تلاش رئيس‌جمهور سودان براى جلب حمايت دوستان
رئیس جمهوری سودان در دقيقه نود تلاش دارد تا پس از جدی شدن احتمال صدور قرار بازداشتش از سوى دادگاه کيفرى بين‌المللى به اتهام ارتکاب جرائم عليه بشريت و نسل‌کشى در دارفور، خود را به آب و آتش مى‌زند تا بتواند حمايت دوستان خود را جلب کرده و بر مردم خود تاثير بيشترى بگذارد.
روزنامه کريستين ساينس مانيتور پس از آن که از سوى دادگاه کيفرى بين‌المللى اعلام شد، اين دادگاه روز چهارشنبه 4 مارس نظر نهايى خود را در مورد صدور قرار بازداشت براى عمر البشير رئیس جمهوری سودان، به اتهام ارتکاب جنايت جنگى و جنايت عليه بشريت و نسل کشى در استان جنگ زده دارفور واقع در غرب سودان اعلام مى‌کند، در گزارشى به تلاش‌هاى شبانه روزى رئیس جمهوری در تله افتاده اين کشور آفريقايى پرداخته و به رهبران ديگر جهان نيز اشاره کرده که به سرنوشت محتوم بشير دچار شده‌اند.
در اين گزارش آمده است، بشير در ديدار اخيرش با حسنى مبارک رئیس جمهوری مصر و يکى از قویترين کشورهاى اتحاديه عرب، نگرانى‌هاى خود را در مورد آ‌ينده کشورش در صورت صدور قرار بازداشتش توضيح داد. دادگاه کيفرى بين‌المللى اعلام کرده است، در روز چهارم مارس نظر خود را در اين باره خواهد کرد. حاميان حقوق بشر استدلال مى‌کنند که هدف دادگاه کيفرى بين‌المللى (مستقر در لاهه) در اجراى عدالت، رهبرى او و توانايى‌اش را براى امضاى توافق صلح با شورشيان دارفور تضعيف مى‌کند. اما اگر چه رئیس جمهوری سودان تعداد زيادى حامى، از اعضاى اتحاديه آفريقا و اتحاديه عرب گرفته تا چين، براى خود فراهم کرده، اما به نظر مى‌رسد دوره‌اش ديگر پايان يافته است.
جان پرندر گاست، رئیس مشترک پروژه "Enough "(کافى) که يک گروه طرفدار آفريقا مستقر در واشنگتن است، مى‌گويد: «هيچ راه خروجى وجود ندارد. البته بشير در پى کسب تمام حمايت‌هاى سياسى است، اما بالاخره اگر کشورهايى به اندازه‌ى کافى روابط خود را با سودان به مرور زمان به اين دليل کاهش دهند که رئیس کشور يک مجرم جنگى محکوم است، در آن صورت حزب حاکم سودان نيز سخت به اين فکر خواهد افتاد که ديگر چقدر مى‌تواند از رهبرش حمايت کند.
وى در ادامه مى‌افزايد: «آن اعضاى حزب بشير که نمى‌خواهند شاهد کاهش بيشتر مشروعيت سودان باشند، براى تغيير آرام رهبريشان اقدام خواهند کرد.»
ميلوسويچ، تيلور... و بشير؟
رئیس‌جمهوری سودان همانند اسلوبودان ميلوسويچ، رئیس جمهوری صربستان و چارلز تيلور، رئیس جمهوری ليبريا، در برابر سيستم تقريبا جديد بين‌المللى قرار گرفته که بدان منظور طراحى شده تا رهبران ملى و ديگر رهبران نتوانند دست به جنايات ضدبشرى زده و از زير بار مسئوليت آن فرار کنند. اما البته بشير در قياس با ميلوسويچ و تيلور ابزار بيشترى در اختيار دارد زيرا او هنوز هم در حال حاضر رئیس جمهوری يک کشور است. در حالى که بشير احتمالا چندين حامى دارد، به ويژه آن که بيشتر کشورهاى پيشرفته جهان نيز نگرانى خود را از فراتر رفتن دادگاه لاهه از حدود و اختيارات قضايى‌اش ابراز کرده‌اند، اما دادگاه لاهه از موضع خود کوتاه نيامده است.
گادفرى موسيلا، کارشناس حقوقى موسسه مطالعات امنيتى در آفريقاى جنوبى، در اين باره مى‌گويد: «تنها گزينه ديگرى که قاضى مى‌تواند به آن نگاه کند، تعليق صدور قرار بازداشت است. سودان در تلاش است تا حاميان ديپلماتيک زيادى براى خود جمع کند، اما هدف آن تاثير بر روى صدور يا عدم صدور آن نيست، بلکه زمان صدور آن است.»
منتقدان دادگاه کيفرى بين‌المللى و حاميان بشير که اصلا اين دو گروه را نمى‌توان برابر با يکديگر دانست، استدلال مى‌کنند که تلاش براى دستگيرى بشير در اين زمان که سال انتخابات اين کشور است و زمانى که روابط با جدايى‌خواهان پيشين جنوب و منطقه شورشى دارفور در غرب بهتر شده، مى‌تواند وضعيت را براى مردم سودان بدتر کند. يک توافق جامع صلح ميان خارطوم و جنوب سودان (سودان جنوبى) در صورتى که بشير از رهبرى کنار گذاشته شود، لغو خواهد شد.
افزون بر اين، در صورتى که شورشيان دارفور احساس کنند دليلى براى مذاکره با يک دولت ضعيف در خارطوم وجود ندارد، درگيرى اين منطقه که وارد سال ششم خود شده و هيچ پايانى براى آن نمى‌توان تصور کرد، وارد فاز تازه‌اى خواهد شد. براى نمونه، يک سازمان فرانسوى کمک به دارفور اعلام کرد که دو تن از کارکنان سودانى‌اش در حمله‌اى توسط راهزنان کشته شده‌اند.
نگرانى مصر، ثبات منطقه
مخالفان رژيم بشير، اين اعلام جرم را پيروزى در برابر نسل کشى مى‌دانند. اين حکم احتمالى بازداشت به دليل نقش رئیس جمهوری سودان در مرگ بيش از 300 هزار تن و آوارگى بيش از دو و نيم ميليون نفر در منطقه دارفور صادر خواهد شد.
اما مصر که هم اکنون چند ميليون پناهنده سودانى را در مرزهايش جا داده، اين اقدام را گامى براى ايجاد يک وضعيت بغرنجتر و تهديدى علنى براى ثبات منطقه مى‌داند.
دکتر هانى رسلان، تحليل‌گر مرکز اهرام قاهره و کارشناس روابط سودان - مصر، مى‌گويد: «مصر از سودان در اين مساله حمايت مى‌کند، زيرا اين نه تنها براى رژيم پرزيدنت بشير، بلکه براى خود کشور و حکومت سودان نيز بسيار خطرناک است. هم اکنون که بين شمال و جنوب صلح است، مصر دوست ندارد شاهد آغاز يک جنگ داخلى ديگر باشد. سودان در منطقه در يک موضع بسيار ضعيف قرار دارد و احساس مى‌کند که تهديدهايى همانند چاد، اريتره و اسرائيل آن را محاصره کرده‌اند.»
وى در ادامه میافزاید: «هر کسى عليه سودان برنامه دارد. اگر چه مبارک خود علاقه‌اى به حمايت قوى و علنى از فردى که همه او را يک مجرم جنگى مى‌دانند، ندارد؛ اما دولت وى شفاف توضيح داده است که قويا مخالف صدور قرار بازداشت براى رئیس حکومت سودان است.»
سليمان عواد سخنگوى رياست جمهورى مصر، در اين باره گفته است، دولت مصر با آن چه که سياسى سازى و انتخابى بودن اتهامات دادگاه کيفرى بين‌المللى مى‌داند، مخالف است.
عواد خطاب به خبرنگاران هشدار داد، صدور اين قرار بازداشت مى‌تواند به بى‌ثباتى گسترده‌تر منجر شود. عواقب اين امر به ويژه در دارفور، در کل سودان و بر نيروهاى صلحبان اتحاديه آفريقا و سازمان ملل متحد خطرناک خواهد بود.
مصر و سودان در طول تاريخ با هم رابطه خوبى داشته‌اند. سودان از سال 1899 تا 1956 به طور مشترک توسط مصر و امپراتورى بريتانياى کبير اداره مى‌شد. قاهره هنوز نيز حامى مهم سودان است. اين کشور رهبر سنتى اعراب است و به عنوان هم پيمان استراتژيک اروپا و ا‌مريکا، پلى مهم به غرب است.
عبدالملک النعيم، سخنگوى سفارت سودان در قاهره، مى‌گويد: «مصر براى سودان مهم است. مبارک در مساله دادگاه لاهه تلاش بسيار خوبى در دو هفته گذشته کرد، به ويژه اين که به نيکولا سارکوزى رئیس جمهوری فرانسه، گفته است که مصر از سودان در اين مساله حمايت خواهد کرد.»
پرندرگاست و ديگر ناظران استدلال مى‌کنند که حضور بشير در دادگاه تنها به زمان مربوط است و در واقع ثبات بيشترى به منطقه مى‌آورد و نه کم‌تر. او در اين باره بر اين عقيده است: «اين براى تلاش‌هاى صلح در دارفور، يک گشايش عمده خواهد بود و تنها راه واقعى به سوى تغيير نظر دادگاه لاهه، امضاى قرارداد صلح دولت با شورشيان دارفور است. تمام جنجال‌هايى که اين روزها از کاخ بشير بلند مى‌شود، هيچ معنى ندارد. قرار بازداشت عواقب بسيار سنگين و جدى خواهد داشت. اگر او به عدالت بين‌المللى بخندد، به امثال ميلوسويچ و تيلور مى‌پيوندد که آنها نيز به اين امر خنديدند اما آخر به زندان افتادند.»
نظر شما :