برآمدن ناسیونالیزم نژادی

دیپلماسی ایرانی: سه سال از حملات سنگین و آشوب‌گرایانه طرفداران ترامپ به کنگره آمریکا در 6 ژانویه 2021 (16/10/1399) گذشت. این اغتشاش که به بهانه تقلب در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا 2020 و در اعتراض به پیروزی بایدن و عدم قبول شکست توسط ترامپ صورت گرفت، نه فقط عطفی در تحولات سیاسی آمریکا محسوب می‌شود، بلکه از پدیده‌ای جدّی‌تر از پیوند بین نژاد و سیاست در دوران معاصر پرده برداری می‌کند.

حوادث 6 ژانویه را با عنایت به کنش و واکنش بین نژاد و سیاست چگونه می‌توان تجزیه و تحلیل کرد؟ در پاسخ باید «بروز و نماد بین نژاد و سیاست در حوادث 6 ژانویه» را مد توجه قرار داد؛ سپس به «حضور و تحریک آن پدیده» پرداخت و سرانجام باید تأثیر و پی‌آمدهای آن مورد سنجش قرار گیرد.حادثه حمله به کنگره آمریکا، بروز و نماد پدیده‌ای مهم نه فقط در سیاست آمریکا بلکه در جوامع گوناگونی است که نژاد عنصر تعیین‌کننده‌ای در سیاست آنها شده است. 

در 6 ژانویه 2021، تظاهرات گسترده‌ای در شهر واشنگتن به حمایت از ترامپ و علیه پیروزی بایدن توسط گروه‌های خاصی انجام گرفت که منتهی به ورود حدود 2000 نفر به کنگره آمریکا و اشغال آن شد.

تظاهرکنندگان خواستار آن بودند که نتیجه انتخابات ابطال شود. در آن زمان جلسه‌ای به ریاست پنس، معاون رئیس جمهوری، در کنگره برای نهایی کردن نتایج انتخابات تشکیل شده بود.

جزئیات حادثه فراوان و بی‌تردید، شورشی حساب شده علیه نهادها و ساختارهای آمریکا، با مداخله، مشارکت و رهبری دونالد ترامپ بود.

شهر واشنگتن، از حالت عادی خارج شد و تا ماه‌ها بعد، حالت ویژه و اضطراری داشت. ده‌ها گزارش، جلسه و پرونده در مورد این رخداد راه افتاد که همگی در خور توجه هستند، ولی آنچه بیش از هر موضوعی جلب نظر می‌کند، ماهیت افراد و گروه‌اش بودند که زیر پرچم دونالد ترامپ، جمع شده بودند.

آنها، عمدتاً سفیدپوستانی بودند که از شرایط حاکم در ایالات متحده، ناراحت، ناراضی و سرخورده بودند. آنها توسط گروه‌هایی سازماندهی شده بودند که بر این باورند که آمریکا از کنترل سفیدپوستانی که آن را بنیانگذاری کرده‌اند، خارج شده و حاکمیت آنها دوباره باید اعاده شود.

گروه‌هایی چون «پایبندان به قسم»(Oath Keepers) و «پسران مغرور»(Proud Boyes)، عناصر نژادی برجسته‌ای را در بین هواداران خود، درونی کرده‌اند.

نگاه نژادگرایانه آنها، همراه با پرچم‌های ویژه‌ای که در جنگ‌های داخلی آمریکا (1861 تا 1865)، در حمایت از برده‌داری و مخالفت با حقوق برابر سیاهان، حمل می‌شد، در این شورش، نشان داد که در کنار و همراه با عناصر دیگر، ماهیت نژادی این کنش سیاسی، جدّی است.

 البته باید گفت که این نماد و بروز، خود بازتابی از تداوم و تغییر از پیوند نژاد و سیاست در آمریکا است. اما این پیوند با جنبش‌های مدنی دهه 60 و 70 میلادی قرن گذشته و برآمدن سیاهان و غیرسفیدپوستان در آمریکا به حاشیه رفته بود، در 6 ژانویه از حاشیه به متن آمد و اصلی‌ترین مرکز و نهاد سیاسی آمریکا یعنی نهاد کنگره را هدف قرار داد.

جالب آنکه در سه سال گذشته، این جریان، یعنی تفکّری که سفیدگرایانه و ضد غیرسفیدهاست، علیرغم ده‌ها اقدام قانونی، زنده و پرتحرک است. دولت آمریکا شمار قابل توجهی از تظاهرکنندگان و برهم‌زنندگان کنگره در 6 ژانویه 2021 را دستگیر، محاکمه و زندانی کرد. حدود 900 نفر به خاطر شرکت در آن تظاهرات در زندان هستند و مقامات قضایی، هنوز حکم دستگیری و جلب برخی از افراد را صادر می‌کنند. اما شگفت‌انگیز، حمایت شخصی ترامپ از آنهاست.

 ترامپ از آنها به عنوان میهن‌پرستانی یاد می‌کند که به گروگان گرفته شده‌اند. برای کمک به آنها از هواداران خود پول جمع می‌کند و به ستایش همه‌جانبه از آنها می‌پردازد. جالب‌تر آنکه دیوان‌های عالی در نهایت بین وکلا و به خاطر حمایت ترامپ از شورش 2021، او را از شرکت در انتخابات درون حزبی، محروم کرده‌اند و البته ترامپ برای تجدید نظر در این آراء از دیوان عالی فدرال تقاضای فرجام‌خواهی کرده است.

هرچند که باید تأکید کرد که یکی از پرونده‌هایی که علیه ترامپ، منتظر نوبت رسیدگی مستقل است، پرونده اتهامی او در مشارکت و هدایت شورش 6 ژانویه است. فراتر از ابعاد حقوقی، تداوم گرایش‌های نژادپرستانه و استفاده از ترس سفیدپوستان در از دست دادن موقعیت پیشین و پر امتیاز گذشته است که همچنان در بازار سیاست مشتری دارد.

پیامدهای پیوند نژاد و سیاست حداقل در سه وجه قابل شناسایی است. وجه اول، تنش و بسته شدن فضای سیاسی داخل آمریکا و دو قطبی‌تر شدن جامعه‌ای است که نسبت به گذشته متنوع‌تر و رنگارنگ‌تر شده و سیاه و سفید کردن چالش برانگیز است. وجه دوم سیاست خارجی نژادگرایانه آمریکا خواهد بود که غیر سفیدها را دیگر خود قلمداد خواهد کرد.

بی‌جهت نبود که نژادپرستان روسیه در دوران ترامپ با او احساس نزدیکی می‌کردند، چون مخرج مشترک هر دو برتری سفیدپوستان بود و وجه سوم، برجسته شدن و برآمدن نژادپرستان در سایر مجموعه‌های سیاسی غربی و غیرغربی است. آنچه که از رفتار غرب و رژیم صهیونیستی در سرکوب مردم بی‌دفاع فلسطین مشاهده می‌شود، اعتقاد به برتری نژادی خود و غیرانسان پنداشتن دیگران است.

هندوگرایان تندرو نیز خود را برتر و دیگر هندی‌ها را فرومایه و فرودست می‌بینند.هرچه هست سالگرد حوادث 6 ژانویه 2021، حساسیت برآمدن نژاد در سیاست را برجسته می‌کند و اینکه پیوند دادن عامدانه به برتری نژادی در سیاست، هرچند که ممکن است رأی آور باشد، اما عمیقاً مضر و مخرب است.