آقایان نگاه خود به خاورمیانه را عوض کنید

دیپلماسی ایرانی: چالش های بزرگ پیش روی سیاست های ایالات متحده در خاورمیانه – به ویژه در جهان عرب- با فقدان رهبری در جهان عرب روبه رو است. وقتی ما نگاه به خرابی های خاورمیانه می اندازیم، بعضی از تحلیلگران از جمله من، عدم حضور هرگونه رهبری حقیقی جهان عرب در منطقه را برجسته می بینیم. هنوز رهبری موضوعی مهم در جهان است. اما چه نوع رهبری؟ و از چشم انداز چه کسی؟ پاسخ دردناکی که وجود دارد این است که اکثریت اهداف سیاست خارجی ای که توسط مردم منطقه اتخاذ شده، با اولویت ها و اهداف ایالات متحده مطابقت نداشته و رهبری ای که براساس منافع مردم بوده با دیدگاه های واشنگتن متفاوت بوده است.

اگر شما از مقامات ایالات متحده بپرسید که سیاست خارجی ایده آل برای کشورهای خاورمیانه چیست، پاسخ آنها مشخص است: مشارکت کامل در مبارزه با تروریسم و افراط گرایی اسلامی، ثبات، عادی سازی روابط با اسرائیل، بازار آزاد و عضویت در جامعه جهانی. با این حال این لیست به خوبی نظر غربی ها و به ویژه اهداف ایالات متحده را نشان می دهد. ممکن است مسلمانان با بعضی از این درخواست ها موافق باشند، اما آنها نشان داده اند که تلفیقی از منافع غرب هستند و آن گونه که همه شنیده ایم از نظر آنها این اهداف هنجار هستند. اما در کل بسته ی جامع اولویت های سیاست خارجی مورد موافقت اکثریت مسلمانان قرار ندارد.

البته جهان اسلام (یا جهان عرب) یک گروه متجانس نیستند و اولویت ها و ایدئولوژی های متفاوتی دارند. اما در کل شواهدی وجود دارد که اکثریت اعراب (و دیگر مسلمانان) به شدت بیگانه ستیز هستند و از خواب غفلت درآمده اند. اگر برنامه واشنگتن درخواست های آنها در زمینه سیاست خارجی را نمایندگی نمی کند، پس چه چیزی این کار را انجام می دهد؟

بسته مورد نظر مسلمانان همانند اصول سیاست بین الملل است. اولین و مهمترین اصل، استقلال و حاکمیت ملی و آزادی از کنترل خارجی، مداخله بیرونی یا سرکوب توسط قدرت های بزرگ است، امری که مدت ها است در جهان اسلام امروز غایب است. هدف کلیدی دیگر آزادی انتخاب رهبر بدون فشار بیرونی، مداخله یا اقدامات غربی ها است.

مسلمانان توسط دولت های مستبد متحد ایالات متحده به منظور پیشبرد اهداف منطقه ای شان گرفتار شده اند. عربستان به ویژه با انتشار ارزش های مذهبی وهابی و سلفی و ارتقای آن به جنگ فرقه ای زشت و ساختگی میان سنی و شیعه، نقشی مهم در این زمینه ایفا کرده است. علاوه بر این بدون شک تقریباً تمام مسلمانان خواهان فشار مداوم به اسرائیل برای ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی پس از پنجاه سال اشغال وحشیانه هستند. آنها به دنبال آزادی برای بیان چنین خواسته ای در مجامع بین المللی هستند.

ناراحت کننده است که بگوییم بیان این نظرات در گذشته در ابتدا توسط کشورهای سرکش مطرح می شد. کشورهای ضد آمریکایی همانند عراق تحت حکومت صدام حسین، ایران، اسد در سوریه یا قذافی در لیبی که هیچ کدام از هجوم به سیاست ایالات متحده ترسی ندارند. این کشورها به این دلیل سرکش نام گرفته اند که در برابر نظم ایجاد شده توسط ایالات متحده در منطقه مقاومت کرده اند.

مایه تاسف است که سیاست خارجی کشورهای غربی – بریتانیا، فرانسه و ایالات متحده- در قرن گذشته در خاورمیانه اعتراف به گناه درباره این ارزش های محلی نبوده است. در واقع آنها این گونه ارزش ها را برای حفظ هژمونی غربی در منطقه مضر می دانستند. غرب هیچ وقت اجازه برگزاری انتخابات واقعی در جهان عرب را نداد چون از این هراس داشت که در آن صورت ممکن بود رهبرانی انتخاب شوند که به منافع غرب عمل نکنند.

مسلمانان در زمینه داخلی خواهان چه مسائلی هستند؟ آنها هم همان چیزهایی را می خواهند که اکثریت مردم جهان می خواهند. اولین نیاز اساسی و اجتماعی هر انسانی در هر نقطه ای ثبات و امنیت شخصی است، چیزی که بدون داشتن آن هیچ چیز دیگری هم خوب پیش نخواهد رفت. علاوه بر این آنها نیاز به شغل، مسکن، غذا، سلامتی و آموزش دارند.

شک و تردید جدی ای درباره این که آیا ایالات متحده قادر به رسیدن به اهداف خودش با استفاده از روش های گذشته هست، وجود دارد. ثبات بلندمدت در خاورمیانه باید بر اساس نظرات خاورمیانه ای باشد نه براساس نسخه های غربی. این شناخت باید یکی از پایه های تدوین سیاست ایالات متحده باشد.     

منبع: لوب لاگ/ مترجم: حسین هوشمند

انتشار اولیه: سه شنبه 2 دی 1393 / انتشار مجدد: یکشنبه 7 دی 1393