
برجام در ابهام
با گذشت پنج روز از ارسال پاسخ آمریکاییها به جوابیه ایران درخصوص متن پیشنویس اتحادیه اروپا هنوز خبری از واکنش تهران نیست. بنابراین کمافیالسابق همه چیز در حد حدس و گمانهزنی سیاسی و رسانهای پیش میرود.
ادامه مطلببا گذشت پنج روز از ارسال پاسخ آمریکاییها به جوابیه ایران درخصوص متن پیشنویس اتحادیه اروپا هنوز خبری از واکنش تهران نیست. بنابراین کمافیالسابق همه چیز در حد حدس و گمانهزنی سیاسی و رسانهای پیش میرود.
ادامه مطلبجلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: مذاکرات برجامی همچنان در بازی «مارپله» گرفتار خواهد ماند؛ زیرا هنوز نمیتوان اراده مشترک و واقعی را برای دستیابی به «توافق» شناسایی کرد. تفاهم برای گفتگو درباره یک هدف، یک چیز است و توافق در خدمت به اجرای آن هدف، چیز دیگر است.
ادامه مطلبصابر گلعنبری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در کل چهار صدا از اسرائیل و به ویژه مراکز قدرت در آن در قبال توافق احتمالی شنیده میشود. تندترین صدا از ارکان قدرت مربوط به داوید بارنئا، رئیس موساد است که توافق را "بسیار بد" و "فاجعه راهبردی" برای اسرائیل خوانده است.
ادامه مطلبابوالقاسم دلفی تاکید دارد: مکانیسم کنونی در مذاکره غیر مستقیم با آمریکا یک مکانیسم کاملاً غلط است. یعنی وقتی در یک مسئله حساس مانند برجام فردی در سطح معاون سیاسی وزارت امور خارجه وارد گود گفت و گو می شود قطعاً حد مناسبی برای به سرانجام رساندن پرونده مهمی چون برجام نیست. چرا که عدم احیای برجام به نوعی چالش دیپلماتیک و حتی امنیتی ما با کل جامعه جهانی است. بنابراین این شیوه غلط و این سطح از گفت وگو جوابگوی مطالبات و انتظارات نخواهد بود.
ادامه مطلبشرایط پنج روز گذشته در سوریه بهواسطه سلسله حملات ایالات متحده آمریکا و نیروهای همسو با ایران و همچنین اقدامات اسرائیل شرایط پیچیدهتری را برای حصول توافق ایجاد کرده است. بهخصوص آنکه بسیاری معتقدند این دو مسئله به هم ارتباط دارد. حال باید دید در این فضای مبهم و پیچیده باید شاهد احیای برجام باشیم یا تحولات حکایت از فرسایشیشدن و حتی توقف مجدد مذاکرات دارد؟/
ادامه مطلبخبر حمله نظامی آمریکا به مواضع نیروهای همسو با ایران در سوریه در حالی منتشر شده است که به نظر میرسد واشنگتن تصمیم خود را درخصوص جواب ایران به متن پیشنهادی اروپا در برجام گرفته است. آنطورکه مقامهای کاخ سفید به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفتهاند که انتظار میرود پس از پاسخ ایالات متحده به نظرات تهران پیرامون متن پیشنهادی اتحادیه اروپا دور دیگری از مذاکرات در وین برای نهاییکردن جزئیات توافق احتمالی در دستور کار طرفین قرار بگیرد.
ادامه مطلبزمان های متفاوتی برای امضای توافق اعلام می شود؛ از چند روز آینده گرفته تا قبل از برگزاری انتخابات کنگره در امریکا در روز ۸ ماه نوامبر. معلوم است چرا. جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده باید در انتخابات میان دوره ای کنگره پیروز شود، از این رو او به موفقیت در مسیر سیاست خارجی نیاز دارد. توافق هسته ای با ایران که او آن را «موفقیت بزرگی برای دولتش» می داند، می تواند بر روند مبارزات انتخاباتی تاثیرگذار باشد.
ادامه مطلبآنگونه که به نظر میرسد، تأخیر در ارسال پاسخ نهایی آمریکا به چند عامل گره خورده است. نخستین و شاید مهمترین مانع به تلاشها و تکاپوهای اسرائیل در عدم احیای برجام بازمیگردد.
ادامه مطلبعبدالرضا فرجی راد تاکید دارد: این برجام همان برجام سال ۲۰۱۵ است. به همین دلیل نیازی به تصویب مجدد در مجلس یازدهم ندارد؛ کمااینکه اگر توافق حاصل شود، نیازی به تصویب در دیگر مجالس کشورهای عضو برجام بهخصوص آمریکا نیست، هرچند توافق پیشین هم به تصویب کنگره نرسید. اما بههرحال برجام سال ۲۰۱۵ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را به دنبال دارد، اگر دولت رئیسی و حامیانش این ادعا را دارند که برجام جدیدی شکل گرفته است باید به تصویب شورای امنیت و صدور قطعنامه دیگر منجر شود و چون به نظر میرسد چنین مسئلهای در دستور کار باشد این همان برجام سابق است.
ادامه مطلبابراهیم رزاقی تاکید دارد: طعا نمیتوان یک بازه و فرجه زمانی مشخصی را برای بازار ارز، سکه، طلا و... مشخص کرد که تا کجا و تا چه زمانی توان، گنجایش و کشش کاهش قیمتها را صرفا به دلیل تداوم فضای مثبت روانی دارد؟ اما در عین حال بدون شک نمیتوان روی بازه زمانی بیشتر از حدود یک هفته تا ۱۰ روز حساب باز کرد. اگر تا آن زمان پاسخ نهایی آمریکاییها ارسال نشود، احتمال دارد از نظر بازار این تأخیر بهمعنای رد درخواست ایران تلقی شود و دوباره قیمتها روندی صعودی به خود بگیرند/فریدون مجلسی معتقد است: ه موازات تلاشها و تنشهای اسرائیل و جریان مخالف برجام در آمریکا، اکنون طیف منتقد و رادیکال ضدبرجامی در ایران هم تا مرز استیضاح و برکناری حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه از تریبون صداوسیما پیش رفتهاند. در کنار آن برخی از نمایندگان مجلس یازدهم وابسته به این طیف ضدبرجامی نیز به دنبال هجمه علیه دولت رئیسی هستند. رسانههای وابسته به این جریان هم رویکردی انتقادی علیه دولت سیزدهم را در دستور کار دارند تا رئیسی از احیای برجام عقبنشینی کند. بنابراین اتخاذ این ادبیات از سوی رئیسجمهور کاملا طبیعی و منطقی است؛ یعنی سخنرانی دیروز رئیسی با آن ادبیات و آن جملات بیش از آنکه مصرف خارجی داشته باشد، مصرف داخلی دارد
ادامه مطلبوز سهشنبه، سخنگوی دولت ایران گفت که ایالات متحده باید در صورت خروج دوباره از توافق خسارت بپردازد، اظهار نظری که نشان میدهد ایران ضمانتهایی میخواهد. خودداری بایدن از ارائه چنین تضمینی مانعی پیش روی گفت وگوها بوده است. ایالات متحده می گوید که با توجه به اینکه جمهوری خواهان در صورت به دست آوردن کنترل کنگره در اواخر امسال یا کاخ سفید در سال ۲۰۲۴، بی چون و چرا تلاش خواهند کرد تا این توافق را خنثی کنند، نمی تواند چنین قولی بدهد.
ادامه مطلبسید جلال ساداتیان به میگوید: «حتی اگر در آینده مذاکرات به نتیجه برسد و توافق حاصل شود، باز هم با وجود همراهی نسبی با این توافق، جریان مخالف برجام از هیچگونه تلاشی برای بهشکستکشاندن آن دریغ نمیکنند؛ چراکه منافع کاسبان تحریم در نبود برجام و تداوم تحریمهاست»
ادامه مطلبجلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: اعلام جمعبندیهای تهران و واشنگتن به متن پیشنهادی و اصلاح شده «جوزف بورل» نمیتواند الزاما به معنای پایان یافتن اختلافهایی باشد که برجام را از سال ۲۰۱۷ تاکنون منجمد کرده؛ زیرا هنوز میزان سقف انعطاف طرفها برای قبول توافق ناشناخته است.
ادامه مطلبچه عبارت «توافق قوی جدید» را اسم رمز اصولگرایان برای توجیه احیای برجام علی رغم ۹ سال حمله، توهین و تخریب بداینم یا خیر، به نظر می رسد آن چه در این شرایط ابربحرانی اقتصادی و معیشتی ایران نیاز است، نه لفاظی و ساختن عبارات برای توجیه احیای برجام توسط دولت سیزدهم و حامیانش که تسریع در روند لغو تحریم هاست. هر چند که بازار سکه، طلا و ارز نیز پیش تر به استقبال احیای برجام رفته بود و کاهش قیمت ها و سیر نزولی نرخ ها مبین این واقعیت است.
ادامه مطلباکنون فرصت گلزنی دقیقه ۹۰ رئیسی فرارسیده است، اما معلوم نیست دولت سیزدهم این گل را خواهد زد و یا بسان ادوار پیشین این فرصت هم از دست میرود؟ نهایتا با وجود آنکه ظواهر امر نشان از احیای برجام میدهد اما همانگونه که بارها گفته شد زمانی میتوان به احیای آن امیدوار بود که توافق حاصل شده باشد.
ادامه مطلبمسعود نوری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سیاستگذاران اصلی و دانا در هیات حاکمه ایران مطلع هستند که کمتر از چند ماه دیگر به توفق جمهوریخواهان مخالف برجام بر صحنه سیاسی آمریکا باقی نمانده و این بازگشت مقدمه فروپاشی تمامی توافقات با تهران خواهد بود و با توجه به این نکته بسیار مهم که جنس تعهدات تهران با غرب متفاوت بوده، به این معنی که تعهدات تهران روی زمین و تعهدات غرب صرفا روی کاغذ است، فلذا هرگونه توافق در فضای کنونی بسیار خطرناک خواهد بود.
ادامه مطلبموسی غنینژاد در یادداشتی می نویسد: ضرورت رسیدن به توافق هسته ای موضوعی است که سرنوشت اقتصاد ملی کشور به آن گره خورده است و نباید دست آویزی برای رقابت ها و تصیفه حساب های تنگ-نظرانه جناحی و گروهی قرار گیرد.
ادامه مطلبمحمدجواد جمالی نوبندگانی تاکید دارد:حتی اگر ایران موفق به گرفتن این تضمین شود باز هم این امکان وجود دارد که PMD دوباره پیش کشیده شود. چون PMD برای آمریکا و اسرائیل اهمیت بسیار زیادی دارد، چراکه میتوانند از PMD در ابعاد مختلف استفاده لازم را ببرند.
ادامه مطلبیوسف مولایی معتقد است:گفتوگوهای برجام دیگر هیچ مسیر و روند مشخصی ندارد و از هیچ کسی هم فرمان نمیگیرد؛ چراکه قایق این گفتوگوها با هفت پاروزن عملا مسیر سردرگمی را طی میکند. به دلیل آنکه هرکدام از این هفت پاروزن در راستای اهداف و منافع خود پارو میزنند؛ بنابراین مذاکرات احیای برجام فقط دور خود میچرخد و بعد از ۱۷ ماه مذاکره، نشست وین درست در همان نقطهای قرار دارد که روز اول قرار داشت./امیرعلی ابوالفتح تاکید دارد: نمیتوان هیچگونه فرجه زمانی را چه پیش از برگزاری نشست فصلی شورای حکام و چه پس از آن برای تهران درخصوص جوابدهی به متن مدنظر اروپاییها مطرح کرد.
ادامه مطلبعلی موسوی خلخالی می نویسد: ایرانی ها نسبت به نبود اروپایی ها با بی تفاوتی برخورد کرده اند، اما طرف روسی خوب می داند معنای نبود آنها چیست، به ویژه که اروپایی ها به صراحت می گویند که دیگر چیزی برای مذاکره باقی نمانده و صرفا باید تصمیم های سیاسی گرفته شود، معنای این اظهار نظر نیز برای طرف روسی روشن است؛ دیپلمات ارشد روس خوب می داند، نبود طرف های اروپایی و اظهارات آنها به این معناست که اروپایی ها و امریکایی ها با یکدیگر به تفاهم رسیده اند، توافق کرده اند، مواضعشان مشترک است و این یعنی این که جبهه آنها واحد است.
ادامه مطلبپرستو بهرامی راد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به طور دقیق نمیتوان در خصوص موضوعات اختلافی صحبت کرد چون اطلاعات دقیقی اعلام نشده است، اما تا جایی که از اخبار و اظهارات مقامات غربی بدست میآید، ایران اصرار بر جداییناپذیر بودن برجام و مسائل پادمانی و بستن پرونده پادمانی دارد و طرف مقابل بر فرابرجامی بودن این خواسته اصرار دارد.
ادامه مطلبجلال خوش چهره در نوشتاری معتقد است: خوب یا بد، اکنون توپ به زمین تهران فرستاده شده است. لازم است تهران با درک مصلحتها و بازخوانی تجربهها سخن آخر را گفته و تکلیف بهگونهای روشن شود که یا بتوان گفت؛ برجام زمانی احیا میشود که احیا شده باشد. یا پایان برجام و فصلی دیگر در شیوه تعامل با جامعه جهانی در پیش است
ادامه مطلبجلال میرزایی تاکید دارد:چه بخواهیم و چه نخواهیم به نظر می رسد فرسایشی شدن مذاکرات، مسئله ای اجتناب ناپذیر خواهد بود. چرا که اهمیت و گستردگی برجام و مسائل مربوط به حوزه فعالیت های هسته ای ایران برای همه طرف ها به قدر جدی است که باید دقت لازم و بررسیهای جدی در خصوص متن توافق جدید به ویژه از جانب جمهوری اسلامی صورت بگیرد. بنابراین یک روند فرسایشی و زمان بر را میتوان انتظار داشت. از طرف دیگر متاسفانه به دلیل اختلافات سیاسی، حزبی و جناحی در داخل کشور که بخشی از آن را طی ۵ روز مذاکرات وین شاهد بودیم، می تواند به فرسایشی شدن با بهتر بگویم فرسایشی کردن روند مذاکرات و تاخیر در پاسخ ایران نسبت به متن توافق پیشنهاد شده منجر شود
ادامه مطلبهمانگونه که در سایه منافع ملی نباید بین رئیسی و روحانی تفاوت برای احیای برجام تفاوتی قائل شد؛ کمااینکه بین محمدجواد ظریف و حسین امیرعبداللهیان یا سیدعباس عراقچی و باقریکنی این تمایز را در نظر گرفت و همواره برای رفع تحریمها و بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم از تداوم مذاکرات با هدف احیای برجام در هر دولتی و با هر نگرش سیاسی حمایت کرد؛ اما با در نظر گرفتن واقعیتهای جاری، چه در داخل و چه در سطح منطقه و جهان و نیز با توجه به تجربیات قبلی در نشست دوحه و ادوار گذشته مذاکرات وین، تنها زمانی میتوان به حصول توافق امید داشت که توافق حاصل شده باشد و زمانی به احیای برجام چشم دوخت که برجام احیا شده باشد. وگرنه تمام فضاسازیهای مثبت روانی و رسانهای از مذاکرات نمیتواند لزوما به معنای موفقیت باشد.
ادامه مطلبیک جنبه از طرح روسیه برای آزادسازی پتانسیل عظیم گاز ایران – که دومین ذخایر گازی بزرگ جهان را داراست – این است که این طرح بحث ها پیرامون مطلوبیت بازگشت ایران به دیپلماسی جهانی با احیای برجام را قوت می دهد. آلمان به عنوان یکی از کشورهای طرف گفت وگو در برجام هرگز خواهان لغو برجام نبوده است. با ایجاد شکاف بیشتر بین رهبر بالفعل اتحادیه اروپا – آلمان – و ایالات متحده، هدف واقعی روسیه افزایش فشار بیشتر برای تحقق هدف چندین ساله پیرامون از بین بردن پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است.
ادامه مطلبحمیدرضا اکبرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: قالب برجام در حال حاضر، بستر بالقوهای برای تنشزدایی از روابط میان ایران و غرب است. اما عدم استفاده از این بستر و یا کانالهای مشابه سبب میشود کارکرد مخالف آن فعال شود و با تنشزایی فزونتر، سطح تنشهای میان ایران و غرب را بیش از پیش کند. این مسئله زمانی بغرنجتر میشود که مکانیسم ماشه از طرف یکی از دول اروپایی فعال شود و تحریمهای سازمان ملل برگردد. آن زمان بسترهای ایجاد شده از مسیرِ راهبردهای خرد و کلان سیاست خارجی، به شدت تحت تاثیر قرار خواهند گرفت و عملاً فرصتهای پیش آمده را به زمین سوخته تبدیل خواهد کرد.
ادامه مطلبهیچ دلیلی هم برای این باور وجود ندارد که تاکتیک های فشار (اقتصادی و نظامی) در نبود مشوق ها، بتواند سنجش های ایران را بطور بنیادینی دگرش دهد.
ادامه مطلباحمد بخشایش اردستانی معتد است:ایران با توجه به تجربه تاریخی در جنگ جهانی اول و دوم نباید و نمیتواند دیگر بیطرف باشد. ما باید یک طرف را انتخاب کنیم. دیگر سیاست بیطرفی جواب نمیدهد. ما در جنگ جهانی اول و دوم سیاست بیطرفی را در پیش گرفتیم و هر دو بار هم اشغال شدیم. این بار دیگر نباید آن اشتباه را تکرار کنیم.
ادامه مطلبباید دید این دیپلماسی سینوسی و قطع و وصل مذاکرات توسط دولت رئیسی نهایتاً ایران را به گریز هسته می رساند و شکست برجام را به دنبال خواهد داشت یا اینکه می توان در سایه ازسرگیری مذاکرات به احیای توافق هستهای امیدوار بود؟ هرچند که جواب این پرسش کلیدی از قبل روشن است.
ادامه مطلباز مجموعه سخنان، اقدامات و تصمیمات جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا چنین برمیآید که نشست احتمالی در وین، حتی در صورت برگزاری نمیتواند به نتیجه و خروجی ملموسی برای احیای برجام منجر شود، چراکه شدت اختلافنظر و گسل بین تهران و واشنگتن بهحدی است که عملا تنش کنونی به نقطه غیرقابلمدیریت رسیده است.
ادامه مطلب