، بدنبال بالانس استراتژیک بوده اند و لزوما دشمنی نمی خواهند. عربستان از توافق هسته ای ایران حمایت کرد و اگر ایران باثبات باشد، ثبات خلیج فارس تامین خواهد بود. یمن و عربستان از نظر تاریخی دارای اختلافاتی بوده اند. منتهی ظرف ده سال گذشته روند تحولات داخلی یمن برای آمریکا و عربستان امیدوارکننده نبوده و موجب تقویت نفوذ ایران بوده است. یمن حیاط خلوت عربستان است و لذا محمد بن سلمان وزیر دفاع ناچار است این مشکل راحل کند.

موسویان: من با نظر خانم کیانوش در مورد موضع سعودی ها راجع به توافق هسته ای مخالفم. مذاکرات هسته ای سال ۲۰۰۳ آغاز شد. اکنون صد ها سند ویکی لیکس منتشر شده که نشان می دهد از همان زمان سعودی ها و متحدینشان درخلیج فارس موافق توافق هسته ای نبوده و آمریکا را برای حمله نظامی به ایران تحت فشار قرار داده اند. دو،سه هفته پیش جان کری وزیرخارجه سابق آمریکا فاش کرد که حتی در دوران مذاکرات هسته ای اوباما و درحالیکه سیاست او بر مبنای تعامل با ایران و حل مسالمت آمیز بحران هسته ای بود، سعودی ها شبانه روز به آمریکا برای حمله نظامی به ایران و عدم توافق هسته ای فشار می آورده اند. این افشاگری جان کری بسیار مهم است زیرا یک مقام رسمی آمریکا، از سیاستهای جنگ طلبانه عربستان علیه ایران پرده برداشت. امروزه هم اگر شما روزنامه های آمریکایی مثل وال استریت ژورنال و نیویورک تایمز را بخوانید، گزارش های زیادی را خواهید یافت مبنی بر اینکه سعودی ها ده ها میلیون دلار هزینه لابی های متعدد در واشینگتن می کنند تا با تحریم های جدید، برجام را بی اثر کنند. لذا تردیدی نیست که سعودی ها از اول مذاکرات هسته ای هم در جهت ممانعت از توافق هسته ای تلاش کردند و هم بدنبال حمله نظامی آمریکا به ایران بوده اند.

فرد لاوسن: سعودی ها ناراحت هستند چون علیرغم اینکه توافق هسته ای شامل محدودیت هایی در برنامه هسته ای ایران هست اما برنامه هسته ایران و انجام تحقیقات برای پیشرفت آن را متوقف نکرده و حتی محدودیت ها هم دائمی نیستند. سعودی ها بی نهایت خوشحال بودند از اینکه ایران کشور منفوری در جهان بود، زیر خرواری از تحریم ها گرفتار بود و قادر به نفوذ در منطقه نبود. با برجام، عربستان بشدت نگران شده زیرا در ها برای ایران باز شده که ایران یک بازیگر مشروع و مقبول در منطقه باشد. چنین وضعیتی تهدید جدی اقتصادی و استراتژیک برای عربستان است. عربستان محاصره تهدیدات مهمی شده است و از همه طرف احساس خطر می کند و لذا توافق هسته ای به نفع امنیت عربستان نیست.

جسیکا ماتیو: بعنوان فردی که سال ها در واشینگتن ملاقات های فراوان با دیپلمات های عرب داشته، نمی توانم بگویم که آیا عرب ها از مذاکره ایران و آمریکا بیشتر می ترسند یا از برنامه هسته ای ایران. آن ها روابط ایران و آمریکا در زمان شاه را فراموش نکرده اند و نگران بازگشت این روابط هستند. حالا درمورد مسئله سوریه صحبت کنیم.

فرد لاوسن: شکی نیست ایران در چند سال گذشته کمک های زیادی به دولت اسد کرده و مانع سقوط اسد بوده است. عملیات نظامی هوایی روسیه موثر بوده اما حضور نیروهای زمینی ایران موجب عقب نشینی های داعش و پیشروی های نیروهای سوریه شده است. مهم تر اینکه نیروهای بسیجی مردمی وابسته به ایران در سراسر سوریه حضور دارند. مرز سوریه و عراق همیشه بسته بوده اما اکنون مسیر تردد مستمر نیروهای بسیجی مردمی از مرز دو کشور شده است. این موضوع جغرافیای استراتژیک منطقه را تغییر خواهد داد. آمریکا باید ببیند کدام به نفعش است، غلبه کرد ها؟ تحقق خودمختاری کرد ها درسوریه؟ بنظر می رسد واشینگتن اخیرا حمایت خود از ارتش آزاد سوریه در مرزهای اردن به سمت سوریه را افزایش داده تا با نیروی بسیجی مردمی حامی ایران در جنوب مقابله شود. اینجا نقطه ای است که ممکن است نیروهای طرفدار آمریکا و ایران درگیر شوند.

جسیکا ماتیو: در ۲۰۱۲ (۱۳۹۱) صحبت ها در واشینگتن در مورد حمله به ایران بود. در ۲۰۱۰ مقاله ای در آتلانتیک منتشر شد که با ذکر منابع، گفته بود که ایران ظرف شش ماه از نقطه گریز هسته ای عبو رکرده و اسراییل تحمل ننموده و جنگ با ایران را آغاز خواهد کرد. آمریکا هم می دانست که اسراییل می تواند جنگ را آغاز کند اما نمی تواند تمام کند. روند افزایش تحریم ها هم موجب افزایش سانتریفیوژهای در ایران از چند صدتا به ۱۹۰۰۰ شد. آمریکا دو انتخاب داشت یا دستیابی ایران به بمب هسته ای را بپذیردو یا اینکه به ایران حمله کند. لذا توافق هسته ای بدست آمد که به نفع امنیت ملی آمریکا هم بود و الان ترامپ آن را به خطر انداخته است.

موسویان: شما به گزارش مجله آتلانتیک در مورد ادعاهای اسراییلی ها اشاره کردید. من در کتابم تحت نام «بحران هسته ای ایران»، مستند کرده ام که از سال ۱۹۹۰، هر دو سال یکبار مقامات اسراییل در سطح نخست وزیر و یا وزیر خارجه، رسما مدعی شده اند که ایران ظرف یکی دوسال به بمب هسته ای دست خواهد یافت (خنده حضار). مسئله دوم اینکه من واقعا متعجب هستم که در آمریکا این همه جنجال در مورد حق ایران برای تکنولوژی صلح آمیز هسته ای و جود دارد اما هیچ کس یک کلمه در مورد ۴۰۰ بمب هسته ای اسراییل حرف نمی زند. اسراییل تنها کشوری است که درخاورمیانه بمب هسته ای دارد. قبل از انقلاب این آمریکا بود که چک سفید امضاء برای ایران هسته ای به شاه داده بود. ایران هم بعد از انقلاب همه پروژه های هسته ای شاه را جاه طلبانه دانست و لغو کرد. لذا اگر آمریکا عقل داشت، موضوع هسته ای ایران خیلی راحت می شد.

فرد لاوسن: من قبول دارم که ایران هیچوقت دنبال بمب هسته ای نبوده است.

بنفشه کیانوش: آمریکا، اسراییل و عربستان تا زمانی که آلترناتیو مناسبی نداشته باشند، توافق هسته ای حفظ خواهد شد. سعودی ها و اسراییلی ها منافع خود در منطقه را دنبال خواهند کرد.

فرد لاوسن: این روز ها روابط فردی و شخصی در واشینگتن مهم است. محمد بن سلمان از اولین افرادی بود که به واشینگتن آمد و این روابط را با دولت ترامپ برقرار کرد.

موسویان: تیلرسون وزیر خارجه آمریکا رسما اعلام کرد که آمریکا بدنبال تغییر رژیم در ایران است. این یعنی بازگشت به سیاست سنتی تقابل با ایران. ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتی گفت من بدنبال تغییر رژیم در کشور ها نخواهم بود. او با تقبیح سیاست های مداخله گرایانه روسای جمهور قبلی آمریکا، جنگ آمریکا در افغانستان و عراق را محکوم کرد و گفت که ما در خاورمیانه زمین گیر شدیم. اما حالا بعد از ریاست جمهوری، او حضور نظامی آمریکا در منطقه را افزایش داده است، حملات نظامی به پایگاه ها و هواپیماهای دولت سوریه را آغاز کرده، قصد اعزام ۴۰۰۰ نیروی نظامی جدید به افغانستان دارد و حمایت از جنگ عربستان علیه یمن را گسترش داده است. جنگی که موجب کشتار روزمره ده ها تن از مردم فقیر و بیگناه یمن است. لذا ترامپ سیاست بمب بیشتر، مداخله نظامی بیشتر، درگیری بیشتر و تغییر رژیم را در خاورمیانه در پیش گرفته است.

بنفشه کیانوش: منصفانه تر در مورد ترامپ صحبت کنیم. من توجه ایران و آقای موسویان را به این نکته جلب می کنم که زود به این نتیجه نرسند که سیاست دولت ترامپ تغییر رژیم در ایران است. آمریکا و عربستان و اسراییل فشار ها به ایران را افزایش می دهند و همزمان پیغام به ایران می دهند برای اینکه ایران برای یک معامله عادلانه در مورد منطقه، به پای میز مذاکره بیاید. ایران نباید این پیغام ها را نادیده بگیرد.

موسویان: این تحلیل درست نیست. دولت آقای روحانی از ابتدای کارش در سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲)، عربستان را به گفتگو دعوت کرده است. آمریکا و روسیه و اروپا همه تلاش کردند که عربستان دعوت ایران برای گفتگو را بپذیرد اما ریاض مخالفت کرد. محمد بن سلمان وزیر دفاع و ولیعهد کنونی، شاه واقعی درعربستان است. اول: او گفت دیپلماسی و گفتگو با ایران بی فایده است زیرا دولت ایران شیعه است! ثانیا: او علنا هرگونه گفتگو با ایران در مورد مسایل منطقه را رد کرد، ثالثا: و بد تر از همه اینکه رسما اعلام کرد که جنگ را به داخل ایران می کشاند و چند روز بعد داعش در تهران عملیات تروریستی انجام داد.

آقای ظریف تقریبا مرتب و مکرر عربستان و شورای همکاری های خلیج فارس را به تشکیل مجمعی برای گفتگو دعوت کرده تا طرفین درباره همه نگرانی های خود گفتگو کنند. این عربستان است که از ابتدا مخالفت کرده است. کویت و عمان و قطر موافقند. بحرین هم که متاسفانه عملا تبدیل به یک استان عربستان شده و استقلالی ندارد. آقای جان کری خیلی تلاش کرد اما سعودی ها رد کردند. این واقعیت برای آمریکایی ها هم بخوبی روشن است که سعودی ها مخالف گفتگو هستند. حالا شما می گویید این عربستان است که بدنبال گفتگو با ایران است؟

جسیکا متیو: دربحث ما بررسی موضوع تقابل شیعه – سنی و عواقب آن مهم است.

فرد لاوسن: موضوع دعوا، تقابل شیعه و سنی نیست. موضوع مربوط به منافع استراتژیک طرف ها در منطقه است. نگاه کنید به این واقعیت که عربستان سنی علیه قطر سنی وارد عمل شده و ایران شیعه و ترکیه سنی هم از قطر حمایت می کنند.

کیانوش: عربستان جمعیت اقلیت شیعه دارد. بحرین و قطر هم شیعه دارند. همه دعوا در مورد ژئوپولتیک است و آمریکا هم اشتباهات گذشته خود را نباید تکرار کند.

موسویان: من موافقم که موضوع دعوای دینی نیست. به این نکته هم توجه کنید که عربستان نماینده جهان اهل سنت نیست. آن ها نماینده وهابیت هستند که در جهان اهل تسنن اقلیت چند درصدی است. فرقه های بزرگ اهل سنت مثل شافعی و مالکی و حنفی، مخالف وهابیت سعودی هستند. محور اختلاف اول مسائل ژئوپولتیک و محور دوم نگاه متفاوت به اسلام سیاسی است. قطر به همان میزان سنی است که عربستان است. یکی از شرایط عربستان علیه قطر، قطع رابطه با حماس است. حماس سنی است و نه شیعه. لذا دعوای شیعه و سنی واقعیت ندارد.

جسیکا ماتیو: یکی از سئوالات حضار این است که چرا آمریکا با ایران قدرتمند مخالف است؟

موسویان: پاسخ برمی گردد به سیاست ۶۰ سال گذشته آمریکا در خاورمیانه. برای درک این مهم توجه به واقعیات زیر لازم است:

واقعیت اول: اینکه آمریکا هیچگاه در خاورمیانه بدنبال دموکراسی نبوده است. آمریکا مرتب دم از دموکراسی زده اما در عمل ازحکومت های دیکتاتور فاسد همچون شاه در ایران و مبارک در مصر حمایت کرده است. نگاه کنید به متحد استراتژیک امروز آمریکا در منطقه که عربستان است و دموکراسی و حقوق بشر در آن صفر است، انتخابات و حتی قانون اساسی هم ندارد و درعین حال ترامپ ۳۵۰ میلیارد دلار تسلیحات به این کشور فروخت.

واقعیت دوم: اینکه در ۶۰ سال گذشته اساس استراتژی خاورمیانه ای آمریکا بر اساس سلطه بر نفت بوده است.

تا زمانی که شاه دیکتاتور حاکم بود آمریکا با ایران مشکلی نداشت و حمایت می کرد. به محض اینکه ایران انقلاب کرد و دیکتاتور را سرنگون کرد، خصومت آمریکا با ایران آغاز شد. مشکل آمریکا این است که کشور مستقل در خاورمیانه را تحمل نمی کند و کشورهای در اختیار می خواهد. امروز آمریکا در مورد نادیده گرفتن دموکراسی و حقوق بشر به این دلیل به عربستان چک سفید امضاء داده چون ریاض در اختیار آمریکاست. این است دلیل اصلی خصومت آمریکا با ایران.

جسیکا ماتیو: سئوال بعدی این است که چرا دولت ایران مسئله اعراب و فلسطین را به خودشان واگذار نمی کند. من و آقای موسویان دیشب نشستی با جامعه ایرانی در کالیفرنیا داشتیم. من متعجب شدم از اینکه دیدم ایرانی ها اینقدر از دخالت کشورشان در موضوع فلسطین و اسراییل ناراحت هستند.

فرد لاوسن: انقلاب ایران از ابتدا نه تنها علیه امپریالیسم آمریکا بود بلکه علیه صهیونیسم هم بود. حمایت انقلاب ایران از فلسطین هم بخاطر مخالفت با صهیونیسم جهانی است که جزء ایدئولوژی و فرهنگ این انقلاب است.

موسویان: در عین حال واقعیت دیگر هم این است که بعد از ۶۰ سال مذاکره، آمریکا و اروپا و روسیه و اعراب به راه حل «دو

دولت مستقل فلسطینی-اسراییلی» رسیده اند. البته ایران مخالف این فرمول است اما مانع اصلی تحقق این راه حل، نخست وزیر اسراییل است که با آن مخالفت کرده و می کند.

جسیکا ماتیو: در مورد نقش روسیه چه نظری دارید؟

کیانوش: نقش روسیه افزایش خواهد یافت چون آمریکا استراتژی مشخصی ندارد.

فرد لاوسن: روسیه اعتبار و پرستیژ بیشتری پیدا کرده است. هم در سوریه نقش دارد و هم با ایران و عربستان رابطه خود را توسعه داده است.

موسویان: آمریکا دارای پایگاه های متعدد نظامی در منطقه است. اما روسیه فقط یک پایگاه نظامی دارد آن هم در سوریه. حالا آمریکا آمده و هرکاری دستش بوده برای فروپاشی سوریه انجام داده است.

جسیکا ماتیو: آمریکا چه کاری برای فروپاشی سوریه کرده است؟

موسویان: همین چند روز پیش نخست وزیر سابق قطر در یک برنامه تلویزیونی گفت که ما و عربستان و آمریکا و ترکیه، جملگی از تروریست ها در سوریه حمایت کردیم. یک پایگاه در اردن و یک پایگاه در ترکیه داشتیم و لذا همه اشتباه کردیم. جو بایدن معاون وقت رییس جمهور آمریکا هم در دانشگاه هاروارد گفت که متحدین ما، عربستان و قطر و امارات و ترکیه، ده ها میلیون دلار حمایت مالی و تسلیحاتی در اختیار تروریست ها گذاشتند تا رژیم سوریه را ساقط کند. این حرف خود آمریکا و متحدینش است.

کیانوش: همیشه اینطور نیست که آمریکا از سیاست عربستان در منطقه پیروی کند بلکه این عربستان است که از سیاست آمریکا پیروی می کند.

موسویان: در یمن، عربستان جنگ نظامی را آغاز کرده و آمریکا هم به عربستان کمک می کند.

جسیکا ماتیو: اقدام عربستان علیه قطر را مشاهده کنید که هر دو متحد آمریکا هستند و لذا مراقب باشیم که همه چیز را نمی شود به سیاست آمریکا نسبت داد. در مورد نقش ترکیب جمعیتی جدید در منطقه صحبت کنیم جایی که نسل جوان اکثریت را تشکیل می دهد.

موسویان: من لازم می دانم که در مورد اتهامات آمریکا و عربستان به ایران در مورد سیاست هژمونی به این نکته اشاره کنم که:

۱-ایرانی ها در دویست سال گذشته به هیچ کشور همسایه تجاوز نکرده اند،

۲-جنگ علیه ایران را صدام با حمایت عربستان شروع کرد،

۳-جنگ در لیبی را عربستان با ناتو انجام داد،

۴-جنگ دریمن را عربستان با حمایت آمریکا انجام داد،

۵-جنگ در سوریه را عربستان و آمریکا و سایر متحدینشان با اعزام ده ها هزار تروریست از سراسر دنیا به سوریه برای ساقط کردن دولت سوریه راه انداختند،

۶- جنگ های علیه افغانستان و عراق را آمریکا راه انداخت.

 

بنابراین واقعیت ها نشان می دهد که منشاء بی ثباتی های خاورمیانه بخاطر سیاست هژمونی و جنگ طلبانه آمریکا و عربستان بوده است که شرایط ژئوپولتیکی و دموگرافیکی منطقه را متاثر ساخته است.

فرد لاوسن: عربستان و قطر در دو سال اول تروریست های زیادی را استخدام و به داخل سوریه فرستادند اما بعد متوجه شدند که کار از دستشان خارج شد و خودشان مورد تهدید قرارگرفتند. لذا حمایت ها را کاهش دادند.

کیانوش: اکثریت جوان ها در منطقه خلیج فارس شامل ایران دنبال اصلاحات هستند و لذا باید به آن ها فرصت داد که با هم صحبت کنند.

فرد لاوسن: اکثر جوان ها در ایران و عربستان دنبال شغل و زندگی بهتر هستند و دنبال جنگ و تقابل نمی خواهند.

جسیکا ماتیو: سئوالاتی در مورد اینکه آیا بحران هسته ای ایران واقعی بود یا ساختگی. من می توانم به گزارش سازمان های امنیتی آمریکا اشاره کنم که گفتند تا سال ۲۰۰۷ ایران دنبال بمب هسته ای بوده اما بعد متوقف کرده است.

موسویان: برای اینکه حقیقت را بدانید، کتاب گرث پور تر را بخوانید. او عضو برجسته سابق سازمان سیا است و کتابی نوشته تحت عنوان: «بحران ساختگی: واقعیات ناگفته درمورد برنامه هسته ای ایران». او در این کتاب با ارائه اسناد و مدارک کامل، ثابت کرده که بحران هسته ای ایران از اول توسط آمریکا و اسراییل ساختگی بود.

انتشار اولیه: یکشنبه 18 تیر 1396 / انتشار مجدد: سه شنبه 27 تیر 1396

کلید واژه ها: موسویان ایران و آمریکا ایران و عربستان برجام


نظر شما :