اوباما و بالکان
يادداشتى از هجرالدین سومون سفیر سابق بوسنی و هرزگوین در ترکیه
سرخوشی جهانی از انتخاب باراک اوباما، رییس جمهور تازه انتخاب شده امریکایی به بالکان هم رسیده است، اما این منطقه از هم اکنون به دنبال نظریات واقعی تر می گردد.
مانند هرجای دیگر دنیا، تغییر رییس جمهور امریکا می تواند در این منطقه از جهان که با وجود کوچکی پر از تنش ها و بوی باروت و جنگ است، تغییراتی ایجاد کند که همه منتظر آن هستند. ممکن است که برخی ناامید باشند. علت ناامیدی این گروه دو دلیل دارد.
دلیل اول اینکه، اوباما با پیروزی در این انتخابات، یک واقعه تاریخی را رقم زد و دایره روسای جمهور امریکایی و دولت سفیدپوست ها را شکست. این به تنهایی موجب به وجود آمدن امیدهای بزرگ و اعتماد زیاد در وی، حتی پیش از آغاز به کار در کاخ سفید خواهد شد. میلجنکو ژرگویچ، یکی از نویسندگان پیشروی بوسنی-کروات معتقد است که ما از حالا نمی توانیم پیش بینی کنیم که باراک اوباما چه‌گونه رییس جمهوری خواهد بود، اما آنچه که مشخص است این است که او ما را ناامید خواهد کرد. دلایل چنین ناامیدی در خصوصیت های کشورها نهفته است. امیدی که به یک شخص خاص وابسته است به همان اندازه ناامیدی در پی خواهد داشت. در طول تاریخ انسان تمام امیدهایش را این‌چنین در قالب یک انسان معمولی نریخته است که امروز منتظر است تا باراک اوباما بتواند امیدهای بشر را برای جهانی بهتر به واقعیت تبدیل کند.
دوم اینکه، مبارزه برای به دست آوردن قدرت و رو‌به‌رو شدن با واقعیت های دردآور پس از رسیدن به قدرت یکی نیستند. در شرایط باراک اوباما این نکته حائز اهمیت است که بحران اقتصادی توسط کشور خود باراک اوباما در جهان به وجود آمده است و این به باراک اوباما اجازه نمی دهد که به سادگی از آن بگذرد. همین سبب می شود که وی در مورد گذر از این بحران محتاط تر عمل کند و به دولت خود دستور خواهد داد که به مسائل داخلی در این مورد بیش از مسائل بین المللی بحران اقتصادی توجه کند.
با تفکری دوباره در خصوص نقش امریکا در جهان در دوران اوباما نمی توان انتظار داشت که منطقه بالکان در اولویت برنامه های سیاست خارجی امریکا قرار بگیرد، همانطور که در دوران کلینتون و در دوران دولت بوش نیز چنین نبود. با وجود تمام این مسائل، باراک اوباما، به طور واضح و آشکارا در خصوص این منطقه طی تبلیغات انتخاباتی خود اشاره کرد.
با وجود آنکه تغییرات در روند سیاست های امریکا با تغییر رییس جمهور چندان قابل پیش بینی نیست، اما تغییرات در سیاست خارجی باراک اوباما می تواند حتی شرایط را برای منطقه بالکان از پیش بدتر کند. دانیل سرور، رییس بخش بالکان در موسسه صلح ایالات متحده در گفت و گو با دويچه وله اعلام کرد که درست پس از انتخابات منطقه بالکان در انتهای لیست اولویت های دولت اوباما قرار می گیرد. اوباما ابتدا تمام نیروی خود را بر روی بحران اقتصادی قرار خواهد داد. سپس در مسائل بین المللی، افغانستان، عراق، ایران و کره شمالی در اولويت‌هاى بعدى قرار دارند. امریکا به طور خاص مشخص کرده است که از اروپا می خواهد تا نقش اساسی را در بالکان برعهده بگیرد.
منطقه بالکان متعلق به اروپا است، در این شکی نیست و بسیار طبیعی است که به دنبال راه حل هایی برای این مسئله در چارچوب برنامه کاری اتحادیه اروپا باشیم. کشورهای منطقه بالکان یا عضوی از اتحادیه اروپا هستند یا پشت در این اتحادیه در انتظار ورود به آن به سر می برند. از طرف دیگر اتحادیه اروپا تمایل خود را برای داشتن نقشی کلیدی در جهان نشان داده است و بنابراین جای هیچ تعجبی نیست که امروز بخواهد از این موقعیت به دست آمده استفاده کند.
یوگوسلاوی
نیازی به یادآوری نیست که قدرت های اصلی اروپایی خواهان عدم حل مسئله یوگوسلاوی و جنگ در بوسنی و هرزگوین بودند. کافی است که نگاهی به حوادثی بی اندازیم که امروز در کوزوو در حال وقوع است. زمانی که امنیت و ثبات این منطقه از طرف امریکایی ها به اروپایی ها واگذار شد، تمامیت ارضی این کشور در معرض خطر قرار گرفت.
دامنه تغییرات در سیاست خارجی امریکا که در برنامه های تبلیغاتی باراک اوباما اعلام شده بود به فاکتورهای زیادی وابسته است. اول از همه این تغییرات به آینده بحران اقتصادی کاملا در ارتباط مستقیم است. نفوذ ایده های رییس جمهور جدید را نیز باید مدنظر قرار داد. اوباما، با انتخاب سناتور جو بایدن، سیاستمدار باتجربه و باهوش به عنوان معاون خود نشان داد که برای ایجاد تغییر آماده است.
در خصوص بالکان باید این نکته را توجه کرد که نفوذ بایدن برای حضور امریکا در منطقه بالکان مسئله قابل بحثی است. ویلیام مونگومری، سفیر سابق امریکا در صربستان معتقد است که دگرگونی زیادی در سیاست های امریکا در منطقه بالکان به وجود نخواهد آمد. توجهی که در این دوره به منطقه بالکان خواهد شد به دلیل نفوذ جو بایدن در دولت خواهد بود. این درحالی است که جو بایدن همانند جان مککین از بمباران صربستان در سال 1999 توسط ناتو حمایت می کنند. طی حمله صربستان به بوسنی، سناتور بایدن مدام از بوسنی حمایت می کرد.
سناتور بایدن، همواره در سارایوو مورد استقبال قرار گرفته است. حمایت وی از بوسنی دلیل خوبی است که وقتی باراک اوباما به پیروزی رسید در بوسنی و هرزگوین جشن گرفتند.
پیروزی دموکرات ها همواره مورد استقبال بلگراد است. شاید بخشی از این خوشحالی به دلیل عدم موفقت مککین باشد، چراکه با پیروزی وی انتظار تغییری در برنامه های دولت بوش وجود نداشت. اما اکنون حداقل این امید وجود دارد که باراک اوباما می تواند تغییراتی، هرچند کوچک در منطقه به وجود بیاید، که این امیدها با توجه به اعلام حمایت وی از استقلال کوزوو است.
حمایت اوباما از استقلال کوزوو
طی رقابت های انتخاباتی یکی از مشاوران باراک اوباما اعلام کرده بود که اوباما از استقلال کوزوو حمایت می‌کند و این یک روند دموکراسی است. همین کافی بود تا آلبانی تبارهای کوزوو تمام شب، پیروزی باراک اوباما را جشن بگیرند. آنها حتی اگر مککین به پیروزی می رسید ناراحت نمی شدند. هرچند که راه استقلال کوزوو به سوی استقلال در دوران ریاست جمهوری بیل کلینتون، دموکراتی که در دوران میلوسویچ دستور مداخله نظامی علیه صرب‌ها را صادر کرده بود، برداشته شده بود.
انتخاب رام ایمانوئل، توسط باراک اوباما هم در اسراییل و هم در صربستان مورد استقبال قرار گرفت. خوشحالی اسراییل قابل درک است. صرب ها نیز به این دلیل خوشحال‌اند که ایمانوئل از صرب ها در کنگره امریکا حمایت کرده است.
همه اینها قابل تغییر است. پیش از ورود باراک اوباما به کاخ سفید، تمام این پیش بینی ها جایی برای تغییر برای خود نگه داشته اند.
این مقاله توسط هجرالدین سومون به رشته تحریر در آمده است. وی سفیر سابق بوسنی و هرزگوین در ترکیه بود.
نظر شما :