داستان اسراییل: روایت یک پیش‌بینی برای خودکشی
يادداشتى از ايمانوئل والرشتاين
اسراییل در نیمه شب 15 ماه می سال 1948 استقلال خود را اعلام کرد. سازمان ملل به برقراری دو کشور که فلسطین را تحت کنترل بریتانیایی ها قرار می داد رای داد. قرار بود شهر اورشلیم به منطقه ای بین المللی تحت اختیار سازمان ملل تبدیل شود.
این تفکیک سازمان ملل به طور گسترده ای بخصوص با حمایت ایالات متحده امریکا و اتحادیه جماهیر شوروی حمایت شد. این درحالی بود که تمام کشورهای عربی به آن رای منفی دادند. در شصت سال گذشته، رژیم اسراییل برای ادامه حیات خود و توسعه آن از یک استراتژی کلی که استفاده از سه عامل موثر است استفاده کرده است: نظامی گری قدرتمند، هم پیمانان ژئوپلیتیکی و افکار عمومی. نظامی گری قدرتمند (یا همان چیزی که ایهود المرت، نخست وزیر اسراییل آن را مشت آهنین می خواند) توسط تب و تاب ناسیونالیست های یهودی اسراییل و حمایت فراوان لابی های یهودی ها در سراسر جهان تامین می شود.
از لحاظ ژئوپلیتیکی، اسراییل روابط خود را با اتحادیه جماهیر شوروی شکل داد. پس از آن با فرانسه ( که این روابط ادامه دار بود و به اسراییل اجازه داد تا به یک قدرت هسته ای تبدیل شود) و در آخر و از همه مهم تر با ایالات متحده امریکا ارتباط برقرار کرد. این همپیمانان اسراییل، که در واقع پشتیبان نیز بودند، مهم ترین حمایت نظامی خود را برای تهیه سلاح ها برای اسراییل فراهم می کنند.
اینها همچنین حمایت سیاسی و دیپلماتیک نیز از اسراییل به عمل آوردند و این درحالی است که امریکا از حمایت های اقتصادی به اسراییل نیز دریغ نکرد. هدف روابط عمومی برای به دست آوردن حمایت و همدردی افکار عمومی جهان را به دست آورد. تمامی این عوامل استراتژی اسراییل از سال 1948 تا دهه 1980 خوب عمل کرد و البته تاثیر اسراییل افزایش پیدا کرد. اما در مرحله ای از دهه 1980 استفاده از هرکدام از این تاکتیک ها به ضرر اسراییل شد.
در حال حاضر اسراییل وارد مرحله ای شده است که دیگر عملکرد این استراتژی ها به اتمام رسیده است. اکنون برای اینکه اسراییل یک استراتژی جایگزین را وار عمل کند، بسیار دیر است و در صورتی که چنین شود، به عنوان یک خودکشی ژئوپلیتیکی به حساب می آید.
اینجا، آثار این سه عامل را در فعل و انفعال استراتژیک مورد بررسی قرار دهیم، ابتدا در دوره موفقیت اسراییل و سپس در دوره افول قدرت اسراییل. طی بیست و پنج سال اول ظهور رژیم اسراییل، اسراییل در چهار جنگ با کشورهای عربی شرکت کرد. اولین این جنگ ها بی سال های 1948-1949 بود که در پی آن اسراییل مطرح شد. اعلام استقلال اسراییل با آنچه که فلسطین برای استقلال خود اعلام می کرد سازگاری نداشت.
علاوه بر این، برخی از دولت های عربی با اسراییل اعلام جنگ کردند. اسراییل به طور بنیادینی با مشکلات نظامی رو به رو بود. هرچند که ارتش اسراییل بسیار بهتر از ارتش کشورهای عربی آموزش دیده بودند که البته اردن از این مسئله مستثنی بود و مهم تر اینکه آنها سلاح های خود را از چک و اسواکی دریافت می کردند که در واقع نماینده اتحادیه جماهیر شوروی بود.
در زمان آتش بس در سال 1949، نیروهای اسراییلی با نیروهای چک همکاری کردند تا اسراییل بتواند مناطق شایان ذکری را از آن خود کند که در توافقنامه پیشنهادی از سوی سازمان ملل ذکر نشده بود که اورشلیم غربی نیز جزو این مناطق بود. مناطق دیگر به کشورهای عربی اطراف ملحق شده بود.
بسیاری از اعراب فلسطینی این مناطق را ترک کردند و یا آنها را مجبور به ترک این مناطق کردند که زیر کنترل اسراییل بود و آنها به پناهندگانی در کشورهای عربی همسایه تبدیل شدند که امروز نیز همچنان در این مناطق به سر می برند.
سرزمین های آنها توسط یهودیان اسراییلی غصب شده بود. مدت کوتاهی بعد، اتحادیه جماهیر شوروی از حمایت اسراییل دست کشید. دلیل اولیه و مهم این مسئله این بود که رهبران شوروی به سرعت از ظهور یک اتحادیه یهودیان ترسیدند. در عوض اسراییل نیز از حمایت از کمپ های جنگ سرد دست برداشت و این مسئله را روشن ساخت که خواهان پیوستن سیاسی و فرهنگی به جهان غرب است.
در آن زمان فرانسه با جنبش های آزادی خواهانه در سه کولونی افریقای شمالی درگیر بود و اسراییل را همپیمانی موثر در این راستا می دانست. این مسئله پس از جنگ برای آزادی در الجزیره در سال 1954 جلوه ویژه ای به خود گرفت. فرانسه به اسراییل برای مسائل نظامی و سلاح رسانی کمک می کرد. به طور خاص، فرانسه که سلاح های هسته ای خود را گسترش می داد ( برخلاف خواسته امریکا) به اسراییل کمک کرد تا آن هم بتواند همین کار را بکند. در سال 1956، اسراییل در جنگی با فرانسه و بریتانیای کبیر علیه مصر شرکت کرد. متاسفانه این جنگ برای اسراییل به عنوان مقابله با امریکا رقم خورد و امریکا هر سه قدرت را وادار کرد تا جنگ را به پایان برساند.
پس از آنکه الجزیره در سال 1962 اعلام استقلال کرد، فرانسه اشتیاق خود را برای برقراری ارتباط با اسراییل از دست داد. در این مرحله بود که امریکا و اسراییل روابط جدیدی را آغاز کردند. در سال 1967، ناگهان جنگ بین اسراییل و مصر آغاز شد و سایر کشورهای عربی نیز به مصر پیوستند. در این جنگ که به جنگ 6 روزه معروف است، امریکا برای اولین بار به اسراییل سلاح داد.
در سال 1967، پیروزی اسراییل زوایای دیگری به شرایط موجود در منطقه داد. اسراییل در جنگ پیروز شد و تمام قسمت هایی را که توسط نیروهای بریتانیایی اداره می شد بعلاوه صحرای سینا در مصر و بلندی های جولان در سوریه را اشغال کرد. از بعد حقوقی، مناطق اشغال شده جزء اسراییل به شمار می رفتند. اسراییل در این مرحله از سیاست استقرار یهودیان در خاک های اشغال شده استفاده کرد.
پیروزی اسراییل در این جنگ، نگرش جهان به یهودیان را تغییر داد و از این راه یهودی ها توانستند لابی های سیاسی قدرتمندی در امریکا و اروپای شرقی برای تضمین حمایت سیاسی از اسراییل راه به وجود آورند. تصویر اسراییلی های مهاجر با تکیه بر موضوع هولوکاست قضاوتی اولیه برای حمایت جهان از اسراییل بود. در سال 1973، کشورهای عربی در جنگ یوم کیپور در مقابل اسراییل قرار گرفتند و این بار نیز اسراییل پیروز جنگ شدف البته با حمایت نظامی امریکا. جنگ سال 1973 در واقع پایان نقش اصلی و مرکزی کشورهای عربی بود.
اسراییل می توانست به تلاش خود برای اینکه کشورهای عربی آن را به رسمیت بشناسند با وجود اردن و مصر ادامه دهد اما دیگر خیلی دیر شده بود. در این مرحله، جنبش های سیاسی جدی در میان فلسطینی های عرب رخ داد، سازمان آزادی بخش فلسطین که دشمن اصلی اسراییل بود یکی از این جنبش ها بود. برای مدتی طولانی، اسراییل از مذاکره با سازمان آزادی بخش فلسطین و رهبر آن یاسر عرفات سرباز زد و استفاده از مشت آهنین را ترجیح داد. ابندا از بعد نظامی به موفقیت رسید.
محدودیت های سیاست مشت آهنین با اولین انتفاضه در مناطق فلسطینی ها در سال 1987 محدود شد. این انتفاضه 6 سال به طول انجامید. دستاوردهای اولیه انتفاضه دوگانه بود.
یکی اینکه اسراییل و امریکا را وادار کرد تا با سازمان آزادی بخش فلسطین مذاکره کنند، این پروسه، که پروسه طولانی مدتی بود به معاهده اسلو در سال 1993 انجامید که استقرار سرزمین های فلسطینی را در برخی از مناطق اشغالی را به رسمیت شناخت.
معاهده اسلو، در طولانی مدت اهمیت کمتری نسبت به افکار عمومی در جهان پیدا کرد. برای اولین بار در دنیای غرب حمایت جدی از تشکیل دو دولت در این منطقه شکل گرفت و برای اولین بار انتقادهایی از سیاست مشت آهنین اسراییل در مقابل فلسطینی ها آغاز شد. آیا اسراییل در خصوص تشکیل دو دولت در این منطقه با توجه به خط سبر که این دو منطقه را از پایان جنگ سال 1948-1949 نشان می داد جدی بود.
اسراییل همواره یک گام عقب تر بود. زمانی که می توانست با ناصر مذاکره کند، چنین نکرد. زمانی که می توانست با عرفات مذاکره کند، چنین نکرد. زمانی که عرفات از دنیا رفت، محمود عباس که مهره موثری نبود جایگزین وی شد و حماس که تشکیلاتی نظامی تر بود توانست در انتخابات پارلمانی فلسطین در سال 2006 پیروز شودو اسراییل در آن دوره نیز از مذاکره با حماس سرباز زد.
حالا اسراییل غزه را مورد تجاوز قرار داده است تا حماس را از بین ببرد. اگر موفق شود چه سازمانی پس از آن خواهد آمد؟ اگر نتواند پیروز شود که احتمال آن بیشتر است، آیا امکان تشکیل دو دولت مستقل در این منطقه امکان پذیر خواهد بود؟ هم فلسطینی ها و هم افکار عمومی حهان به دنبال راه حل یک کشور در این منطقه هستند. و این مسلما پایان پروژه صهیونیست خواهد بود. استراتژی سه عامله اسرائیل در حال متلاشی شدن است.
مشت آهنین دیگر پاسخگو نیست. همان طور که این سیاست برای جورج بوش در عراق نیز کارکرد نداشت. آیا امریکا به حمایت خود ادامه خواهد داد؟ من شک دارم، آیا افکار عمومی جهان به حمایت و همدردی خود با اسراییل ادامه خواهند داد؟
به نظر نمی رسد که چنین باشد. آیا اسراییل در حال حاضر می تواند یک استراتژی جایگزین اعمال کند و با نماینده نظامی فلسطینی ها مذاکره کند؟ به نظر می رسد که اسراییل در این پروسه عقب مانده است و باید گفت که دیگر خیلی دیر است. این یک خودکشی است.
این تفکیک سازمان ملل به طور گسترده ای بخصوص با حمایت ایالات متحده امریکا و اتحادیه جماهیر شوروی حمایت شد. این درحالی بود که تمام کشورهای عربی به آن رای منفی دادند. در شصت سال گذشته، رژیم اسراییل برای ادامه حیات خود و توسعه آن از یک استراتژی کلی که استفاده از سه عامل موثر است استفاده کرده است: نظامی گری قدرتمند، هم پیمانان ژئوپلیتیکی و افکار عمومی. نظامی گری قدرتمند (یا همان چیزی که ایهود المرت، نخست وزیر اسراییل آن را مشت آهنین می خواند) توسط تب و تاب ناسیونالیست های یهودی اسراییل و حمایت فراوان لابی های یهودی ها در سراسر جهان تامین می شود.
از لحاظ ژئوپلیتیکی، اسراییل روابط خود را با اتحادیه جماهیر شوروی شکل داد. پس از آن با فرانسه ( که این روابط ادامه دار بود و به اسراییل اجازه داد تا به یک قدرت هسته ای تبدیل شود) و در آخر و از همه مهم تر با ایالات متحده امریکا ارتباط برقرار کرد. این همپیمانان اسراییل، که در واقع پشتیبان نیز بودند، مهم ترین حمایت نظامی خود را برای تهیه سلاح ها برای اسراییل فراهم می کنند.
اینها همچنین حمایت سیاسی و دیپلماتیک نیز از اسراییل به عمل آوردند و این درحالی است که امریکا از حمایت های اقتصادی به اسراییل نیز دریغ نکرد. هدف روابط عمومی برای به دست آوردن حمایت و همدردی افکار عمومی جهان را به دست آورد. تمامی این عوامل استراتژی اسراییل از سال 1948 تا دهه 1980 خوب عمل کرد و البته تاثیر اسراییل افزایش پیدا کرد. اما در مرحله ای از دهه 1980 استفاده از هرکدام از این تاکتیک ها به ضرر اسراییل شد.
در حال حاضر اسراییل وارد مرحله ای شده است که دیگر عملکرد این استراتژی ها به اتمام رسیده است. اکنون برای اینکه اسراییل یک استراتژی جایگزین را وار عمل کند، بسیار دیر است و در صورتی که چنین شود، به عنوان یک خودکشی ژئوپلیتیکی به حساب می آید.
اینجا، آثار این سه عامل را در فعل و انفعال استراتژیک مورد بررسی قرار دهیم، ابتدا در دوره موفقیت اسراییل و سپس در دوره افول قدرت اسراییل. طی بیست و پنج سال اول ظهور رژیم اسراییل، اسراییل در چهار جنگ با کشورهای عربی شرکت کرد. اولین این جنگ ها بی سال های 1948-1949 بود که در پی آن اسراییل مطرح شد. اعلام استقلال اسراییل با آنچه که فلسطین برای استقلال خود اعلام می کرد سازگاری نداشت.
علاوه بر این، برخی از دولت های عربی با اسراییل اعلام جنگ کردند. اسراییل به طور بنیادینی با مشکلات نظامی رو به رو بود. هرچند که ارتش اسراییل بسیار بهتر از ارتش کشورهای عربی آموزش دیده بودند که البته اردن از این مسئله مستثنی بود و مهم تر اینکه آنها سلاح های خود را از چک و اسواکی دریافت می کردند که در واقع نماینده اتحادیه جماهیر شوروی بود.
در زمان آتش بس در سال 1949، نیروهای اسراییلی با نیروهای چک همکاری کردند تا اسراییل بتواند مناطق شایان ذکری را از آن خود کند که در توافقنامه پیشنهادی از سوی سازمان ملل ذکر نشده بود که اورشلیم غربی نیز جزو این مناطق بود. مناطق دیگر به کشورهای عربی اطراف ملحق شده بود.
بسیاری از اعراب فلسطینی این مناطق را ترک کردند و یا آنها را مجبور به ترک این مناطق کردند که زیر کنترل اسراییل بود و آنها به پناهندگانی در کشورهای عربی همسایه تبدیل شدند که امروز نیز همچنان در این مناطق به سر می برند.
سرزمین های آنها توسط یهودیان اسراییلی غصب شده بود. مدت کوتاهی بعد، اتحادیه جماهیر شوروی از حمایت اسراییل دست کشید. دلیل اولیه و مهم این مسئله این بود که رهبران شوروی به سرعت از ظهور یک اتحادیه یهودیان ترسیدند. در عوض اسراییل نیز از حمایت از کمپ های جنگ سرد دست برداشت و این مسئله را روشن ساخت که خواهان پیوستن سیاسی و فرهنگی به جهان غرب است.
در آن زمان فرانسه با جنبش های آزادی خواهانه در سه کولونی افریقای شمالی درگیر بود و اسراییل را همپیمانی موثر در این راستا می دانست. این مسئله پس از جنگ برای آزادی در الجزیره در سال 1954 جلوه ویژه ای به خود گرفت. فرانسه به اسراییل برای مسائل نظامی و سلاح رسانی کمک می کرد. به طور خاص، فرانسه که سلاح های هسته ای خود را گسترش می داد ( برخلاف خواسته امریکا) به اسراییل کمک کرد تا آن هم بتواند همین کار را بکند. در سال 1956، اسراییل در جنگی با فرانسه و بریتانیای کبیر علیه مصر شرکت کرد. متاسفانه این جنگ برای اسراییل به عنوان مقابله با امریکا رقم خورد و امریکا هر سه قدرت را وادار کرد تا جنگ را به پایان برساند.
پس از آنکه الجزیره در سال 1962 اعلام استقلال کرد، فرانسه اشتیاق خود را برای برقراری ارتباط با اسراییل از دست داد. در این مرحله بود که امریکا و اسراییل روابط جدیدی را آغاز کردند. در سال 1967، ناگهان جنگ بین اسراییل و مصر آغاز شد و سایر کشورهای عربی نیز به مصر پیوستند. در این جنگ که به جنگ 6 روزه معروف است، امریکا برای اولین بار به اسراییل سلاح داد.
در سال 1967، پیروزی اسراییل زوایای دیگری به شرایط موجود در منطقه داد. اسراییل در جنگ پیروز شد و تمام قسمت هایی را که توسط نیروهای بریتانیایی اداره می شد بعلاوه صحرای سینا در مصر و بلندی های جولان در سوریه را اشغال کرد. از بعد حقوقی، مناطق اشغال شده جزء اسراییل به شمار می رفتند. اسراییل در این مرحله از سیاست استقرار یهودیان در خاک های اشغال شده استفاده کرد.
پیروزی اسراییل در این جنگ، نگرش جهان به یهودیان را تغییر داد و از این راه یهودی ها توانستند لابی های سیاسی قدرتمندی در امریکا و اروپای شرقی برای تضمین حمایت سیاسی از اسراییل راه به وجود آورند. تصویر اسراییلی های مهاجر با تکیه بر موضوع هولوکاست قضاوتی اولیه برای حمایت جهان از اسراییل بود. در سال 1973، کشورهای عربی در جنگ یوم کیپور در مقابل اسراییل قرار گرفتند و این بار نیز اسراییل پیروز جنگ شدف البته با حمایت نظامی امریکا. جنگ سال 1973 در واقع پایان نقش اصلی و مرکزی کشورهای عربی بود.
اسراییل می توانست به تلاش خود برای اینکه کشورهای عربی آن را به رسمیت بشناسند با وجود اردن و مصر ادامه دهد اما دیگر خیلی دیر شده بود. در این مرحله، جنبش های سیاسی جدی در میان فلسطینی های عرب رخ داد، سازمان آزادی بخش فلسطین که دشمن اصلی اسراییل بود یکی از این جنبش ها بود. برای مدتی طولانی، اسراییل از مذاکره با سازمان آزادی بخش فلسطین و رهبر آن یاسر عرفات سرباز زد و استفاده از مشت آهنین را ترجیح داد. ابندا از بعد نظامی به موفقیت رسید.
محدودیت های سیاست مشت آهنین با اولین انتفاضه در مناطق فلسطینی ها در سال 1987 محدود شد. این انتفاضه 6 سال به طول انجامید. دستاوردهای اولیه انتفاضه دوگانه بود.
یکی اینکه اسراییل و امریکا را وادار کرد تا با سازمان آزادی بخش فلسطین مذاکره کنند، این پروسه، که پروسه طولانی مدتی بود به معاهده اسلو در سال 1993 انجامید که استقرار سرزمین های فلسطینی را در برخی از مناطق اشغالی را به رسمیت شناخت.
معاهده اسلو، در طولانی مدت اهمیت کمتری نسبت به افکار عمومی در جهان پیدا کرد. برای اولین بار در دنیای غرب حمایت جدی از تشکیل دو دولت در این منطقه شکل گرفت و برای اولین بار انتقادهایی از سیاست مشت آهنین اسراییل در مقابل فلسطینی ها آغاز شد. آیا اسراییل در خصوص تشکیل دو دولت در این منطقه با توجه به خط سبر که این دو منطقه را از پایان جنگ سال 1948-1949 نشان می داد جدی بود.
اسراییل همواره یک گام عقب تر بود. زمانی که می توانست با ناصر مذاکره کند، چنین نکرد. زمانی که می توانست با عرفات مذاکره کند، چنین نکرد. زمانی که عرفات از دنیا رفت، محمود عباس که مهره موثری نبود جایگزین وی شد و حماس که تشکیلاتی نظامی تر بود توانست در انتخابات پارلمانی فلسطین در سال 2006 پیروز شودو اسراییل در آن دوره نیز از مذاکره با حماس سرباز زد.
حالا اسراییل غزه را مورد تجاوز قرار داده است تا حماس را از بین ببرد. اگر موفق شود چه سازمانی پس از آن خواهد آمد؟ اگر نتواند پیروز شود که احتمال آن بیشتر است، آیا امکان تشکیل دو دولت مستقل در این منطقه امکان پذیر خواهد بود؟ هم فلسطینی ها و هم افکار عمومی حهان به دنبال راه حل یک کشور در این منطقه هستند. و این مسلما پایان پروژه صهیونیست خواهد بود. استراتژی سه عامله اسرائیل در حال متلاشی شدن است.
مشت آهنین دیگر پاسخگو نیست. همان طور که این سیاست برای جورج بوش در عراق نیز کارکرد نداشت. آیا امریکا به حمایت خود ادامه خواهد داد؟ من شک دارم، آیا افکار عمومی جهان به حمایت و همدردی خود با اسراییل ادامه خواهند داد؟
به نظر نمی رسد که چنین باشد. آیا اسراییل در حال حاضر می تواند یک استراتژی جایگزین اعمال کند و با نماینده نظامی فلسطینی ها مذاکره کند؟ به نظر می رسد که اسراییل در این پروسه عقب مانده است و باید گفت که دیگر خیلی دیر است. این یک خودکشی است.
نظر شما :