ايران و پيام نشست ليسبون

ديپلماسى ايرانى: نشست ليسبون و حمله‌اى که به ايران در اين نشست شد و سارکوزى تهران را تهديدى عليه اروپا دانست، موضوع بسيارى از مطبوعات و رسانه‌هاى عربى بود. از جمله روزنامه الحيات چاپ لندن که در يادداشتى با عنوان "ايران و پيام ناتو" به قلم غسان شريل، به عنوان سرمقاله امروز خود به اين موضوع پرداخته است.

وى در ابتداى يادداشت خود مى‌نويسد: نمى‌دانم ايران از نتايج نشست ناتو در ليسبون چه برداشتى خواهد کرد. منظورم اين است که آيا ايران از جلسه‌اى که پشت درهاى بسته برگزار شد، مى‌تواند برداشت آرامى داشته باشد؟ چرا که به نظر مى‌رسد ايران احساس نگرانى نمى‌کند و محمود احمدى‌نژاد نيز حرف‌هاى گذشته خود را تکرار کرده و رهبرى نيز مجددا از او حمايت قاطع کرده است.

وى سپس مى‌نويسد: البته در اين کنفرانس به هيچ وجه درباره حمله به ايران بحث نشد و سخنى هم بر زبان‌ها نيامد که بشود چنين چيزى را برداشت کرد. ايران حتى در برابر اظهارات عبدالله گل، رئيس جمهورى ترکيه نيز واکنشى نشان نداد. بسيار واضح بود که رئيس‌جمهورى ترکيه تلاش مى‌کند به دقت يک توازن خاصى را در سياست‌هاى خود اعمال کند. از يک سو مى‌خواست به تعهدات خود به پيمان آتلانتيک شمالى پايبند باشد و از سوى ديگر ايران را با قدرت در کنار خود حفظ کند و حتى اگر بتواند در پرونده هسته‌اى آن ميانجى‌گرى کند. گل به صراحت گفت که به هيچ وجه نمى‌خواهد با کشور همسايه‌اش ايران مشکلى داشته باشد به رغم اين که ايران در اظهاراتش عليه غرب ترکيه را که عضو فعالى از جامعه جهانى و اتحاديه اروپا است به دردسر مى‌اندازد.

پيمان ناتو در جلسه ليسبون نشان داد که استراتژى جديدى را براى خود ترسيم کرده است. اين سومين بار است که ناتو براى حفظ بقاى خود در دنياى متغير کنونى تغييراتى را در شيوه کارى خود اعمال مى‌کند. يک بار پس از فروپاشى اتحاد جماهير شوروى دستور کار خود را باز تعريف کرد و بار ديگر هم پس از حوادث 11 سپتامبر و مشکلاتى که در افغانستان و عراق گرفتار شد. اما آن چه در اين نشست مشهود بود اظهاراتى بود که نيکولا سارکوزى رئيس جمهورى فرانسه بر زبان راند که نشان مى‌داد تغيير سياست‌هاى ناتو به کدام سمت و سو است. رئيس جمهورى فرانسه تاکيد کرد، موشک‌هاى ايران اروپا را تهديد مى‌کند و لازم است که با استقرار سپر دفاع موشکى در برابر تهديدهاى ايران ايستاد.

وى سپس مدعى مى‌شود: من اگر يک ايرانى بودم از اظهارات رئيس جمهورى فرانسه نگران مى‌شدم چرا که اتحاديه اروپا که متشکل از 28 کشور بزرگ اروپايى است از ثقل اقتصادى، نظامى و سياسى بسيار بالايى برخوردار است و نقش موثرى در شوراى امنيت و تصميم‌گيرى‌هاى بين‌المللى ايفا مى‌کند. آن چه بيش از همه باعث نگرانى مى‌شود پيشنهاد همکارى ناتو به روسيه براى استقرار سپر دفاع موشکى بود. روسيه نسبت به پيشنهاد اروپا هنوز جواب رسمى‌اى نداده ولى تاکيد کرده طرحى را مى‌پذيرد که منافع ملى‌اش را تهديد نکند. آن چه در ليسبون اتفاق افتاد به ايران کمک مى‌کند که بهتر درک کند که چرا روسيه بر اساس تحريم‌هاى شوراى امنيت سازمان ملل از دادن موشک‌هاى اس 300 به آن امتناع کرد. ما در برابر يک ديدگاه متفاوت بين‌المللى هستيم. شرايطى که در روزهاى جنگ سرد مفيد بود اکنون ديگر نمى‌توانند مفيد باشند. حجم مصالح روسيه با امريکا و اروپا به اندازه‌اى زياد است که اهميت آن بر همکارى‌هاى تسليحاتى با ايران مى‌چربد. اين وضعيت را درباره چين نيز مى‌توان گفت حتى اگر محاسبات و اسلوب اداره روابط متفاوت باشد.

نويسنده اين يادداشت در آخر مى‌نويسد: ايران مى‌تواند بگويد که آن چه در ليسبون گذشت حروفى بود که فقط بر روى کاغد آمدند و ارزش ديگرى ندارند. ولى بد نيست ايران به ياد دوران اتحاد جماهير شوروى نيز بيفتد، آن موقع تحريم‌هاى اقتصادى و سياسى‌اى که متوجه اتحاد جماهير شوروى شد کار را به جايى رساند که اين اتحاديه از روى نقشه جغرافيايى حذف شد. همچنين بحران‌هايى که در پى سياست‌هاى يک جانبه اتحاد جماهير شوروى حاصل شد.

ايران مى‌تواند بگويد که در دهه اول قرن بيست و يکم توانست به دستاوردهاى بزرگى برسد. مى‌تواند بگويد از چالش ميان امريکا با القاعده توانست نهايت استفاده را ببرد و نفوذ خود را در عراق، لبنان و فلسطين گسترش دهد. اما بر سر پرونده هسته‌اى با تند شدن لهجه طرف غربى و اعمال تحريم‌هاى اقتصادى ممکن است براى به دست آوردن دستاوردهاى هسته‌اى مجبور شود هزينه‌هاى گزافى پرداخت کند که کار را بيش از پيش برايش سخت مى‌کند. اگر ايران وارد بازى رقابت تسليحات جهانى شود ممکن است به بحران اقتصادى‌اى گرفتار شود که مى‌تواند عواقب سنگينى را برايش در پى داشته باشد. اگر به اين نکات توجه نشود ممکن است ايران در آينده با مشکلات سياسى مبهم و پيش‌بينى نشده‌اى مواجه شود.