در جهان چندقطبی جایگاه عراق کجاست؟

دیپلماسی ایرانی: معاون برنامه ریزی سیاسی در وزارت امور خارجه عراق، با اشاره  مبادلات تجاری 27 میلیارد دلاری  کشورش با  ترکیه و ایران در سال 2023 و پروژه های توسعه مشترک با عربستان سعودی، اردن و مصر و ایفای نقش فعال در بحران های منطقه ای تاکید کرد سیاست خارجی عراق، دور شدن از سیاست محوربندی‌ها در جهان پر تلاطم قطب‌بندی‌ها است.

خبرگزاری رسمی عراق با انتشار مقاله‌ای تحت عنوان «قطب‌نمای سیاست خارجی عراق در دنیای پرتلاطم قطب‌بندی‌ها» به قلم هشام العلوی، معاون برنامه ریزی سیاسی وزارت امور خارجه عراق، ضمن تعریف و تشریح نظام‌های چندقطبی، دو قطبی و تک قطبی و تلاش شماری از کشورها برای تصاحب جایگاه مهم در تعاملات بین المللی  که نمود آن را در تشکیل بریکس دانسته است؛ به بررسی جایگاه عراق در قطب‌بندی‌های بین المللی در میان قدرت‌های بزرگ جهان پرداخت.

نویسنده با اشاره به دگرگونی‌ها و گذارها از نظام تک قطبی و مرحله انتقال به سیستم چندقطبی و همچنین نقش کشورهای صنعتی جهان و روسیه و چین در این فرآیند از جمله طرح کمربند و جاده و جایگاه عراق در این طرح، این پرسش‌ها را مطرح کرده که جایگاه  عراق در دو قطبی بین المللی بین قدرت های بزرگ کجاست و قطب‌نمای سیاست خارجی این کشور در جهان سراسر آشفته و پرتلاطم دو قطبی شدن به کدامین سمت و سو خواهد بود؟

این مقام وزارت امور خارجه عراق با اشاره به دو قطبی سازی در محدوده جغرافیایی آسیا، اروپا، آفریقا و خاورمیانه و بحران ها و مشکلات مزمن و درگیری‌های عمیق و شدید برای رسیدن به نقطه نظم بین‌المللی مبتنی بر چندقطبی تصریح می کند طبق قانون اساسی جمهوری عراق که از سال 2005 لازم الاجرا شده است و بر اساس تعدادی از مواد صریح و شفاف که موتور محرک سیاست خارجی عراق به شمار می آیند؛ این کشور بخشی از جهان اسلام و  جهان عرب است و این امر دلالت و نشانه و محور مهمی در رویکردهای ثابت عراق در سیاست خارجی برای حفظ ارتباط با این دو عمق استراتژیک (جهان اسلام و عرب) است.

نویسنده در ادامه این مقاله می افزاید: در اصل (7) قانون اساسی عراق بر ممنوعیت تشکل‌های نژادپرستانه، تروریستی، تکفیری و طائفی تصریح شده است و این امر نشان می‌دهد که سیاست خارجی عراق مبتنی بر پرهیز از هرگونه اتخاذ سیاست یا اقدامی خواهد بود که دارای پیوندهای نژادپرستانه یا تروریستی  در داخل و خارج و تأکید بر مبارزه با تمامی اشکال تروریسم است و دولت عراق همواره تلاش کرده تا از اراضی خود در برابر تبدیل شدن به مقر، گذرگاه یا عرصه‌ای برای فعالیت‌های گروه‌های تروریستی علیه دیگر  کشورها محافظت کند و این همان چیزی است که سیاست خارجی عراق سال‌ها پس از شکست گروه‌های تروریستی داعش، مبتنی بر آن بوده است.

به گزارش میدل ایست نیوز، هشام العلوی، معاون برنامه ریزی سیاسی وزارت امور خارجه عراق، در این مقاله تصریح کرده است که طبق ماده هشتم قانون اساسی، یکی از اصول اساسی سیاست خارجی عراق، تقویت اصول حسن همجواری است و ما در این خصوص سیاست‌های مشخص و روشنی داریم که مبتنی بر اتخاذ راهبرد شراکت با کشورهای همسایه عرب و غیر عرب است که به عنوان مثال، مجموع حجم مبادلات تجاری ما با ترکیه و ایران در سال 2023 بالغ بر  27 میلیارد دلار  بوده است و افزون بر آن مبادلات تجاری قابل توجه و پروژه های توسعه مشترک با عربستان سعودی، اردن و مصر نیز داشته ایم.

از سوی دیگر سیاست خارجی عراق مبتنی بر یکی از اصول مهم قانون اساسی ناظر بر عدم مداخله در امور داخلی سایر کشورها و تلاش برای حل و فصل اختلافات از راه های مسالمت آمیز است که این رویکرد،  در مواضع ثابت عراق در قبال مسائل منطقه ای و بین المللی طی سالیان گذشته تجسم یافته است.

وی در ادامه تاکید می‌کند که یکی از موضوعاتی که عراق همواره در قبال آن موضعی ثابت داشته، آرمان و مساله فلسطین است که کشور ما همواره بر ضرورت دستیابی به حق تعیین سرنوشت برای ملت فلسطین و تشکیل کشور مستقل فلسطینی به پایتختی قدس تاکید کرده است.

از دیگر نمونه هایی که می توان برای موضع ثابت عراق به آنها اشاره کرد، موضع این کشور در برابر حل بحران روسیه و اوکراین از طریق توسل به راه حل های مسالمت آمیز، گفت‌وگو و احترام به اصول حقوق بین الملل و منشورهای سازمان ملل متحد و همچنین ایفای نقش دیپلماتیک کشور ما در نزدیک کردن دیدگاه های ایران و عربستان سعودی در بغداد در دور اول گفت‌وگوها و قبل از امضای توافقنامه مشترک بین آنها در پکن است.

العلوی در این مقاله خاطر نشان کرده که نزدیک کردن دیدگاه‌های دو کشور ترکیه و ایران با  کشور برادر مصر و نحوه موضع‌گیری در قبال موضوع سوریه و تاکید بر اهمیت بازگشت سوریه به کرسی خود در اتحادیه عرب و دیگر مسائل و بحران های منطقه ای و بین المللی، از دیگر موارد رویکرد سیاست خارجی عراق است به طوری که بغداد همواره به دنبال ایجاد آرامش و برقراری صلح و امنیت منطقه ای و حرکت به سمت تقویت نقش توسعه در بیداری مردم و دستیابی به منافع مشترک و متقابل است.

در ادامه این مقاله آمده است: عراق از طریق سیاست خارجی و ابزارهای دیپلماتیک خود روابط مبتنی بر منافع مشترک را با همه کشورهای جهان حفظ کرده است بگونه ای که از سال 2015 بخش مهمی از طرح کمربند و جاده چین بوده و از سوی دیگر در قالب توافقنامه چارچوب استراتژیک، یک شریک راهبردی برای امریکا بوده است.

عراق همچنین با آلمان و فرانسه توافقنامه های مشارکت راهبردی دارد و همین سیاست و رویکرد را نیز در قبال کشورهای  روسیه، انگلیس و هلند در پیش گرفته است. در این زمینه می توان به تمایل کشور ما به گسترش همکاری ها و مشارکت اقتصادی و همکاری های فناوری  با هند اشاره کرد. سفر اخیر نخست وزیر اسپانیا به بغداد نیز در همین چارچوب ارزیابی می شود و بهترین گواه و دلیل  بر اهمیت شراکت های راهبردی متقابل بین دو طرف است ضمن آنکه ما با اتحادیه اروپا نیز قرارداد مشارکت و همکاری داریم. در حوزه سازمان های بین المللی و منطقه ای نیز باید اشاره کرد که عراق همواره حضوری فعال و موثر در سازمان ملل متحد، اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی، سازمان کشورهای غیرمتعهد و سایر سازمان های دارای ماهیت تخصصی و فنی داشته است.

هشام العلوی، معاون برنامه ریزی سیاسی وزارت امور خارجه عراق، در بخش پایانی مقاله خود آورده است: خلاصه کلام آنکه  دولت عراق در صدد مرتب سازی و تنظیم برگه های داخلی خویش و اجرای یک استراتژی جامع برای دستیابی به توسعه پایدار و بازسازی زیرساخت ها است و برنامه های دولت محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق نیز متمرکز بر  بهبود خدمات به مردم عراق در همه زمینه ها است.

بنابراین عراق از طریق سیاست های خارجی خود و اتخاذ دیپلماسی به صفر رساندن مشکلات با کشورهای همسایه و فراهم کردن بستر و تریبون گفت‌وگو برای حل بحران ها و پایان دادن به منازعات در منطقه، و ایمان و اعتقاد به اهمیت در پیش گرفتن یک سیاست متوازن و عقلانی و منطقی مبتنی بر تحقق منافع والای ملی و در نظر گرفتن مصلحت ملت‌ها و کشورهای دوست، به دنبال دور شدن از سیاست محوربندی‌ها است و خواستار ایجاد روابط و مشارکت راهبردی همه‌جانبه با کشورها و قدرت‌های بزرگ و نوظهور است خواه نظام بین‌الملل یک نظام تک قطبی، دو قطبی یا چندقطبی باشد.

منبع: واع / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱