جنگ ناتو و اسلام ستیزی
چرا قرآن سوزی در اروپا اوج گرفته است؟!
حسین فاطمی، رونامه نگار
دیپلماسی ایرانی: بعد از دو بار اهانت جدید به قرآن کریم در اروپا طی دو هفته اخیر، روز جمعه (۳۰ تیر) مجددا اهانت جدیدی به قرآن در اروپا و این بار در کشور دانمار رخ داد. در این باره یک گروه راست‌افراطی در دانمارک جمعه هفته گذشته، نسخه‌ای از قرآن کریم را در مقابل سفارت عراق در «کپنهاگ» پایتخت این کشور سوزاند. خبرگزاری آناتولی ترکیه در گزارشی عنوان داشت کرد که اعضای این گروه دست راست‌افراطی«Danske Patrioter» (میهن‌پرستان دانمارک) نام دارد که مقابل سفارت عراق در پایتخت دانمارک، پرچم‌هایی ضداسلامی حمل می‌کردند و شعارهای توهین‌آمیزی علیه اسلام سرمی‌دادند.
این اقدام اهانت‌آمیز درست یک روز پس از آن رخ داد که ظهر روز پنجشنبه، ۲۰ جولای، برای دومین بار طی چند هفته اخیر، عاملان قرآن‌سوزی در سوئد، با چراغ سبز پلیس این کشور و پس از دریافت مجوز برای تجمع ضد اسلامی در استکهلم، به قرآن کریم اهانت کردند. خبرنگار آناتولی در خصوص اهانت به قرآن کریم در دانمارک گزارش کرد که دنباله‌روهای گروه افراطی میهن‌پرستان دانمارک، پرچم عراق و قرآن کریم را بر روی زمین انداختند و آن را لگدمال می‌کردند. این گروه افراطی همچنین به طور زنده، در حساب کاربری خود در فیس‌بوک، این اقدام اهانت‌آمیز خود را پخش کردند. گروه مذکور در توجیه این اقدام خود گفت، این حمله به ساحت مقدس قرآن کریم، در اعتراض به حمله معترضان به قرآن سوزی به سفارت سوئد در بغداد صورت گرفته است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که این گروه افراطی، پیش از این نیز در اواخر ماه ژانویه سال جاری میلادی، مقابل سفارت ترکیه در کپنهاگ، به ساحت مقدس قرآن کریم توهین کرده بودند. روز پنجشنبه هفته گذشته، «سلوان مومیکا» شهروند عراقی ـ سوئدی در تجمع ضداسلامی، بار دیگر با حمایت پلیس سوئد به قرآن کریم هتاکی کرد و پرچم عراق را آتش زد که در پی آن شمار زیادی از مسلمانان نیز خود را به محل اهانت به قرآن کریم رساندند و با شعارهای «لااله الا الله» و «محمد رسول الله» به فرد موهن، پاسخ دادند.
پیش از این نیز، ۲۸ ژوئن گذشته بود که «سلوان مومیکا» (۳۷ ساله) در استکهلم، در نخستین روز تعطیلات عید قربان، یک نسخه از قرآن را پاره کرد و آن را در مسجد مرکزی این شهر به آتش کشید. پس از آن، دستگاه قضایی عراق حکم جلب این شهروند سوئدی عراقی تبار را صادر کرد و وزارت خارجه عراق از دولت سوئد خواست تا فرد هتاک به قرآن کریم را جهت محاکمه به این کشور تحویل دهد. از طرف دیگر، در ادامه خشم عمومی علیه دولت سوئد، بامداد پنجشنبه، شماری از مردم عراق در واکنش به صدور مجوز کشور سوئد برای سوزاندن مجدد قرآن کریم به سفارت این کشور در بغداد حمله کردند و آن را به آتش کشیدند و در نهایت با دخالت نیروهای امنیتی عراق، معترضان از مقابل سفارتخانه سوئد، متفرق شدند که در پی آن تمام فعالیت‌های سفارتخانه سوئد در عراق بطور کامل به حالت تعلیق درآمد.
- واکنش ها
همان گونه که در نوبت های پیشین واکنش گسترده ای از سوی کشورهای اسلامی برای اهانت به ساحت قران در سوئد شکل گرفت، بدیهی بود که تکرار این اهانت، آن هم تنها به فاصله یک روز واکنش های جهان اسلام را تشدید خواهد کرد. در این خصوص، سخنگوی وزارت خارجه عراق بامداد شنبه اهانت به ساحت مقدس قرآن کریم و پرچم عراق مقابل سفارت این کشور در دانمارک را محکوم کرد و از جامعه جهانی خواست مقابل چنین جنایاتی بایستد. وزارت خارجه عراق در این بیانیه در بامداد شنبه بر تعهد خود برای پیگیری تحولات مربوط به این «رویدادهای شنیع» تأکید و تصریح کرد چنین اقداماتی را نمی‌توان مصداق آزادی بیان و آزادی تجمعات قلمداد کرد.
پس از هتک حرمت به قرآن در دانمارک، دیروز شنبه معترضان خشمگین عراقی به سفارت این کشور در بغداد حمله‌ور شدند و نیروهای امنیتی عراق با آنها مقابله کردند. منطقه خضراء بغداد جمعه شب هم شاهد تجمعی برای حمله به سفارت دانمارک بود، اما نیروهای امنیتی مانع از رسیدن معترضان به اطراف سفارت شدند. پس از ساعاتی کشمکش که به بسته شدن برخی مسیرهای اصلی در اطراف منطقه خضراء انجامید، معترضان منطقه را ترک کردند. وزارت خارجه عراق با انتشار بیانیه دومی تأکید کرد که کاملا به مفاد معاهده وین درباره روابط دیپلماتیک کشورها پایبند است و خود را درباره تأمین امنیت هیئت‌های دیپلماتیک مسئول می‌داند. این بیانیه افزوده که حمله به سفارت سوئد در بغداد کاری بود که نمی‌توان اجازه تکرار آن را داده و هر اقدام مشابهی با برخورد قانونی مواجه خواهد شد.
دلیل تداوم و تشدید هتاکی به قران چیست؟
قرآن‌سوزی در اروپا و به‌طورکلی جهان غرب رفتاری جدیدی نیست. در سال‌های اخیر به کررات چنین اتفاقاتی، چه در اروپا و چه آمریکا روی داده است؛ هر چند قرآن سوزی سلوان مومیکا در سوئد با بسامد بالاتری در جهان اسلام همراه بود که تا مرز قطع روابط بغداد- استکهلم نیز پیش رفته است. با این وجود تکرار و تشدید توهین به مقدسات اسلامی در بازه زمانی کوتاه یک ماهه، گزاره جنگ های صلیبی مدرن را تقویت می کند؛ دوره پس از اشغال اندلس که با قرآن‌سوزی گسترده‌ای به دستور بزرگان کلیسا توام شد.
منابع تاریخی نشان می‌دهد قرآن سوزی در اروپا به قرون وسطی باز می‌گردد. منطقه شبه جزیره ایبریا شامل دو کشور اسپانیا و پرتغال امروزی است که از شمال با فرانسه هم مرز بود. این شبه جزیره، پس از فتح توسط خلافت اموی، آندلس نامیده شد. آندلس تقریباً ۸۰۰ سال بعد در سال ۱۴۹۲ میلادی به دلیل تفرقه بین مسلمانان از سیطره مسلمین خارج شد و به تبع آن، نسخه‌های عربی قرآن حد فاصل سال‌های ۱۴۹۸ تا ۱۵۰۰ میلادی به دستور کلیسا سوزانده شدند.
قرن پانزدهم آغاز دادگاه‌های معروف تفتیش عقاید در امپراتوری اسپانیا بود. این دادگاه‌ها قریب به ۴۰۰ سال وحشت علیه اسلام را بر قلمروی امپراتوری اسپانیا به عنوان قدرتمندترین امپراتوری قرن پانزدهم جهان مستولی کرد. هدف این وحشت آفرینی، قرآن سوزی ها و تفتیش عقائد، حذف اسلام و شعائر ضدکلیسا بود و شهروندانِ مسلمان اسپانیا و بعضاً یهودی از ترس شکنجه و مرگ فجیع به سایر نقاط جهان آواره شدند. این رویه در سایر قدرت‌های اروپایی کاتولیک نظیر ایتالیا نیز انجام شد. با در نظر گرفتن این بازخوانی تاریخی سعی شده است که جنگ صلیب مدرنی در هزاره سوم بدن توسل به جنگ کلاسیک و نظامی علیه اسلام شکل بگیرد.
به باور ناظران بیرونی، دور جدید از هتاکی به شعائر مسلمین و آتش زدن قرآن صرفا با هدف تحقیر و حذف آثار اسلام در منطقه اروپا و جهان غرب، در دستور کار است که البته طیفی از تحلیلگران هم با اذعان بر این نکته تاکید دارند که این دست تحرکات ضداسلامی، اثر بومرنگی داشته است. پیرو آنچه گفته شد قرآن سوزی ها را باید به نوعی واکنش هیستریک جریان دست راست افراطی در سوئد، دانمارک، هلند، فرانسه و کل اروپا به روند رشد جمعیتی مسلمین در جهان بالاخص در کشورهای اروپایی تعبیر و تفسیر کرد. در همین رابطه دیلی اکسپرس (Daily Express) انگلیس به نقل از مرکز تحقیقاتی پیو، سال ۲۰۱۷ گزارشی تحت عنوان «جمعیت مسلمانان در برخی از کشورهای اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۵۰ سه برابر می‌شود» منتشر نمود.
متن این گزارش می‌تواند هتاکی سریالی به قرآن در سوئد ذیل رژیم پادشاهی این کشور را تبیین و تشریح کند. چرا که طبق این آمارها پیش بینی شده که یک نفر از هر ۳ سوئدی در سال ۲۰۵۰ مسلمان باشند. این عدد برای کشور آلمان یک نفر از هر ۵ آلمانی است. مسلمانان انگلیس و فرانسه در سال ۲۰۵۰ قریب به ۱۸% و ۱۷% از جمعیت این کشورها را تشکیل خواهند داد. کشور سوئد در سال ۲۰۵۰ پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان نشین در اروپا نسبت به کل جمعیت خود خواهد شد.
ذیل توجه به این آمارها و افزایش جمعیت مسلمانان در اروپا به خصوص در سوئد و فرانسه این سناریو در حال تقویت است که افزایش اقدامات اسلام ستیزانه با حمایت دولت‌های اروپایی و اهانت به مقدسات دین اسلام، با هدف مقابله با رشد شتابان جمعیت مسلمانان صورت گرفته است. از این رو اهانت به قرآن کریم، پیامبر و ...، علاوه بر مسائل سیاسی، جنبه ایدئولوژیک دارد. این تاکید بر جنبه ایدئولوژیک بی شک نقش جریان های دست راست افراطی در اروپا را برای روشن شدن موتور ضدیت با اسلام در قاره سبز را روشن می کند. به همین واسطه باید دولت ها و کشورهای اسلامی از هر طریق ممکن سیاسی، دیپلماتیک، فرهنگی، رسانه ای و ...، پروژه اسلام ستزی را به یک رفتار به شدت پرهزینه بدل کنند.
هر چند تجربه نشان داده که توهین به مقدسات اسلام و یا هتاکی به قرآن نه تنها منجر به کاهش گرایش به اسلام نمی‌شود، بلکه مردم را بیش از قبل به اسلام متمایل می‌سازد. مجله فرانسوی فیگارو بعد از اقدامات هتاکانه فرانسه نسبت به اسلام، در گزارشی با عنوان «افزایش خرید قرآن در فرانسه»، در دهه اخیر اعلام کرده بود «فروش قرآن ترجمه شده به زبان فرانسوی به شکل قابل توجه در سایت آمازون بالا رفته است.»
- اهداف سیاسی
البته در گزاره احتمالی دیگر علاوه بر آنچه پیرامون جنگ صلیبی مدرن و تقابل دست راستی های افراطی اروپا با رشد جمعیت مسلمانان در قاره سبز گفته شد، می توان به اهداف، دلایل و منافع سیاسی هم اشاره داشت. بر اساس گزارش دیلی میل، به موازات رشد و تقویت راست گرایی افراطی در سوئد، دولت این کشور از اسلام هراسی به عنوان ابزاری سیاسی سوءاستفاده می‌کند. در یک مورد مشخص دولت سوئد به راسموس پالودان، افراط گرای دارای تابعیت دانمارکی – سوئدی در اول بهمن ماه ۱۴۰۱/ ۲۱ ژانویه ۲۰۲۳ مجوز اقدام موهن قرآن سوزی در مقابل سفارت ترکیه در استکهلم را داد. پالودان، رئیس یک حزب افراط گراست که بارها اقدام موهن قرآن سوزی را در سوئد انجام داده است؛ او در سال ۲۰۲۰ به دلیل انتشار ویدئوهای ضد اسلامی در رسانه‌های اجتماعی رسمی حزبش به جرم نژادپرستی به زندان محکوم شد.
با اینحال قرآن سوزی پالودان در اول بهمن ماه ۱۴۰۱/ ۲۱ ژانویه ۲۰۲۳ متفاوت از گذشته بود. زیرا این اقدام او در پی تظاهراتی در استکهلم انجام شد که در آن، هواداران پ ک ک، عروسک شبیه‌سازی شده اردوغان را به دار آوریخته بودند و آنکارا نیز در واکنش به این اقدام، سوئد را «مرکز تبلیغات» برای تروریسم خواند و این کشور را به حمایت از این گروه متهم کرد. اختلاف بین ترکیه و سوئد در پی اهانت به قرآن کریم در شرایطی است که سوئد و فنلاند هر دو به دنبال دریافت مجوز ترکیه برای پیوستن به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بودند، زیرا این دو کشور برای پیوستن به ناتو به موافقت تمامی اعضای این سازمان نیاز دارند که در نهایت با موافقت ترکیه برای پیوستن سوئد به ناتو همراه شد.
در این میان تحلیلگران معتقد هستند که سوئد توانست با مانور دادن به جریان‌های راست افراطی برای توهین به مقدسات اسلام و قرآن سوزی فشار جدی را به آنکارا وارد کند که معادلات جدیدی را در خصوص مسائل کردی و همزمان با آن پیوستن سوئد به ناتو ترسیم کند که با برخی امتیازات جزئی به ترکیه دیگر مخالفتی با حضور این کشور (سوئد) در پیمان مذکور (ناتو) وجود نداشته باشد.
لذا بهمن ۱۴۰۱ عملا به عنوان یک نقطه عطف دیپلماتیک در سایه آتش زدن قرآن ولی با اهداف سیاسی عمل کرد. چون در آن روز عده‌ای از سوئدی‌ها در مخالفت با پیوستن این کشور به ناتو تظاهرات کردند، یعنی در حقیقت سه جمعیت متفاوت از تظاهرات‌کنندگان در آن روز به هم پیوسته بودند. گروهی علیه ترکیه اعتراض می‌کردند، گروهی در حمایت از کردها و گروه سوم علیه پیوستن سوئد به ناتو. هر سه این مطالبات به‌نوعی هم‌جهت و هم‌راستا بود. در همین تظاهرات، «راسموس پالودان»، رهبر حزب راست‌افراطی دانمارک قرآن را آتش زد.
به گزارش رویترز، در مجوز پالودان برای آتش زدن قرآن اشاره شده که این تجمع علیه اسلام و تلاش رجب طیب اردوغان برای تأثیرگذاری بر آزادی‌بیان در سوئد است. اگرچه در این حکم اشاره مستقیمی به قرآن‌سوزی نشده بود، اما می‌توان چنین رفتاری را ذیل مفهوم کلی تظاهرات علیه اسلام فهمید و برای آن توجیه قانونی تراشید. به‌عبارتی این اولین گام دولت سوئد در اعطای مجوز رسمی به گروه‌های فاشیست جهت توهین به مقدسات اسلام بود.
سوئد و فنلاند پس از وقوع و تداوم جنگ اوکراین بیش از هر زمان دیگری تمایل جدی برای پیوستن به ناتو داشتند. پس برای سوئدی‌ها جلب رضایت ترکیه لازم بود. از آن سو مهم‌ترین نیروی میدانی غرب در مواجهه با قدرت روسیه در جنگ اخیر، به راست‌های افراطی باز می گردد. لذا دولت سوئد بین رضایت ترکیه و رضایت جریان دست راستی افراطی به نوعی سردرگمی رسیده بود. با این وجود دولت سوئد با فهم این نکته که آنکارا به‌رغم ژست اسلامی حاضر به تقبل هزینه گزاف سیاسی نیست، توانست از آن دوراهی پارادوکسیکال خارج شود.
از این رو، هم به راست‌افراطی اجازه توهین به اسلام و قرآن سوزی داده شد و هم رضایت ترکیه در مسائل مربوط به جریان اوپوزیسیون کردی جلب شد که در نهایت، اردوغان در ۱۹ تیرماه ۱۴۰۲ اعلام کرد درصورتی‌که با پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا موافقت شود، با عضویت سوئد در ناتو موافقت خواهد کرد که نشان دادن ارزیابی سوئد از معامله گری انکارا درست بوده است. چون در ۲۰ تیرماه ترکیه با پیوستن سوئد به ناتو هم موافقت کرد. اینجا است که سوئد توانست از تفکرات ضداسلامی جریان های دست راستی و اقدامت آنها به خصوص آتش زدن قرآن در جهت تقویت توان چانه زنی در برابر ترکیه برای پیوستن به ناتو نهایت سوء استفاده را ببرد.
نظر شما :