نگاه اروپا به برجام کاملا با ترامپ متفاوت است

نویسنده: کلویس میت بیکر

دیپلماسی ایرانی: تصمیم اخیر دونالد ترامپ برای عدم تایید پایبندی ایران بر برجام، بحث های زیادی را در دو سوی آتلانتیک ایجاد کرد. درحالی که در ایالات متحده استدلال های مختلفی مطرح می شود در اروپا اما تقریبا هیچ کس از ترامپ و سیاست هایش حمایت نمی کند. نه دولت ها و نه رای دهندگان حامی ترامپ نیستند. بیانیه مشترک انگلیس، فرانسه و آلمان تاکیدی بر این نکته است. چرا اروپا با رئیس جمهور ترامپ موافق نیست؟

اروپا تهدیدات از جانب ایران را به شکلی متفاوت از ایالات متحده می بیند. البته که اروپایی ها هم رفتار ایران را بی ثبات کننده می دانند اما از نظر آنها همین جمله را نیز می توان در قبال کشورهای دیگری در منطقه خاورمیانه به کار برد. ایران از گروه های تروریستی که به اروپا حمله می کنند حمایت نمی کند و در نقطه مقابل با داعش در حال جنگ است. موشک های بالستیک از نظر اروپایی ها نیز خطرناک است اما به کلی با سلاح های هسته ای یا سلاح هایی که کلاهک هسته ای دارند متفاوت است. اما تفاوت نگاه اصلی بر سر مسئله اسرائیل است: اروپایی ها تعهدی را بردوش نمی کشند که ایالات متحده برای حمایت از اسرائیل بر دوش دارد. در واقع، اکثر اروپایی ها باوری به تعهد بی قیدوشرط در برابر اسرائیل ندارند و از نظر آنها این تعهد است که باعث شده توافقنامه صلحی بین اسرائیل و فلسطین برقرار نشود. از نظر آنها تنها ایالات متحده است که می تواند به اندازه کافی به اسرائیل فشار بیاورد تا اسرائیلی ها مذاکرات صلح را جدی بگیرند. از نظر اروپایی ها ایالات متحده حاضر نیست چنین فشاری را اعمال کند.

اروپایی ها به طور کامل متعهد به جلوگیری از گسترش سلاح های هسته ای هستند. از نظر آنها گسترس سلاح های هسته ای از سوی هر کشوری تهدیدی برای نظم موجود جهانی است. پروسه مذاکرات 5+1، نشستن به همراه ایران بر سر میز مذاکرات برجام و رسیدن به توافقی که با مجموعه ای از قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد با پشتیبانی روسیه و چین تحکیم شد، مطلوب اروپایی هاست و آنها به برداشتن تحریم های ایران متعهد هستند.

یکی دیگر از عواملی که ایران را پای میز مذاکرات نشاند، فشار اطلاعاتی بی قید شرطی بود که در نتیجه تمرکز و همکاری میان بسیاری از سازمان های اطلاعاتی غربی حاصل شد. همکاری سازمان های اطلاعاتی به خوبی صورت گرفت و نوعی دستاورد در این زمینه محسوب می شود. به این ترتیب ایران قادر نخواهد بود که برنامه هسته ای پنهانی داشته باشد. قرار گرفتن سایت غنی سازی زیرزمینی فردو در مجموع عمومی سازمان ملل در سال 2009 نمونه ای واضح از این قضیه است. در شرایط پسابرجام هم چنین فشاری همچنان وجود دارد. برای اروپایی ها دشوار است که ببینند ایالات متحده بتواند ایران را به مذاکرات مجدد بر سر توافق هسته ای وادار کند. ایالات متحده دهه هاست که علیه ایران تحریم هایی را وضع کرده است بدون اینکه تغییری قابل ملاحظه ای در سیاست های ایران صورت پذیرد. این تحریم های مشترک ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سازمان ملل بود که تفاوت را ایجاد کرد. ایالات متحده به تنهایی قادر نیست که فشار اقتصادی لازم را به ایران تحمیل کرده و این کشور را مجبور کند که در سیاست هایش تجدید نظر کند.

در عین حال، هم اکنون مشخص است که توافقنامه برجام که در سال 2015 به دست آمد به خوبی درحال کار است و هیچ راه حل نظامی ای نمی تواند اهداف مورد نظر ترامپ برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای را تامین کند. هرگونه تهدید نظامی باعث می شود که ایران به دلایلی مطمئن برای رها کردن توافق هسته ای دست پیدا کرده و از دانش هسته ای خود آزادانه بهره ببرد و تمایلی برای اجرای برنامه سلاح های هسته ای داشته باشد. پس از تجربه عراق و افغانستان، مداخله در ایران و تلاش برای تغییر حکومت به هیچ وجه گزینه مناسبی نیست.

و در نهایت به نکته ای آخر می رسیم: اگر ایالات متحده معاهده ای را که تنها دو سال پیش به امضا رسانده را زیرپا بگذارد، شک و شبهه های بسیاری درباره قابل اعتماد بودن این کشور درباره دیگر معاهدات دوجانبه و بین المللی ایجاد می کند و دشواری های بسیاری میان ایالات متحده و متحدان اروپایی و در معامله های پیچیده چندجانبه دیگر به وجود خواهد آمد.

خطر واقعی اینجا در احتمال بروز واگرایی عمومی تری میان ایالات متحده و اروپا نهفته است. تضعیف رابطه میان ایالات متحده و اروپا، کار ترامپ را برای رسیدن به دیگر اهداف سیاست خارجی اش مخصوصا درباره محدود کردن کره شمالی، سخت تر می کند.

منبع: سایفربریف/ مترجم: روزبه آرش