اروپا نگران از نفوذ بى رقيب ايران در آفريقا

ایران این بار به فکر بازی کردن با برگه‌های تازه‌ای افتاده است. ظاهرا عرصه بازی ایران در آینده در درون کشورهای سیاه عضو سازمان ملل تغییر جهت می دهد. بنا به گزارش‌ها و مطالعات امنیتی نفوذ ایران در کشورهای آفریقایی بسیار بالا رفته و تهران قصد دارد تا آنجا که ممکن است نفوذ خود را در 53 کشور قاره آفریقا افزایش دهد.

موشکافی این بازی را از طریق سیاست‌های سه سال گذشته ایران در بحث پرونده هسته‌ای‌اش و درگیری‌های موجود در آن می‌توان دنبال کرد. در طول این سه سال جمهوری اسلامی ایران در بخش‌های فرهنگی که البته در باطن بیشتر امنیتی است، تحرکات تازه‌ای را در آفریقا آغاز کرده و در برخی مواقع اقدام به امضای پروتکل‌های اقتصادی مهمی کرده است که امضای توافق‌نامه اقتصادی با تانزانیا یکی از آنان است. در توافق‌نامه ایران با تانزانیا همکاری‌های نظامی ایران با این کشور کاملا مشهود است و ایران قصد دارد با این کشور مبادلات نظامی و دفاعی داشته باشد.

ایران در آفریقا سیاست گام به گام را پیش گرفته است. بدین معنا که پله پله به فکر توسعه سیاسی و اقتصادی خود در این قاره بر آمده و می‌خواهد با استفاده از فرصت‌های موجود در قاره سیاه به نفع خود بهره‌برداری‌های استراتژیک داشته باشد. مثلا پس از تانزانیا که در بالا به آن اشاره شد، ایران به سراغ کنیا رفته و با بهره‌بردای از  پیش آمده موای کیبای، رئیس جمهوری این کشور به فکر نفوذ در این کشور قدرتمند آفریقایی افتاده است.

در همین حال گسترش مناسبات ایران با اریتره که عموما محوریت نظامی دارد به اندازه‌ای مهم است که صدای اروپایی‌ها را در آورده و بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های اروپایی داشته است.

در همین گیر و دار بود که احمدی نژاد سفری به مالی، سنگال و اوگاندا انجام داد تا این کشورها را نیز به جمع کشورهای تحت نفوذ ایران اضافه کند. قراردادهای اقتصادی‌ای که در این سه کشور امضا شد به خوبی نشان می‌دهد که ایران در قاره سیاه به دنبال گسترش نفوذ خود آن هم به صورت ریشه‌ای و لایه لایه است.

بسیاری سفر احمدی نژاد به این سه کشور را کم اهمیت جلوه دادند در حالی که کارشناسان دقت نظر بیشتری دارند و به آن اهمیت خاصی می‌دهند. به اعتقاد آنها ایران در نیجریه به دنبال جذب شریکی اقتصادی است. نیجریه یکی از مهمترین کشورهای تولید کننده نفت جهان است و می‌تواند در برابر مشکلاتی که غرب برای ایران در تولید نفت ایجاد خواهد کرد، از ایران حمایت کند. در مالی جمعیت کثیری از شیعیان زندگی می‌کنند که ایران به فکر جذب آنها است. پس از کومور دیگر کشور افریقایی که شمار شیعیان در آن بالا است، مالی به واسطه حضور شیعیان می‌تواند متحدی استراتژیک برای ایران باشد. سنگال دیگر کشور مورد توجه ایران از بازار اقتصادی قوی‌ای برخوردار است که در کنار توسعه فرهنگی توانسته جایگاه در خور توجهی در قاره آفریقا داشته باشد.

در این جا نکته دیگری نیز وجود دارد. ایران قصد دارد در کشورهای آفریقایی اورانیوم مورد نیاز خود را تامین کند. نیجریه می‌تواند در آینده یکی از کشورهای صادر کننده اورانیوم به ایران باشد.

از دیگر کشورهای مهم آفریقا که در پرونده هسته‌ای ایران دخالت کرده‌اند و سعی در میانجیگری برای حل آن داشتند، افریقای جنوبی است. تلاش‌های ایران برای حفظ پیمان استراتژیک با این قدرت بزرگ آفریقایی همچنان ادامه دارد.

زیمبابوه هم چند سالی است که به یک شریک سیاسی با ایران برای رویارویی با سیاست‌های امریکا تبدیل شده است که همه از آن آگاهند. ایران از معدود کشورهای جهان است که تا کنون دو بار میزبان رابرت موگابه، رئیس جمهوری جنجالی این کشور بوده است.

مبادلات تجاری ایران با کشورهای آفریقایی در حدود 300 میلیون دلار است که پیش‌بینی می‌شود طی سال‌های آینده این رقم جهش صعودی داشته باشد.

تلاش‌های ایران برای نفوذ در آفریقا و افزایش حضور نظامی، اقتصادی و امنیتی در آن چیزی نیست که غربی‌ها از کنار آن به سادگی بگذرند. به همین دلیل است که مرکز مطالعات امنیت اروپا نسبت به نفوذ در حال افزایش ایران در قاره آفریقا هشدار داده و بر لزوم برخورد قاطع و سریع با سیاست‌های ایران در این قاره تاکید کرده است. به گفته این موسسه نفوذ روز افزون ایران در قاره آفریقا می‌تواند در آینده بر خاورمیانه تاثیرات مستقیم بگذارد و بسیاری از برنامه‌های غرب برای خاورمیانه را به چالش بکشد.

مرکز مطالعات امنیت اروپا در ادامه به سیاست خارجی احمدی نژاد در آفریقا اشاره می‌کند و می‌نویسد، قاره آفریقا به اولویت نخست سیاست خارجی دولت احمدی نژاد تبدیل شده است. ایران تلاش‌های استثنایی‌ای برای افزایش نفوذ خود در کشورهای این قاره آغاز کرده و برای این کار در چند جهت فعال شده است. خصوصا تمرکز ایران بر کشورهای مجاور دریای سرخ به ویژه سودان بالا رفته و قصد دارد نفوذی پابرجا و موثر در این مناطق داشته باشد.

بنا به پژوهش‌های این مرکز، ایران با استفاده از برگه‌های نفت، کشاورزی و سدسازی قصد دارد کشورهای آفریقایی را به خود وابسته کند. از این راهکار تهران می‌تواند به فکر صادر کردن انقلاب شیعی در قاره آفریقا نیز باشد. مضافا بر این که این کشورها می‌توانند در آینده به پایگاه تدافعی ایران در برابر غرب تبدیل شوند.

این مرکز مطالعاتی سپس می‌افزاید: ایران همچنین بر روی استفاده از سواحل جنوبی و ورودی‌های دریای سرخ حساب ویژه‌ای کرده و در همین راستا مناسبات خود را با کشورهای سودان، اریتره و جیبوتی گسترش داده است.

این گزارش تاکید می‌کند، بنا به گزارش‌های امنیتی ایران قصد دارد با استفاده از پایگاه‌های خود در این کشورها در صورت تعرض از سوی امریکا و متحدانش پایگاه‌های آنها در کشورهای عربی را مورد هدف قرار دهد.

در بخش دیگری از این گزارش به همکاری‌های مخفیانه و غیر آشکار ایران در تحولات سومالی اشاره شده و آمده است، به رغم این که سومالیایی‌ها سنی مذهب هستند ایران همان سیاستی که در افغانستان دنبال می‌کند در این کشور جنگ‌زده نیز پیش گرفته است. مناسبات ایران با جیبوتی و جزایر کومور که دو کشور مهم در سواحل دریای سرخ محسوب می‌شوند نیز بسیار بالا است و در همین راستا توسعه یافته است.

مرکز مطالعات امنیتی اروپا تاکید می‌کند که از دیگر اهداف ایران در توسعه رابطه با کشورهای آفریقایی استفاده از معادن آنها به خصوص اورانیوم است که می‌تواند بخشی از نیازهای هسته‌ای ایران را تامین کند.

این همه در حالی است که حضور کشورهای عربی در قاره سیاه بسیار کم‌رنگ است و ایران با استفاده از همین ظرفیت در حال پیشتازی در کشورهای مختلف آفریقایی است. 

میدل ایست آن لاین