خاورمیانه

بررسی همیت سفر وزیر امور خارجه روسیه به تهران در بحبوحه جنگ اسرائیل و حماس

بازی روسی در زمین خاورمیانه

بعدازظهر دیروز دوشنبه بود که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجی روسیه وارد تهران شد. هر چند که هدف اصلی این سفر حضور در نشستی موسوم به ۳+۳ با هدف بررسی تحولات قفقاز جنوبی عنوان شده است. اما در تحلیل بین خطوط و بین سطور این سفر بی‌شک باید حضور سکاندار سیاست خارجی روسیه در تهران را در لایه ها و سطوح دیگر مورد ارزیابی قرار داد، به خصوص در شرایطی که شاهد تداوم جنگ اسرائیل و حماس هستیم انجام سفر لاوروف می ‌تواند ابعادی فراتر از تحولات قفقاز را شامل شود.

ادامه مطلب

امریکا قدرت جدید را به رسمیت بشناسد

حرکت چین به سمت خاورمیانه

بیش از ۴۰ سال است که چین در حال ایجاد و انباشت قدرت اقتصادی است که امروزه، یا برابری با امریکا و یا حتی برتری در برخی زمینه ها را فراهم می کند. اکنون، زمان آن فرا رسیده است که امپراتوری آسمانی وارد فضای جهانی شود و توانایی های خود را به جهان خارج نشان دهد و منافع ملی خود را مطرح کند.

ادامه مطلب

عوامل نگرانی اروپایی ها از تحولات خاورمیانه

جنگ در غزه، ترس در اروپا

امین گودرزوند در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اروپا برای جلوگیری از معضلاتی که به زودی دامنگیرش خواهد شد باید یک دیپلماسی فعال را برای حل سریعتر بحران غزه در پیش بگیرد تا از عواقبی که ممکن است به آن دچار شود در امان بماند.

ادامه مطلب

نقشه هایی که بر باد رفتند

جنگ غزه و ظهور خاورمیانه جدید

از دیدگاه ژئوپولیتیک، این جنگ، نویددهنده همگرایی غیررسمی بیشتر میان چین و روسیه (که هیچ کدام حمله حماس را محکوم نکردند) و ایران است که چنانچه جنگ اوکراین تشدید شود یا اقدامات نظامی تهاجمی چین در اطراف تایوان و دریای شرقی و جنوبی چین افزایش یابد، می تواند آسیب‌پذیری‌های تازه ای هم برای آمریکا خلق کند.

ادامه مطلب

سناریوهایی که پیشروی جنگ غزه است

موازنه وحشت در منطقه

منصور براتی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی می گوید: اسرائیلی ها برنامه شان برای آینده جنگ از سه حالت خارج نیست، اولین سناریو در واقع تداوم همین وضعیتی است که در روزهای گذشته اسرائیلی ها داشتند، یعنی اقدام به حمله هوایی به غزه که تا حدی از آن دارد به صورت کور انجام می شود و حدی از آن هم به صورت هدفمند. بعضی از کارشناسان به این اقدام سیاست چمن زنی گفتند به این معنی که اسرائیلی ها هر هدفی را آن جا ببینند که احساس کنند مهم است مورد حمله قرار می دهند و بعضی از مناطق را اصلا بی هدف به آن حمله می کنند. علت این حملات بی هدف تحت تاثیر روزهای اول جنگ بودن است. دلیل آن غافلگیری است که اسرائیلی ها دچارش شدند. اگر این سناریو در دست اسرائیلی ها باقی بماند احتمالا این نبرد ۱۰ تا ۱۵ روز نهایتا در حالت حداکثر به طول خواهد انجامید. اما اگر سناریوی دوم مد نظر اسرائیلی ها باشد یعنی حمله زمینی و گسترده به غزه، این عملیات بین بیست تا یک ماه درگیری خواهیم داشت. اگر کار به سمت ورود نیروی زمینی گسترده تر حرکت بکند که سناریو سوم خواهد بود، آن وقت دردسرهای بیشتر برای اسرائیلی ها را در غزه شاهد خواهیم بود و ممکن است که تلفات زیادی هم به اسرائیلی ها وارد بشود.

ادامه مطلب

تمدنی که گستره وسیعی دارد

تمدن روسی و اسلامی: چگونگی تعیین مرزها

نوشتن در مورد تاریخ تمدن های گذشته، به ویژه در مورد تمدن های باستانی ساده تر و آسان تر است. امروز موضوع متفاوت است، زیرا جنگ یا درگیری همزمان شروع به اتحاد و تقسیم کشورها می کند. بی جهت نیست که اکنون، بسیاری بر این باورند که گنجاندن ارزش‌های توسعه تمدنی در گفتمان سیاسی مدرن یک «جهان ‌بینی به یادگار مانده» است، زیرا ارزش‌های یک تمدن قابل درک است و اغلب توسط مردم تمدن دیگر قابل درک می شود.

ادامه مطلب

درس هایی که واشنگتن می تواند بگیرد

تقلای بیهوده امریکا در خاورمیانه

خاورمیانه در حال دور شدن از ایالات متحده است. واشنگتن به جای تقلای بیهوده برای چسباندن خود به منطقه باید افول جایگاه خود را به عنوان فرصتی برای خروج بسیار ضروری از این منطقه – که در آن منافع در خطر چندانی هم ندارد – ببیند.

ادامه مطلب

در سپیده دم خاورمیانه‌ی پساآمریکایی

ایران و چین برای پر کردن خلاء شتاب می کنند

ممکن است واشنگتن ناچار باشد که با نقش روزافزون چین در منطقه کنار بیاید هرچند احتمالا برای بسیاری از آمریکاییان ناخوشایند باشد اما این هزینه کاهش مشارکت ایالات متحده در خاورمیانه است.

ادامه مطلب

تشییع نفوذ واشنگتن در منطقه

تبدیل خاورمیانه جدید آمریکا به خاورمیانه ایران

توافق عربستان – ایران با حمایت چین چیزی جز تشییع نفوذ آمریکا در شرق جهان عرب نیست. نفوذی که  مستقیما وارد مرحله مرگ مغزی شد بعد از این که آمریکایی‌ها در پی حمله به عراق در مخمصه گیر افتادند. به این ترتیب آمریکایی‌ها شکست خوردند و طرح خاورمیانه جدید آمریکا به خاورمیانه ایران تبدیل شد.

ادامه مطلب

اولویت راه حل‌های عربی برای بحران‌ها

چرا جنگ سوریه ۱۲ سال طول کشید؟!

در برخی مراکز پژوهشی در غرب و از جمله شورای روابط خارجی آمریکا پرسشی مطرح شد از این قرار که چرا جنگ در سوریه ۱۲ سال طول کشید؟ برخی از این مراکز در پاسخ گفتند: با باز شدن مرزهای سوریه به روی صدها گروه افراطی خارجی که از آن‌جا برای مبارزه با حکومت وارد این کشور شدند، خشونت‌ها تشدید شدند. این درگیری به زودی از یک نبرد میان حکومت و مخالفانش به درگیری‌هایی تبدیل شد که کشورهای خارجی بر اساس منافع خود وارد آن شدند.

ادامه مطلب

چرخش کشوری عربی از نظام تک قطبی

چگونه گروه بریکس در پی به چالش کشیدن نظم غربی در خاورمیانه است؟

کشورهای عربی اعم از عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر با چرخش از نظم تک قطبی ای که واشنگتن سردمدار آن است، برای پیوستن به بریکس صف کشیده اند. الجزایر، بحرین، کویت، مراکش و فلسطین تنها برخی از کشورهایی هستند که آشکارا علاقه خود را به پیوستن به بریکس اعلام کرده‌اند. این بازآرایی، احتمالا برای خاورمیانه و شمال آفریقا، پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خواهد داشت که بطور بالقوه قدرت آمریکا را تضعیف می‌کند.

ادامه مطلب

صلح بزرگ آسیای غربی

دست نامرئی در سیاستگذاری خارجی

اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سیاستگذاری خارجی ازجمله بخش‌های سیاستگذاری عمومی است که دست نامرئی در آن مورد استفاده قرار گرفته و دارای اثربخشی است. سیاستگذاری خارجی، میدانی است که ذینفعان گوناگون آن دارای منافع و منابع متفاوت هستند که برقراری موازنه در اهداف و سیاست‌ها را بسیار سخت نشان می‌دهد، اما همان دست نامرئی سیاستگذاری است که با مدیریت منافع و منابع بازیگران، تعادل را برقرار و منافع جمعی را بر منافع فردی پیروز می‌سازد.

ادامه مطلب

معرفی کتاب

کشمگش های منطقه ای و بین المللی در خاورمیانه (غرب آسیا) و شمال افریقا

نویسنده: دکتر حمید احمدی ناشر: نشر نی

ادامه مطلب

چه چیزی در ورای تنش زایی آمریکا در خاورمیانه وجود دارد؟

انتظارات برآوردنشده امریکا از ایران و روسیه

در پاسخ به این پرسش که چگونه آمریکا جایگاه خود را بازپس می‌گیرد باید گفت که نمی‌توان عقربه‌های ساعت را به عقب بازگرداند. یکجانبه گرایی آمریکا با چالش های جدی از سوی چندین کشور در سراسر جهان مواجه است.

ادامه مطلب

ایران و امنیت دریایی پایدار

دستیابی به امنیت جمعی در آب‌های منطقه تا چه حد عملی است؟

در شرایطی که امریکا با به کارگیری رویکردهای امنیتی متعارف و تکیه بر شیوه‌هایی همچون اعزام نیرو به منطقه و یا استقرار پرسنل مسلح بر روی کشتی‌های تجاری عبوری از تنگه هرمز آن هم به بهانه مقابله با حملات ایران به نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری به دنبال تقویت قابلیت‌های بازدارندگی منطقه‌ای است، کشورهای عرب شورای همکاری مواضع نرم‌تری را اتخاذ کرده و تلاش دارند تا مانع از افزایش تنش‌های ناخواسته و حفظ مسیر حساس و شکننده گفت‌وگوهای منطقه‌ای شوند.

ادامه مطلب

ثروتمندان عرب می خواهند خاورمیانه را عوض کنند

خاورمیانه جدید: نفت، هوش مصنوعی و «استبداد مصلحت گرا»

مجله انگلیسی اکونومیست با عکسی از آسمان‌خراش‌های کاملاً جدید با عنوان «خاورمیانه جدید، وعده‌ها و خطرات» روی جلد خود به موضوع دگرگونی‌ها و تغییرات عمیق در این منطقه چه از نظر سیاسی و چه از نظر اقتصادی اختصاص داده است. عنوان یکی از مقالات این موضوع این است: «کشورهای خلیج فارس می‌خواهند خاورمیانه را به تصور خود تغییر دهند».

ادامه مطلب

تثبیت حضور و تحکیم موقعیت اسرائیل در رقابت با چین

خوابی که امریکا با پروژه هند - خاورمیانه - اروپا برای منطقه دیده است

این کریدور که شامل ساخت خطوط راه آهن و خطوط لوله برای انتقال انرژی و کابل برای انتقال داده است، هدف آن تبدل منطقه خاورمیانه به عنوان منطقه نفوذ آمریکا در بحبوحه تلاش های چین برای تثبیت نفوذ  خود در این منطقه است. از سوی دیگر یکی از اهداف بعدی این پروژه  ادغام اسرائیل در منطقه عربی و تقویت موقعیت هند در مقابل چین است.

ادامه مطلب

با بدتر شدن اوضاع

پیروزی در جنگ اقلیمی ضروری است

گرمایش جهانی همچنان یکی از موضوعات اصلی در تلاش برای رسیدگی به مشکل تغییرات اقلیمی است. به عنوان مثال، گزارش آژانس بین‌المللی انرژی نشان داد که دما در خاورمیانه و شمال آفریقا میان سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۲۲ به میزان ۰.۴۶ درجه سانتی‌گراد در هر دهه افزایش یافته که بسیار بالاتر از میانگین جهانی یعنی ۰.۱۸ درجه است. اگر این روند بدون راه حل ادامه یابد، پنج دهه آینده شاهد افزایش بیشتری خواهد بود که با تغییر الگوهای بارش (عامل سیل‌های ویرانگر) همراه است.

ادامه مطلب

خطری که هنوز جدی است

داعش، تهدید نسبتا کوچک اما دوباره رو به رشد

این سازمان تروریستی با ایدئولوژی جهادی در سال ۲۰۱۴ به اوج خود رسید، زمانی که یک دولت اولیه در عراق و سوریه تشکیل داد که آن را «دولت اسلامی» نامید. با وجود افول آن، همچنان در چندین قاره فعال است.

ادامه مطلب

در سایه ناخرسندی اسرائیل

آیا ایران سیاست جدیدی در خلیج فارس دارد؟

مهم نیت‌ها و اقدامات صادقانه است که در راه برپایی خاورمیانه‌ای که همه در آن بدون استثنا آرامش را در پیش گرفته‌اند حساسیت‌های گذشته و مشکلات کنونی را پشت سر‌می‌گذارد.

ادامه مطلب

با همه اتفاقات خوبی که افتاد است

خاورمیانه‌ سردرگم

بیش از ۶۵ درصد جمعیت خاورمیانه را جوانان زیر ۳۰ سال تشکیل می دهند که در دوره ای ناآرام و پراضطراب در سطح بین المللی و منطقه ای رشد کرده اند و شخصیت آنها شکل گرفته است. آنها در عصر تحول علمی و فناوری عظیمی رشد کرده اند که توانایی ها و امکانات منحصر به فردی در اختیار آنان قرار داده است. قدرت محاسباتی و مخابراتی گوشی های هوشمند آنها فراتر از قدرت محاسباتی اولین سفینه هایی است که به سوی کره ماه پرتاب شدند. این مسئله به آنان احساس اعتماد به نفس داده است و منتظر نقش آفرینی در تصمیم گیری ها و مشخص کردن مسیر و کسب دستاوردهای سریع هستند. 

ادامه مطلب

امریکا در ناپایداری های صلح خاورمیانه نقش دارد

واشنگتن و پازل ناامنی در خاورمیانه

محمد عذیری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سیاست‌های خاورمیانه‌ای آمریکا تا مدت‌ها به حمایت و پشتیبانی از حکومت‌های اقتدارگرایی معطوف بود که می‌توانستند از جانب آمریکا اهداف این کشور را تأمین کنند اما زمانی که در دوران پسا شوروی خود را بدون رقیب جدی در عرصه بین‌المللی دید تلاش کرد تا در منطقه خاورمیانه حضور جدی‌تری داشته باشد. 

ادامه مطلب

چرا عراق به دنبال تقویت نقش خود برای آرام کردن منطقه است؟

میانجی برنده

انگیزه‌های متعددی وجود دارد که ممکن است عراق را وادار کرده باشد تا نقش میانجی ایفا کند و به آرام کردن درگیری‌های منطقه ای کمک کند از جمله آنها تمایل به بازگشت عراق به عنوان یک بازیگر منطقه‌ای تاثیرگذار است.

ادامه مطلب

واقعیت هایی از مناقشه فلسطین و اسرائیل

برداشت غلط از دینامیک بحران خاورمیانه

پیروز غفرانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: یکی از مسائلی که در چند دهه اخیر و به ویژه بعد از جنگ اعراب و اسرائیل شدیدا مورد توجه جوامع غربی و خاصه آمریکا قرار گرفته، تلاش برای حل بحران فلسطین از طریق آشتی دادن رژیم اسرائیل با کشورهای عربی بوده است. در این عرصه طی سال های بعد از جنگ اعراب و اسرائیل ، دولت های مختلف آمریکا در تلاش برای حمایت از موجودیت اسرائیل، با کمک های تسلیحاتی ولجستیکی و تقویت بنیه دفاعی اسرائیل از یکسو و وعده های مختلف و کمک های مالی مشروط به کشورهای عرب از سویی دیگر و نیز تحت فشار قرار دادن هر کشوری که از ملت فلسطین حمایت می کرد، در تلاش بوده اند تا این بحران را مدیریت و مهار کنند. این مقاله با نگاهی سیستمی به دینامیک بحران فلسطین و اسرائیل، نشان می دهد که راه کار حل و فصل این بحران تنها از درون فلسطین دست یافتنی است و خارجی دیدن عوامل و پیشران های بحران فلسطین تنها اشتباهی ادراکی از صورت مسئله و یا آدرس دهی غلط دوایر و نهادهای ذینفع بوده است. 

ادامه مطلب

در بیست و دومین سالگرد واقعه ۱۱ سپتامبر، سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در قبال منطقه بررسی شد

بازگشت به نقطه صفر!

امیرعلی ابوالفتح در گپ و گفتی معتقد است که موضوع تروریسم و تروریست‌ها آنگونه که باید نقطه تعیین کننده‌ای در پیروزی یا شکست نامزدهای ریاست جمهوری نیست، مگر آنکه دوباره اتفاقی ۱۱ سپتامبر و تروریسم به شکل مستقیم امنیت ایالات متحده آمریکا را تحت تاثیر قرار دهد که در شرایط کنونی بسیار بعید است چنین اتفاقی مجددا تکرار شود. هرچند که این سناریوی پررنگ هم مطرح است که اساساً واقعه ۱۱ سپتامبر از اساس برنامه‌ریزی خود دولت آمریکا برای ترسیم نظم جدید سیاسی، دیپلماتیک و امنیتی در منطقه بوده است.

ادامه مطلب

تخلیه اهمیت ژئوپولتیک بخشی از استراتژی «مرگ با هزاران ضربه کارد»

اِنتروپی و افول ژئوپولتیک ایران، سواحل و جزایر ایرانی خلیج فارس

حسن فتاحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: چالش ژئوپلیتیکی یکی دیگر از اِنتروپی های مهم در نظام های سیاسی است که در صورت تداوم باعث فروپاشی یک سیستم سیاسی می شود. در سال های اخیر برخی کشورها در دام چالش های ژئوپلیتیکی گرفتار شده اند و در نتیجه اِنتروپی آنها به مرحله خطرناکی رسیده است.

ادامه مطلب

سیاست تهران تغییر نکرده است

مستلزمات پروژه ایران: اخراج آمریکا و محو اسرائیل

ایران در چارچوب این پروژه، گروه های مسلح مرتبط با سپاه پاسداران را تاسیس و مسلح و تامین مالی کرد و هیچ علامتی نیست که نشان دهد ممکن است از این پروژه دست بکشد. از نظر ایران موفقیت این پروژه مستلزم دو موضوع مهم است که فراتر از همه اقداماتی است که تا کنون در منطقه انجام داده است. موضوع نخست، اخراج آمریکا یا دست کم نیروهای آمریکایی از خاورمیانه است که آن را «غرب آسیا» می نامد و موضوع دوم، محو اسرائیل از صحنه روزگار است. 

ادامه مطلب

تهدیدات بالقوه و بالفعلی امارت اسلامی برای تهران

فراز و فرودهای سیطره دو ساله طالبان

محمدحسین عمادی در گفت وگویی تاکید داردکه ما باید حتی‌المقدور از تبدیل درگیری طالبانی - ایرانی جلوگیری کنیم و آن را به یک دغدغه همگانی در سطح کشورهای منطقه تبدیل کنیم

ادامه مطلب

همه چیز به یک جرقه بند است

ثبات شکننده خاورمیانه

این خبر خوبی است که در سطوح بالای دولتی، بخش قابل توجهی از خاورمیانه به تعامل گرایش دارد. اما این لیوان تنها تا نیمه پر است. حمله یک پهپاد حوثی به یک مجتمع خرید در ابوظبی، یک مرد لبنانی که از روی سیم های خاردار مرز با اسرائیل می گذرد تا به یک اتوبوس حمله می‌کند، نیروهای امنیتی اسرائیلی که جوانان فلسطینی را در مسجدالاقصی به قتل می‌رسانند و تمام جهان اسلام را به خشم وا می دارند، یا مصر که قادر به پرداخت بدهی‌هایش نیست و ناچار به قطع یارانه های نان و سوخت است (نیمه خالی لیوان را نشان می دهد) و بسیار آسان است تصور کنیم که یک حادثه ممکن است به سرعت موجب به هم ریختن پایداری کنونی در منطقه شود.

ادامه مطلب

چرا آمریکا اینقدر از چین وحشت دارد؟

شی جین پینگ، کابوس واشنگتن در خاورمیانه

میانجی گری توام با مهارت و خردمندی چین بین عربستان سعودی و ایران موجب شد نشریه آمریکایی نیویورک تایمز این میانجی گری را نشانه جاه طلبی رئیس جمهوری چین برای معرفی جایگزین برای نظم جهانی کنونی به ریاست آمریکا توصیف کند. موفقیت چین در این زمینه موجب شد شی جینپینگ به عنوان دولتمردی جهانی جلوه گر شود که در ردیف شخصیت های بزرگی مانند شارل دوگل، تیتو، جواهر لعل نهرو، احمد سوکارنو و نلسون ماندلا قرار می گیرد.

ادامه مطلب