دیپلماسی ایران منفعلانه است
دیپلماسی ایرانی: اظهارات پنج شنبه گذشته حریری که ایران را به دخالت در کشورهای عربی متهم کرد بازتاب‌های گسترده ای ایجاد کرد. او گفت: «ما در لبنان نمی‌پذیریم که تحت الحمایه ایران باشیم همچنان که راضی نیسیتم که برادرانمان در بحرین یا کویت یا هر کشور دیگر تحت الحمایه ایران باشند.» این اظهارات با واکنش ایران و حزب الله روبرو شد. دلیل این نوع موضع‌گیری را در مصاحبه با مسعود ادریسی، سفیرسابق ایران در لبنان جویا شده ایم که در زیر می‌خوانید:
در سفر چندماه پیش آقای احمدی نژاد به لبنان و پس از آن سفر سعد حریری به ایران، مواضع حریری نسبت به ایران بسیار دوستانه به نظر می‌رسد. با این وجود اظهارت هفته گذشته آقای حریری لحنی کاملا متفاوت به خود گرفته بود. شما دلیل تغییر موضع سعد حریری درباره ایران را چه می‌دانید؟
به نظر من ریشه این موضع‌گیری‌های آقای حریری راجع به ایران و حزب الله به سقوط کابینه ایشان بر می‌گردد. سعد حریری سقوط دولت خود را از چشم حزب الله می‌بیند و حزب الله را با ایران مرتبط می‌داند. بنابراین طبیعی است که حملات انتقادی خود را هم به حزب الله و هم به ایران افزایش داده است. این یک بعد از تغییر لحن و مواضع او است.
از بعد دیگر باید به این نکته توجه کرد که وابستگی آقای حریری به عربستان کاملا روشن و آشکار است و این مسئله بر موضع‌گیری‌های او تاثیر می‌گذارد. در حال حاضر مواضع عربستان نسبت به ایران چه در رابطه با بحرین و چه در باره کشورهای دیگر و به طور کلی درباره مسائل منطقه، مواضع دوستانه ای نیست. بنابراین طبیعی است که آقای حریری هم با توجه به وابستگی‌هایی که به عربستان دارد، از مواضع آن‌ها پیروی کند. به نظر من این‌ها دو دلیل اصلی تاثیرگذار در مواضع اخیر آقای حریری نسبت به ایران و حزب الله است.
آیا جنبش‌های دموکراسی خواهانه مردم در کشورهای عربی و سقوط حکومت‌های دیکتاتوری در موضع‌گیری سعد حریری موثر بوده است؟
باید به این نکته توجه داشت وضعیت لبنان با سایر کشورهای عربی متفاوت است. در لبنان دموکراسی برقرار است. یعنی نه حریری و نه هیچ یک از دولت مردان لبنانی مثل دولت مردان سایر کشورهای منطقه نیستند. در لبنان دولت بر اساس نظام پارلمانی و دموکراسی توافقی تشکیل می‌شود و به فعالیت خود ادامه می‌دهد. لذا اگر در کشورهای عربی تغییراتی در حال انجام است، یا تظاهرات مردمی علیه نظام‌های حاکم انجام می‌شود، چندان بر لبنان تاثیرگذار نیست.
با این وجود، تاثیر این تحولات بر روی هم پیمانان آقای حریری قابل مشاهده است. این تغییرات می‌تواند در عربستان بسیار تاثیرگذار باشد و عربستان هم متحد آقای حریری است. از این بابت است که باعث نگرانی حریری می‌شود. در مورد تحولات مصر هم چنین مسئله ای صادق است. حسنی مبارک یکی از افرادی بود که نسبت به حریری مواضع کاملا حمایتی داشت. تغییرات در حکومت مصر باعث شد که حریری یکی از هم پیمانان مهم خود را از دست بدهد.
این مسائل است که می‌تواند باعث نگرانی آقای حریری شود. اما به دلیل وجود دموکراسی در لبنان، نگرانی نسبت به سرایت این شورش‌ها به لبنان وجود ندارد.
با توجه به مواضع اخیر عربستان علیه ایران، آیا می‌توان گفت که جنگ سردی میان ایران و عربستان در جریان است؟
بله؛ همین طور است. به نظر می‌رسد در حال حاضر روابط ایران و عربستان در بدترین و سردترین حالت خود بعد از انقلاب قرار دارد که می‌توان آن را به جنگ سرد تعبیر کرد. من فکر می‌کنم، حتی در زمان جنگ هم شاهد چنین موضع‌گیری‌هایی در رابطه با ایران از سوی سعودی‌ها نبودیم.
در ایجاد این شرایط هم طرف ایرانی و هم طرف سعودی تاثیرگذار بودند و بدون هیچ ملاحظه سیاسی، همه نوع انتقادی را در مورد یک دیگر مطرح می‌کنند که این شرایط بسیار بدی را ایجاد کرده است.
کشورهای کوچکی مثل عمان، قطر و کویت که قبلا همراهی بیشتری با ایران نشان می‌دادند، در حال حاضر به عربستان نزدیک شده اند، شما ضعف دیپلماسی ایران را دلیل این مسئله می‌دانید یا عوامل دیگری را در ایجاد این شرایط موثر می‌دانید؟
به نظر من این تحول هم به ضعف دیپلماسی ما بر می‌گردد هم به عوامل دیگر مربوط است. یعنی ما می‌توانستیم در دیپلماسی خود بهتر از این عمل کنیم و نگذاریم کشورهایی مثل قطر و عمان که همواره روابط حسنه ای با ما داشته اند، به سمت عربستان چرخش پیدا کنند.
غیر از ضعف دیپلماسی، وابستگی‌هایی که کشورهای عربی نسبت به هم دارند، هم در چرخش مواضع کشورهای عربی تاثیر دارد. اما مسئله اصلی این است که ما باید با دیپلماسی قوی و فعال که باعث اعتماد این کشورهای کوچک نسبت به ما شود، نگذاریم که عربستان یا سایر کشورها بتوانند آن‌ها را از ما دور کنند و به سمت خودشان بکشند.
منظورتان از دیپلماسی فعال چیست؟ چه کاری باید صورت بگیرد که در حال حاضر انجام نمی‌شود؟
در دیپلماسی راه‌های مختلفی برای کاهش تنش و جلب اطمینان و اعتماد کشورهای دیگر وجود دارد. دیدار و گفتگو یکی از این راه‌ها است و یا پیام‌هایی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم فرستاده می‌شود، مانع تبدیل روابط دوستانه به روابط غیردوستانه می‌شود. متاسفانه در حال حاضر ما برای این که جلوی این تحولات و ایجاد روابط غیردوستانه را بگیریم، هیچ حرکتی انجام نمی‌دهیم و این بزرگترین نقطه ضعف ما است.
نظر شما :