گله‌مندی‌های تهران از مسکو آغاز شد
تا برگزاری مذاکرات هسته‌ای گروه 1+5 در ژنو ( اوایل مهر ماه) روسیه شریک و متحد قابل اعتماد ایران به ویژه در موضوع هسته‌ای بود، این اعتماد در مذاکرات فنی وین نیز به خوبی ادامه داشته تا جایی که نماینده دائم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی در خاتمه این مذاکرات از گفت و گوی ویژه با نماینده روسیه سخن گفت و تهران را برای همکاری با مسکو آماده اعلام کرد.
این اظهارات در حالی بیان شده بود که پیشنهاد آژانس - انتقال اورانیوم کمتر غنی شده ایران به روسیه و غنی سازی این اورانیوم تا مرز بیست درصد و ارسال آن به فرانسه برای تبدیل به میله‌های سوخت و نهایتا ارائه این سوخت به ایران برای مصرف در راکتور تهران- مورد توافق کلیه طرف‌های دخیل در این پیشنهاد غیر از ایران قرار گرفت اما نماینده ایران ارائه پاسخ نهایی را به بعد از مشورت‌های داخلی موکول کرد و از آن تاریخ تاکنون همچنان پاسخ نهایی تهران برای آژانس، امریکا، روسیه و فرانسه نامعلوم است.
در همین شرایط سکوت و انتظار بود که دو روز قبل رئیس جمهور روسیه پس از بارها تاکید کشورهای اروپایی و امریکا بر لزوم پاسخ سریع تهران به طرح پیشنهادی آژانس، گفت که اعمال تحریم بر علیه ایران کاملا منتفی نیست.
در ایران تحلیل‌های مختلفی پیرامون نقش و نفوذ روسیه در پاسخ نهایی تهران در حال بررسی است و بسیاری معتقدند که روس‌ها تلاش دارند در صورت پاسخ منفی تهران به آژانس، شریک، همراه یا حامی این کشور معرفی نشوند.
اکنون در ایران مسئولین به یاد بدقولی‌های روس‌ها در نیروگاه بوشهر و تحویل سیستم‌های موشکی اس- 300 افتاده‌اند و برای آینده همکاری مسکو و تهران نگران به نظر می‌رسند.
در این ارتباط علاءالدین بروجردی، رييس کميسيون امنيت ملى و سياست خارجى مجلس از آغاز فصل تازه‌اى از بدقولى روس‌ها سخن می‌گوید و عدم تحويل سامانه موشکى اس- ۳۰۰ از سوى روسيه به ايران را نشانه‌ای از این بدقولی می‌داند، در عین حال اظهارات پراکنده‌ای از تاخیرها و بدقولی‌های مسکو در راه اندازی نیروگاه بوشهر در شرایطی که انتقال اورانیوم ایران به روسیه مورد مخالفت در محافل مختلف تصمیم‌گیری ایران قرار گرفته است به گوش می‌رسد. شاید اکنون برای تهران ابعاد دیگری از همکاری با مسکو آشکار شده است.
تصمیم‌گیر نهایی در مورد پاسخ ایران به طرح آژانس شوراى عالى امنيت ملى است و قرار است این تصمیم با توجه به نتيجه مذاکرات على اصغر سلطانيه، نماينده دائم ايران در آژانس بين المللى انرژى اتمى، اتخاذ شود و احتمالا گزینه اصلی در پاسخ تهران خرید اورانیوم بیست درصد غنی شده از خارج است که این گزینه انتقال اورانیوم کمتر غنی شده ایران به خارج را منتفی می‌کند.
در همین راستا شاهدیم که در شرایط اوج‌گیری بی‌اعتمادی ایران به روسیه، محمد البرادعی طرح جدی خود در خصوص جایگزین کردن ترکیه با روسیه را مطرح می‌کند و با این استدلال که تهران به آنکارا اعتماد زیادی دارد و روند مناسبات میان دو طرف رو به گسترش است؛ اعلام می‌کند که ترکیه می‌تواند مقصد اورانیوم انتقالی ایران باشد و با این فرمول اختلاف نظرها و بی اعتمادی‌ها برای کلیه طرف‌های دخیل در طرح پیشنهادی آژانس برطرف خواهد شد.
هرچند تهران به این طرح ابتکاری البرادعی نیز پاسخ نداده و برخی منابع داخلی این پیشنهاد را از قبل مردود دانسته‌اند اما نکته موجود در ارائه این پیشنهاد، صرف نظر از تلاش آژانس و غرب برای ارائه راهکاری که منجر به خروج اورانیوم از ایران شود؛ روند غیر مثبتی است که میان ایران و روسیه از هر دو طرف در حال افزایش است؛ از یک سو نگاه نامطمئن ایران به خوش قولی مسکو، و از سوی دیگر نگاه تردید گونه مسکو به ماهیت هسته‌ای ایران و علل تاخیرهای مکرر این کشور در همکاری با جامعه جهانی.
در همین حال سعيد جليلى، مذاکره کننده ارشد هسته‌اى ايران، روز يکشنبه در ديدار با معاون وزير امور خارجه روسيه خواستار دستيابى هرچه سريعتر به توافق در زمينه تامين سوخت راکتور تحقيقاتى تهران شد.
جليلى تاکید داشت که کشورش همچنان ادامه گفت و گوها با محوريت بسته پيشنهادى خود را مدنظر دارد و باید هرچه سریعتر این گفت و گوها به نتیجه برسد، تاکید مذاکره کننده ارشد هسته‌ای ایران به نتیجه‌دهی سریع مذاکرات و ملاک بودن بسته پیشنهادی ایران برای ادامه گفت و گوها در حالی بیان می‌شود که طرف‌های مقابل ایران همچنان برای ادامه مذاکرات و همکاری‌ها در انتظار پاسخ تهران هستند و بسته پیشنهادی تهران را فاقد فاکتورهای مورد نظر برای گفت وگو می‌دانند.
در این دیدار سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز استمرار مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه پنج به علاوه یک را برای همه مفید و مثبت تلقی کرده چراکه بدون شک با مشخص شدن تکلیف سوخت راکتور تهران، وضعیت انتقال اورانیوم به خارج و گزینه مورد نظر تهران برای تامین سوخت هسته‌ای مورد نیازش، مسکو نیز از بلاتکلیفی خارج خواهد شد و می‌تواند انتخاب بهتری میان همکاری با تهران یا نزدیکی بیشتر با غرب داشته باشد.
اکنون حدود پاسخ ایران به پیشنهاد غرب و ارتباط واکنش‌های تهران به بدقولی‌های روسیه و کشورهای غربی کمی مشخص شده است؛ ایران در آستانه ارائه پاسخ به آژانس ابتدا همکاری فرانسه را زیر سوال برد و نسبت به پایبندی غرب به تعهداتش اعلام بی اعتمادی کرد، تاکید کرد که چارچوب اصلی پیشنهاد آژانس را پذیراست اما خواهان تغییرات اساسی است و سرانجام بر بدقولی روس‌ها انگشت گذاشت.
با این اوصاف می توان پیش بینی کرد که تغییرات مورد نظر تهران چنین باشد؛ اول مخالفت با خروج اورانیوم از کشور، دوم دریافت اورانیوم بیست درصد غنی شده از خارج، سوم تولید سوخت مورد نیاز راکتور تهران در داخل.
شاید فرایند همکاری تهران و آژانس و غرب بیش از حد تصور طولانی و مساله دار شده است، مشخص است که با واکنش روس‌ها به تاخیر تهران و نگاه منفی غرب به اقدامات تهران، باید هرچه سریع تر سرانجام این فرایند معلوم شود.
نظر شما :