رجب طیب اردوغان در مصاحبه با فهمی هویدی:
نزدیکی به مصر به بهای دوری از ایران نیست
ديپلماسي ايراني: فهمي هويدي، روزنامه‌نگار مشهور مصري هم‌زمان با سفر رجب طيب اردوغان، نخست وزير تركيه به قاهره مصاحبه مفصلي را با وي انجام داده كه حاوي نكات مهم و خواندني‌اي است. وي در اين ديدار درباره سفرش به قاهره و گشودن صفحه‌اي جديد در روابط مصر و تركيه و رسيدن به يك همكاري استراتژيك گسترده كه در ادامه شامل كل كشورهاي منطقه شود، بحث كرد و گفت كه تلاش مي‌كند هر آن‌چه در توان دارد براي پيروزي انقلاب مصر صرف كند. هويدي اين ديدار را در دفتر حزب عدالت و توسعه در آنكارا انجام داده است. اردوغان در اين مصاحبه پنهان نمي‌دارد كه دخترش كه 29 ساله است علوم سياسي را در امريكا خوانده و اقتصاد را در انگليس خوانده است و براي ياد گرفتن زبان عربي به اردن سفر كرده است و قصد دارد وي را نيز وارد عالم سياست كند.
از آن‌جا كه اين مصاحبه با حمله اسرائيل به غزه هم‌زمان شده بود، طبيعي است كه تحولات غزه كه به گفته هويدي يك گوشش به اخبار غزه بود و گوش ديگرش به سوالات وي، بر فضاي مصاحبه سايه انداخته باشد. براي همين هويدي نخستين سوال خود را به غزه اختصاص مي‌دهد و مي‌پرسد كه نظرت درباره غزه چيست؟ و اردوغان جواب مي‌دهد: «ما به طور دقيق هر آن‌چه در غزه مي‌گذرد را زير نظر داريم. اسرائيل بر انجام فعاليت‌هاي تروريستي‌اش عليه فلسطينيان اصرار دارد. هيچ توجهي هم به دنيا و قوانين و عرف‌هاي موجود آن نمي‌كند. اسرائيل هر گونه راه حل مسالمت‌آميز و عادلانه را رد مي‌كند. براي همين آن‌چه اكنون براي ما مانده تنها ارتباطات و مشاوره‌هاي بيهوده‌اي است كه هر روز جريان دارد. از يك طرف وزير امور خارجه اخبار را دريافت و تحليل مي‌كند و از سوي ديگر من با دبير كل سازمان ملل و دبيركل پيمان آتلانتيك شمالي و دبير كل اتحاديه عرب در تماس دائم هستم و تلاش مي‌كنم كه با پرزيدنت اوباما نيز تماس بگيرم تا راه حلي براي اين بحران بيابيم. در اين ميان طبيعي است كه با ديگر رهبران عرب از جمله محمد مرسي، رئيس جمهوري مصر تماس داشته باشم كه پنجشنبه انجام شد. به قاهره هم كه سفر كنم در اين زمينه باز هم مذاكره خواهم كرد.»
وي در پاسخ به اين سوال كه تركيه در برابر زياده‌خواهي‌هاي اسرائيل و تداوم رفتار خصمانه‌اش چه راهكاري در پيش گرفته است، مي‌گويد: «ما آن‌چه تا كنون در توان داشته‌ايم، انجام داده‌ايم. روابط خود را در اعتراض به سياست‌هاي خصمانه اسرائيل به خصوص بر سر كشتي مرمره با آن قطع كرديم و تا كنون نيز هر گونه واسطه‌اي براي از سرگيري روابط را رد كرده‌ايم. گفته‌ايم تا زماني كه اسرائيل به مطالبات ما بر سر حركت خصمانه‌اش در حمله به كشتي مرمره تجديد نظر نكرده است، اقدام به از سرگيري روابط با آن نمي‌كنيم. اسرائيل روز به روز ضعيف‌تر مي‌شود. تلاويو به دليل ادامه رفتارهاي خصمانه‌اش دوستان نزديكش مثل تركيه را از دست داده است. تاييد جامعه جهاني نيز از آن كاهش يافته است. اين در حالي است كه همچنان به سياست‌هاي وحشيانه‌اش عليه ملت فلسطين ادامه مي‌دهد و اين حقيقت را درك نمي‌كند كه امريكا نمي‌تواند تا ابد از آن حمايت كند. بهانه‌هاي مضحكش نمي‌تواند همچنان عامل تحركات تروريستي‌اش باشد و بي‌محابا هر كار مي‌خواهد انجام دهد.»
وي در بخش ديگري از مصاحبه‌اش درباره دلايل سفرش به قاهره در حالي كه مرسي كمتر از دو ماه پيش در آنكارا بوده است، مي‌گويد: «مردم تركيه و مصر صاحب تجربه سياسي غني‌اي هستند و دو كشور مي‌توانند نقشي مهم در ثبات خاورميانه داشته باشند. زماني كه انقلاب 25 ژانويه رخ داد ما به اين درك رسيديم كه مي‌توانيم روابط خود را با قاهره گسترش دهيم. ما مي‌خواهيم روابط خود را با مصر گسترش دهيم نه براي اين كه فقط به اهداف خاصي در مصر برسيم بلكه براي اين كه خدمتي به ثبات خاورميانه كرده باشيم. براي همين مي‌خواهيم براي موفقيت انقلاب مصر يك هم‌پيماني استراتژيك ببنديم.»
اردوغان در پاسخ به اين سوال كه آيا نزديكي آنكارا به قاهره براي ايجاد يك محوريت سني براي رويارويي با ايران كه امريكا به آن محور شيعي مي‌گويد، نيست؟ محوري كه شامل ايران، سوريه، حزب الله و عراق مي‌شود؟ مي‌گويد: «اين حرف درست نيست، ما نمي‌خواهيم با نزديكي به مصر بحث شيعه و سني راه بيندازيم. تركيه همواره عليه هر گونه محوريت ديني يا مذهبي يا نژادي بوده است. تركيه همواره از همكاري‌هاي منطقه‌اي براي ايجاد نهضت‌هاي رو به جلوي انساني دفاع كرده است.»
هويدي سپس از نخست وزير تركيه درباره سكولاريسم و اظهارات بشار اسد، رئيس جمهوري سوريه كه مي‌گويد سوريه تنها كشور بقي مانده دنياي عرب است كه همچنان سكولار باقي مانده، مي‌پرسد كه مي‌گويد: «سكولاريسمي كه حزب عدالت و توسعه مي‌پندارد بر دو اصل متمركز است، يكي دموكراسي و ديگري آزادي همه اديان. در جهان غرب دو رويكرد نسبت به سكولاريسم وجود دارد، يكي انگليسي و امريكايي است و ديگري فرانسوي و آلماني. به خصوص در مواضعشان نسبت به اديان. سكولاريسم تركيه هم چيز متفاوتي نيست فقط ما مي‌گوييم كه دين با سياست مي‌تواند همراه شود و با يكديگر آشتي كنند. سكولاريسم به طور كل يك چيز واحد نيست.»
وي در ادامه نسبت به تشديد اوضاع سوريه و احتمال درگيري نظامي تركيه – سوريه هشدار مي‌دهد و مي‌گويد: «ما به هيچ وجه نمي‌خواهيم اوضاع به سمت رويارويي نظامي متمايل شود. دولت سوريه اگر به اين وضعيت رسيده براي اين است كه به توصيه‌هاي ما در ابتداي بحران كه مي‌گفتيم مطالبات مردم را درياب، گوش نكرد. ما و سوري‌ها فقط يك رابطه همسايگي نداريم، روابط ما بسيار نزديك‌تر از اين حرف‌ها است. در سوريه كردها، علوي‌ها و تركمن‌ها به صورت مسالمت‌آميز در كنار هم زندگي مي‌كنند ولي دولت سوريه مي‌خواهد از اين موضوع بهره‌برداري كند. اين كه عده‌اي مي‌گويند سوريه با تداوم اين وضعيت تجزيه مي‌شود درست نيست، به هر حال ما ملت سوريه را به حال خود رها مي‌كنيم تا خود براي آينده‌شان تصميم بگيرند. اما تركيه از وحدت و يكپارچگي سوريه حمايت كامل مي‌كند. چرا كه ثبات در كشورهاي همسايه آن جزئي از امنيت ملي آن محسوب مي‌شود. اين درست است كه به دليل پناه دادن به پناهندگان سوري تركيه متحمل هزينه‌هاي اقتصادي سنگيني شده است اما اين را هم فراموش نكنيم كه حمايت ما از مخالفان اسد سبب شد تا روابط ما با عراق، ايران و روسيه تحت تاثير قرار بگيرد. البته اين تاثيرگذاري محدود بود و ما همچنان روابط خوبي با مسكو و تهران داريم و درباره عراق بايد اذعان كنم كه روابط ما با شمال آن بهتر از دولت بغداد است.»
اردوغان درباره تركيه جديد و رابطه‌اش با جهان عرب و اصطلاحي كه براي نوعثمانيسم در توصيف تركيه استفاده مي‌كنند نيز مي‌گويد: «دوست ندارم كه اصطلاح عثماني‌گري جديد را به كار ببرند. اين اصطلاح مربوط به دوره‌اي است كه به تاريخ پيوسته و ديگر نبايد از آن استفاده كرد تا به روابط حسنه ما با برداران عربمان ضربه بزند. ما با برداران عربمان از نگاه برادرانه تعامل مي‌كنيم نه از نگاه شقاوت و نگاه بالادست به پايين دست، و استفاده از چنين اصطلاحاتي تحت هيچ معيار منطقي ممكن نيست.»
وي در بخش ديگري از مصاحبه خود به انتقاد از جامعه عربي پرداخته و مي‌گويد: «متاسفانه اتحاديه عرب، شوراي امنيت و جامعه جهاني نتوانسته‌اند آن گونه كه شايسته است با بحران سوريه برخورد كنند. اما اميدواريم كه روزي آنها رويه خود را تغيير داده و همانند ما در كنار مردم رنج ديده سوريه بايستند.»
نخست وزير تركيه درباره تغيير قانون اساسي و اين كه احتمال دارد وي جانشين عبدالله گل شود نيز مي‌گويد: «شايعات بسياري شنيدم. حتي شنيدم كه گفتند كه من مي‌خواهم الگوي روسي را اجرا كنم و رئيس جمهور شوم، همان طور كه در روسيه مدودوف نخست وزير شد و پوتين رئيس جمهور، در اين جا بايد به دو نكته اشاره كنم، اولا اين كه اين تصميم من نيست بلكه تصميم حزب است و ثانيا اين كه تا موقع انتخابات رياست جمهوري بيست ماه باقي مانده و درست نيست كه از الآن مردم را مشغول و درگير اين موضوع كنيم. من چندان به موفقيت اين اصلاح در قانون اساسي براي تبديل كشور به نظام رياست جمهوري خوش بين نيستم چرا كه ديگر احزاب با آن موافقت نمي‌كنند. از سويي به اين مساله اعتقاد كامل دارم كه بايد كشور از نظام پارلماني به نظام رياست جمهوري تغيير كند چرا كه از نظام پارلماني خسارت‌هاي بسياري ديده‌ايم، حداقل اين است كه اگر قرار است به طور كامل به اين نظام نرسيم لااقل به نيمه رياستي مثل فرانسه تبديل شويم.»
وي درباره كردهاي تركيه نيز مي‌گويد: «وضعيت كردهاي تركيه بسيار بهبود يافته است. وضعيت آنها به هيچ وجه قابل مقايسه با گذشته نيست. حزب عدالت و توسعه توانست بسياري از توهمات را در اين زمينه از بين ببرد و شفاف‌سازي كند. پارلمان تركيه بسياري از حقوق آنها را به رسميت شناخته از جمله اين كه مي‌توانند در هيئت‌هاي قضايي به زبان كردي صحبت كنند مساله‌اي كه مي‌تواند جايگاه و هويتشان در كشور را بيش از پيش تقويت كند.»
نخست وزير تركيه در پايان مصاحبه مي‌گويد: «ديگر ارتش در مقايسه با گذشته هيچ نقشي در عرصه سياسي تركيه ندارد، پس از آن كه قبول كرد كه به وظيفه اصلي ميهني‌اش بپردازد و از سياست خارج شود، كشور به بهترين دوران دموكراتيك خود وارد شده كه تا كنون سابقه نداشته است. اكنون همه به قانون اساسي تركيه پايبندند و مي‌توانيم با اطمينان بگوييم كه اكنون همه در سايه قانون اساسي و نه در سايه يك دولت عميق نظامي زندگي مي‌كنند.»
هويدي در پايان مي‌گويد اردوغان كه خسته شده بود و مي‌گفت 12 ساعت كار در روز خيلي خسته‌اش كرده و دكترش توصيه كرده كه بيشتر استراحت كند، در حالي به مصاحبه خود پايان داد كه از سفر توران، منشي خود و دخترش سميه مي‌پرسيد، اخبارتان از غزه چيست؟
منبع: روزنامه السفير
نظر شما :