جای تعجب نیست، همه چیز عادی است

دیپلماسی ایرانی: مصطفی حجازی، کارشناس برجسته مصری که در کشورش وی را یک استراتژیست می دانند تغییر و تحولات اخیر در ارتش مصر را طبیعی دانسته و می گوید که پیش بینی می شده که چنین اتفاقی رخ دهد اما واقعه سینا و حمله به گذرگاه رفح زمان آن را تسریع کرده است.

به گزارش وبسایت شبکه خبری الجزیره، وی همچنین می گوید که کنار گذاشتن حسین طنطاوی، وزیر دفاع و سامی عنان، رئیس ستاد ارتش مصر حتمی بوده و انتظار آن می رفته است اما برخی حوادث از جمله حمله به گذرگاه رفح باعث شد تا این کار از لحاظ زمانی با سرعت بیشتری انجام شود.

وی تصمیم مرسی برای کنار گذاشتن فرماندهان نظامی را تلاش برای روی کار آمدن کادر جوان ارتش به جای کادرهای قدیمی مستقر در آن می داند و می گوید: «این موضوع در میان نظامیان ارتش مصر مدت طولانی ای مطرح بود کما این که اسم عبدالفتاح السیسی، وزیر دفاع فعلی از مدت ها پیش به طور جدی در درون ارتش مطرح شده بود.»

حجازی که متخصص امور تغییرات زیر بنایی است در توضیح این مساله اصرار دارد که این تغییرات با رغبت از سوی کادرهای داخلی ارتش مصر به خصوص از سوی کادرهای میانی همراه بوده است، کما این که فرماندهان جدید اکثرا نامزدهای مطرح در خود ارتش بوده اند اما رئیس جمهور از آن استفاده کرد و به گونه ای رفتار کرد که گویی خود تصمیم گیر اصلی در این زمینه بوده است.

به اعتقاد حجازی رئیس جمهوری مصر خود نیز انتظار نداشت که این موضوع با این سرعت با موفقیت همراه شود برای همین تصمیم خود را در این زمینه با اتخاذ تصمیم های دیگر مثل دستور به آغاز کار مجدد مجلس ملی و برکناری برخی از فرماندهان نهادهای امنیتی مثل فرمانده گارد ریاست جمهوری و فرمانده پلیس نظامی همراه کرد.  

حجازی تاکید می کند، حادثه رفح که در آن نزدیک به بیست نفر از سربازان مصری کشته شده و تعدادی نیز زخمی شدند، این فرصت را فراهم کرد تا کسانی که گمان می رفت در آن حادثه کوتاهی کرده یا تقصیر داشته اند، کنار گذاشته شوند. پس از آن فرماندهان ارتش مصر نوعی همراهی را با تصمیم رئیس جمهور از خود نشان دادند، در عین حال نیروهای جوان مستقر در نهادهای نظامی نیز فرصت را برای رسیدن به مناصب اجرایی ارتش مناسب دیدند.  

بر اساس این تحلیل، حجازی معتقد است که نهادهای نظامی به رغم تغییرات پیش آمده همچنان قدرت سابق خود را دارند با این تفاوت که هنوز فرماندهان جدید همانند فرماندهان قدیم قدرت خود را در روند سیاسی و تصمیم گیری های کشور نشان نداده اند.

وی در تحلیل کنار گذاشتن طنطاوی و عنان توسط رئیس جمهوری مصر می گوید: «وی آنها را در حالی کنار گذاشت که با انتخاب آنها به عنوان مشاوران ویژه خود در حقیقت حرمت و احترام آنها را نیز حفظ کرد، در عین حال با تعیین فرمانده سابق پلیس ارتش مصر به سمت جدید مستشار نظامی مصر در چین، در حقیقت مصالح اقتصادی ارتش را به رسمیت شناخت و پذیرفت که امتیازهای خاص خود را داشته باشد.»

حجازی تاکید می کند، نهاد نظامی مصر مشروعیت خود را از انقلاب ژوئن 1952 و پس از آن با حمایت از انقلاب 25 ژانویه 2011 به دست آورد در عین حال حمایت قانونی خود را از طریق قانون اساسی نیز دارد و مردم نیز از آن حمایت می کنند.

حجازی معتقد است که شکست ارتش مصر از ارتش اسرائیل در جریان جنگ سال 1967 یک ضرر پرمنفعت برای آن بود چرا که بعد از آن ارتش فهمید که چگونه از شرف خود محافظت کند و توانایی ها خود را تسلیم هیچ کس حتی رئیس جمهور نکند.

وی همچنین درباره این موضوع که برخی معتقدند این کار باعث شد تا اخوانی ها از تضمین های حقیقی لازم برای حفظ دولت برخوردار شوند، نیز می گوید: «مصری ها ذاتا تمایل به ایجاد یک معادله سیاسی چند قطبی دارند، این مساله ای است که هر کسی که بخواهد بر مصر حاکم شود با آن روبه رو خواهد بود، اما تضمین حقیقی را ملت می دهند، تنها آنها این توانایی را دارند که مانع از تسلط کامل هر کس بر قدرت برای بار دیگر شوند.»

وی همچنین تاکید می کند، نهاد نظامی ممکن است که در صورتی که خلاء یا فلجی در سلطه سیاسی کشور پیش آید در امور سیاسی دخالت کند اما این دخالت تنها در حالتی ممکن است که شرایط بسیار بسیار ویژه به وجود آید و تحرکات ملت نشان دهد که نشانه های استبداد ظاهر شده و از ارتش بخواهند که وارد عمل شود، یعنی چیز شبیه همان چیزی که در زمان حسنی مبارک، رئیس جمهوری مخلوع رخ داد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است روزی نظامی ها بخواهند علیه رئیس جمهور منتخب وارد کارزار سیاسی شوند نیز می گوید: «ارتش نمی تواند به طور ناگهانی دست به کاری بزند، تجربه های کشورهای دیگر نشان می دهد که چنین کاری نیاز به زمانی چندین ساله دارد، مثلا در پرتغال این کار 10 سال طول کشید و در ترکیه نیم قرن زمان برد.»

حجازی درباره تحولات صحرای سینا نیز می گوید: «حوادث اخیر زخم های موجود در سینا را زنده کرد و نشان داد که باید فکری برای حل بحران امنیتی موجود در آن کرد چرا که این حوادث این گونه نشان داد که انگار سینا خارج از استقلال و مدیریت قاهره است.» 

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی