امکانات و چالش‌های «خاورمیانه» جدید

نویسنده: حسام میرو

دیپلماسی ایرانی: ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان کشور پادشاهی عربستان و ایران مبتنی بر دو عامل مستقیم یکی حمایت چین از این توافق و دومی تحول در سیاست آمریکا و تمرکز این کشور بر جنگ اوکراین و مهار چین درخصوص امکانات و چالش‌های پیش‌روی پیدایش «خاورمیانه جدید» پرسش‌هایی را مطرح کرده است.

نیازهای زیادی وجود دارد که باعث می شود به فکر ساختن یک نظام جدید در «خاورمیانه» در سطوح سیاسی، اقتصادی، امنیتی و توسعه‌‌ای باشیم؛ اما دستیابی به این نیازها ارتباط تنگاتنگی با سطح توسعه یافتگی هر کشور به طور جداگانه دارد. سطح توسعه‌ یافتگی‌ای که نابرابر است و علت آن هم فقط به خاطر نبود منابع مالی در برخی کشورهای منطقه نیست بلکه به خاطر ساختار داخلی‌ای است که مانع از دستیابی به تفاهم‌های مشترک منطقه‌ای و نیز توسعه داخلی می‌شود.

توافق روی یک فرمول منطقی و متعادل برای امنیت ملی در خاورمیانه با چالش‌های متعددی روبه رو است که برجسته‌ترین آنها فرسایش دولت ملی در شرق جهان عرب (سوریه،عراق و لبنان) است. از این رو برپایی یک خاورمیانه دارای توازن باید از طریق اعتبار دوباره بخشیدن به دولت در شرق جهان عرب صورت پذیرد به ویژه این‌که کشورهای این منطقه امروز از ضعف حکومت‌های مرکزی رنج می‌برند و عملا بدون توافق قدرت‌های اصلی منطقه درخصوص رفتن به سمت همکاری و کنار گذاشتن برخورد و رقابت و بازتعریف منافع از طریق نگاه به آینده و نه گذشته احیای دولت ملی در آنها ممکن نیست.

برجسته‌ترین امکانی که می‌تواند در پدید آوردن  تحولات بزرگ سهم داشته باشد بازار کار گسترده نه فقط از نظر مصرف بلکه به خاطر دربرداشتن ثروت‌ها و امکانات مالی، تجربه‌های متعدد و الگوهای جذب کننده سرمایه (مانند الگوی امارات یا چشم انداز 2030 عربستان) است.

طرح خاورمیانه جدید، باثبات و امن دارای عناوین مختلف است؛ اما اگر مختصر بگوییم می‌توان گفت عقلانی‌سازی شرطی ضروری برای معکوس کردن مسیر گذشته به سوی آینده‌ای متفاوت است و تحت این عنوان بزرگ می‌توان با تمام عناوین سیاسی، اقتصادی، امنیتی و توسعه‌ای تعامل کرد.

منبع: الخلیج آنلاین / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11