اعراب از بیم ایران متحد شدند

ایران و عراق با اکثریت شیعه در حال حاضر تهدیدی برای پادشاهی‌های سنی به حساب می‌آیند و موج تحولات در خاورمیانه به گونه ای پیش رفته که اکنون بهترین فرصت برای پادشاهان سنی دست داده است. دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس عبداللطیف الزیانی هفته گذشته در اوج بحران در منطقه و پس از نشست شش عضو این شورا در دیدار با خبرنگاران از دخالت نظامی ‌عربستان و امارات در بحرین حمایت کرد. این مقام شورای همکاری بر بررسی عضویت مراکش و اردن هم صحه گذاشت اما از بیان این مساله که آیا این کشورها عضویت سطح دو در مقابل کشورهای اصلی خواهند داشت یا خیر، سرباز زد.

سابقه شورای همکاری خلیج فارس و شکل‌گیری آن نشان می‌دهد که دلیل اصلی تشکیل آن مواجهه با شیعیان در منطقه بوده است. دو سال پس از انقلاب اسلامی ‌ایران در سال 1981 اعراب حاشیه خلیج فارس اقدام به راه اندازی این شورا کردند درست در میانه جنگ ایران و عراق بود که این شورا آغاز به کار خود را کلید زد. از منظر جغرافیایی اگر پیشنهاد عضویت به عراق یا یمن داده می‌شد معقول‌تر از اردن و مراکش بود.

این حرکت شورای همکاری خلیج فارس چندان هم غیرقابل پیش بینی نبود. از ماه ژانویه تاکنون موج خیزش‌های عمومی ‌در خاورمیانه به سبک و سیاقی بوده است که منجر به وداع بن علی از تونس و حسنی مبارک از مصر شده است. در اینچنین فضایی بعید نیست که خانواده‌های سلطنتی در عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی بر خود لرزیده باشند. عراق هر روز بیش از گذشته به ایران شیعه نزدیک می‌شود و این در حالی‌ست که ایران نیز هر روز موفقیت‌های هسته ای بیشتری را به نام خود سند می‌زند.

جان آلترمن از محققان موسسه تحقیقات استراتژیک بین الملل در این خصوص می‌گوید: مشخص است که اعراب موفقیت خاندان‌های سلطنتی در منطقه خلیج فارس را برای حفظ ثبات منطقه و خود بسیار حائز اهمیت می‌دانند. آنها گمان می‌کنند که اردن و مراکش با عضویت در این شورا می‌توانند به اندازه کشورهای غربی پیشرفت داشته باشند.

این کارشناس پیش بینی می‌کند که بازی با مراکش و اردن به عضویت آنها در شورای همکاری محدود نخواهد شد و شورای همکاری بی شک دست به سرمایه گذاری‌های اقتصادی کلان در این دو کشور خواهد کرد. اردن و مراکش از هم اکنون پتانسیل ناآرامی‌ را در خود دارند و تنها راه برای مهار آنها تبدیل کردن آنها به خودی از هم اکنون است. با این همه بر هیچ کس پوشیده نیست که عراق به دلیل موقعیت جغرافیایی و البته ذخیره نفتی که در چننته دارد می‌توانست انتخاب بهتری باشد.

مارک لینچ از محققان دانشکده جورج واشنگتن در این خصوص می‌گوید: این احتمال وجود دارد که این شورا بعدها عراق را در ساختاری متفاوت به عضویت بپذیرد. در کمپی که اعراب و آمریکا دست در دست هم برای مخالفت با ایران در حال شکل دهی آن هستند.

اعراب با صدام حسین دیکتاتور سابق عراق هم میانه خوبی نداشتند اما حقیقت این بود که وی را به شیعیان ترجیح می‌دادند. از سال 2003 میلادی که آمریکا با هدف قرار دادن عراق ، صدام را از کار برکنار کرد و شیعیان را به قدرت رساند، اعراب هنوز نتوانسته اند با نوری مالکی در جامه نخست وزیر کنار بیایند. اصلاحات در عراق هیچ گاه اعراب را خرسند نکرد. اکنون خاندان سلطنتی در عربستان، قطر و بحرین دست به سمت دیگر کشورهای عربی نظیر مراکش دراز می‌کنند تا مانع از سقوط آنها شوند.

البته برخی کارشناسان پیش بینی می‌کنند که این احتمال وجود دارد که دست تجار مراکشی و اردنی در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس هم بازتر شود. پیش از این هم در زمان جورج بوش جمهوری خواه تلاش‌هایی از سوی امریکا برای متحد کردن اعراب علیه ایران انجام شده بود. کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه وقت طرحی را ارائه داد برای تشکیل شورای همکاری خلیج فارس به اضافه دو که اردن و مصر را شامل شود.

در همان زمان هم عضویت این دو در شورای همکاری خلیج فارس تنها یک دلیل داشت و آن هم مبارزه با قدت گیری ایران در منطقه بود. جمهوری خواهان از همان زمان هم بیم این را داشتند که برنامه هسته ای ایران جدی شود. با این همه مصر دیگر مردی به نام حسنی مبارک را در راس قدرت ندارد و البته زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد مبنی بر بهبود روابط قاهره – تهران.

پادشاهان سنی به شدت نگران مصر هستند. قلب جهان اسلام در حال نزدیک شدن به تهران است و از اعراب هم کاری ساخته نیست. مبارک که رفت خاندان سعود چند روزی را در شوک بودند. ناآرامی‌ها در بحرین که آغاز شد این خاندان به این نتیجه رسیدند که باید دست به کار شوند و جبهه بحرین را هم به شیعیان واگذار نکنند. چهاردهمین روز از ماه مارس بود که امارات و عربستان قریب به 1500 سرباز را راهی بحرین کردند. ماموریت این سربازان هم عیان بود: حمایت از آل خلیفه به هر قیمتی حتی اگر بهای آن سرکوب جدی شیعیان باشد.

از زمان آغاز ناآرامی‌ها در بحرین ، ترس آل سعود از ایران هم افزایش فاحشی یافته است. عربستان سعودی ادعا می‌کند که ایران با توطئه‌هایی که در کشورهایی مانند بحرین به راه می‌اندازد سعی در ایجاد نفاق در اعضای شورای همکاری خلیج فارس دارد.