مذاکره ایران با غرب در قاهره، خواسته روسیه است!

اکنون دیگر مذاکرات هسته ای ایران و کشور های ۱+۵، معطل مکان مذکرات است و فعلا اختلاف در مورد مکان مذاکرات اصل مذاکرات را به تعویق انداخته است؛ تعویقی که اگر به سخنان سخنگوی وزارت خارجه کشورمان استناد کنیم، به پایان ژانویه می رسیم؛ یعنی ده، یازده روز دیگر. درست همزمان با سالروز ورود امام خمینی به کشور در سال ۱۳۵۷. 

به گزارش «تابناک»، کشورهای ۱+۵، خواستار انجام مذاکرات در استانبول هستند، اما در ایران مانند سال های گذشته، روی خوشی به استانبول نشان داده نمی شود. دولت آنکارا ـ اگر از مناسبات اقتصادی پرسودش با ایران بگذریم ـ در یک سال اخیر تهدیدات متعدد، اما غیر مستقیم امنیتی را متوجه همسایه شرقی اش کرده است. 

بنا بر این گزارش، اردوغان تلاش می کند با حمایت و مسلح کردن مخالفان بشار اسد در سوریه، آنچه را که ایران محور مقاومت در مقابل زیاده خواهی های اسرائیلی ها می نامد، تضعیف کند و به جای اسد، دولتی با گرایش های مذهبی مشابه سران حزب عدالت و توسعه ترکیه، مستقر کند؛ کاری که کار شناسان از آن به «نو عثمانی گری» ترک های جوان یاد می کنند؛ فرضیه ای که با مشاهده دخالت اردوغان در عراق و تلاش برای ساقط کردن دولت نوری مالکی و استقرار دولتی هم کیش و هم مذهب اردوغان تقویت می شود. 

در این باره باید گفت، ترکیه اکنون دشمن ایران نیست؛ اما می توان از آن به نام «رقیب خطرناک» ایران یاد کرد؛ رقیبی که انجام مذاکرات ایران و غرب در خاکش دیگر برای ایران عقلایی نیست. 

اما این تنها ایران نیست که با برگزاری مذاکرات ایران و ۱+۵ در استانبول موافق نیست، چین و روسیه، دو قدرت منطقه ای با ادعاهای جهانی ـ که در مذاکرات هسته ای و همچنین مسأله سوریه نظریاتی تا حد مشابه سیاست های ایران دارند ـ بر این باورند که اشتیاق فراوان اردوغان برای بازی کردن در حلقه ناتو به ویژه در مسأله سوریه و استقرار موشک های پاتریوت ناتو و خطرناک تر از آن سیاست ترکیه در آموزش بنیادگرایان اسلامی و فرستادن آنان به چین و روسیه، باعث می شود که استانبول بیش از این به عنوان شهری که مسیر دیپلماسی شرق و غرب از آن می گذرد، مطرح نباشد و در برخی تحلیل ها، مقامات روسی به صراحت چنین تعابیری را استفاده می کنند. 

اما آیا عبور از استانبول به کدام مقصد می تواند باشد؛ قاهره، تهران و یا بیروت؟ 

روسیه هیچ ابایی ندارد که بخواهد در سیاست نوین خاورمیانه ای خود، نقش پررنگی را به قاهره اختصاص دهد. بی گمان، سیاست خارجی قاهره جدید هر چه باشد، استقلال بیشتری نسبت به دوران مبارک از غرب دارد و این برای روس ها ـ که طی چندین دهه در دوران مبارک، مصر را در حلقه غرب دیده اند ـ فرصتی طلایی است تا در سیاست خاورمیانه ای خود از قاهره استفاده کنند. 

در چنین تحلیلی، استفاده از برگ برنده مذاکرات هسته ای ایران و غرب برای مسکو، بازی دو سر برد است که هم خشم خود را از مقامات آنکارا نشان می دهد و هم منزلتی جهانی برای مصر قائل می شود تا زین پس بازی روان تری برای روسیه در آینده ای نه چندان دور انجام دهد. 

درنگاه مقامات ایرانی هم قاهره مکان خوبی برای مذاکرات است و در سال های اخیر ـ چه در دوران مبارک و چه در حال حاضر ـ اشتیاق ایران برای ازسرگیری رابطه با مصر بالا بوده است. 

اما مشکل آنجاست که چنین تمایلی نه در گذشته و نه فعلا در مصر دیده نمی شود و مقامات قاهره رابطه شان با ایران را به تعیین تکلیف رابطه ایران و سوریه گره زده اند! پس بهتر است، مقامات ایرانی در شرایط کنونی نسبت به انتخاب قاهره به عنوان میزبان مذاکرات، احتیاط و وسواس بیشتری داشته باشند. 

بیروت گزینه خوبی است

در این میان که استانبول و قاهره برای ایران مطلوبیت ندارد، شاید طرح گزینه بیروت، پایتخت لبنان گزینه خوبی برای پذیرایی از این دور از مذاکرات ایران و غرب باشد. مذاکره کنندگان ایرانی قطعا در بیروت غریب نخواهند بود و قرابت فکری و فرهنگی مذاکره کنندگان ایرانی به کمک ایرانیان خواهد آمد. این در حالی است که نگرانی هایی که در مورد ترکیه و مصر وجود دارد، هیچ گاه در مورد لبنان وجود ندارد. 

تلاش برای انجام مذاکرات در تهران، هرچند بسیار مطلوب است، تصور آن با توجه به شرایط موجود میان دو طرف غیر عقلایی است.