چشم‌انداز میان بیم و امید گرفتار است
پکن ـ مسکو؛ پایان سیاست بنشین و ببین؟
دیپلماسی ایرانی: یک هفته پس از شروع جنگ حماس ـ اسرائیل و وقوع خونبارترین درگیری‌ها در فشرده‌ترین منطقه جهان از حیث مساحت و جغرافیا، چین و روسیه سکوت خود را شکسته و آماده ورود به صحنه رخدادها شده‌اند.
سکوت دو قدرت شرقی در قبال تحولات خونبار منطقه خاورمیانه، نزد بسیاری از ناظران مشکوک و یا قابل تردید تفسیر شد. به عقیده ناظران، به رغم ملاحظات سیاسی ـ اقتصادی پکن در ماهیت جنگ غافلگیرانه حماس با اسرائیل، اما هم پکن و هم مسکو چنین نمایانده بودند که فعلا سیاست بنشین و ببین را در دستور کار قرار داده‌اند. این در حالی است که دو قدرت شرقی با دو طرف منازعه کنونی روابط صمیمی دارند.
اگرچه پکن در شروع جنگ، تنها به این نکته اشاره کرد که این درگیری منافع همه طرف‌ها و از جمله ثبات در خاورمیانه را دچار بحران و آشفتگی می‌کند اما مسکو بلافاصله سیاست‌های ایالات متحده را به باد انتقاد گرفت و بروز این جنگ را اجتناب‌ناپذیر خواند. مواضع پکن و مسکو در طول هفته خونبار گذشته تا همین‌جا محدود ماند. سکوت معنا‌دار این دو قدرت شرقی که اکنون در مواجهه با غرب در یک جنگ سرد به‌سر می‌برند، چنین تفسیر شد که از یک‌سو پکن در حال ارزیابی اوضاع از چگونگی توازن قوا میان دو طرف منازعه است تا در صورت لزوم وارد ماجرا شود. از سوی دیگر مسکو جنگ کنونی را تا آنجا که به کنترل و مهار لازم نیاز نباشد، فعلا در خدمت به ایجاد تنفس برای روسیه در جنگ اوکراین تحمل کند.
البته برخی ناظران براین تصورند که مسکو بی‌علاقه به گسترش دامنه جنگ در سطح منطقه نیست؛ زیرا علاوه بر منحرف کردن توجه غرب و به ویژه ایالات متحده در باتلاق آشفتگی خاورمیانه، این فرصت را خواهد یافت که بی‌دغدغه به جنگ فرساینده اوکراین سامان بخشیده و اقدام‌های به دور از نگاه جهانیان را در این جنگ به عمل آورد. مهم‌تر این‌که جنگ کنونی، بیشترین آسیب را به اوکراینی‌ها وارد می کند که تا یک هفته پیش در کانون توجه جهانیان قرار داشتند.
گسترش دامنه جنگ از دو سنگر حماس ـ اسرائیل به دیگر مرزهای اسرائیل می‌تواند مانند کبریت زدن به انبار باروت در سطح خاورمیانه و به ویژه منطقه نفت‌خیز خلیج فارس باشد. بحران انرژی برای اروپا، مهم‌ترین دستاورد برای روسیه در آستانه زمستان اروپا خواهد بود.
ورود مسکو ـ پکن به مرکز تحولات و فعال شدن این دو قدرت رقیب با غرب، حالا می‌تواند دو وجه از جنگ بدون چشم‌انداز روشن کنونی را برجسته کند: نخست؛ احتمالات مترتب بر پیامدهای جنگ نابرابر اسرائیل ـ حماس بر ژئوپلیتیک و ژئو استراتژیک منطقه. دوم؛ نمایشی از قدرت نرم برای بازگشت به صحنه دیپلماسی و ایفای نقشی مصلح میان طرف‌های منازعه.
پکن و مسکو فرستادگان خود را در روزهای آینده راهی منطقه خواهند کرد. معاون وزیر امور خارجه روسیه ابراز امیدواری کرده است که این هفته با «اسماعیل هنیه» نخست وزیر حماس در باره گروگان‌های در اختیار این سازمان گفت‌وگوهای موثر داشته باشد. وزیر امور خارجه چین نیز از راهی کردن نماینده ویژه این کشور به منطقه و آماده کردن پیش نویس یک قطعنامه در سازمان ملل متحد خبر داده است. آیا زین پس باید شاهد چانه‌زنی قدرت‌های مرکز درباره دو طرف منازعه به عنوان بازیگران پیرامون بود؟ آیا غرب فرصت کافی را به این دو قدرت رقیب برای ایفای نقش موثر می‌دهد؟ حرف شنوی طرف‌های حماس ـ اسرائیل در این باره چه میزان خواهد بود؟ سرانجام این‌که در صورت گسترش دامنه جنگ، آیا فرصت‌ها برای مهار بحران از بین نرفته است؟
در حال حاضر، ارتش اسرائیل در تدارک ورود زمینی به غزه است. علاوه براین حزب‌الله و اسرائیل نیز در نقطه جنگ قرار گرفته‌اند. آیا در صورت ورود حزب‌الله به جنگ کنونی، ناوگان‌های امریکایی عهده‌دار جبهه شمالی جنگ اسرائیل با ارتش حزب‌الله خواهند شد؟ در این صورت واکنش ایران چه خواهد بود؟ «امیر عبداللهیان» وزیر امور خارجه هشدار داده است؛ نیروهای مقاومت دست بر ماشه منتظرند که در صورت گسترش جبهه‌ها وارد عمل شوند. اوضاع آیا شبیه جنگ ۱۹۶۸ اعراب و اسرائیل است؟ یا شبیه جنگ ۱۹۷۳ این دو طرف که به نوبه خود جغرافیای خاورمیانه را دستخوش تغییر کرد. چشم‌انداز میان بیم و امید گرفتار است./ همدلی
نظر شما :