تنگه هرمز و بحران جنگ غزه

دیپلماسی ایرانی: یک هفته از هشدار محمد رضا آشتیانی، وزیر دفاع ایران در 14 دسامبر 2023 مبنی بر اینکه اگر امریکا ائتلافی بین المللی در دریای سرخ تشکیل دهد، با مشکلات بزرگی مواجه خواهد شد، نگذشته بود که علی رضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران ایران گفت که نیروی بسیج دریایی ویژه فعالیت در آب های جنوبی ایران تشکیل شده است.

به گزارش میدل ایست نیوز، تنگسیری افزود که شمار این نیروها 55 هزار نظامی است و 33 هزار تجهیزات دریایی برای فعالیت در آب های جنوبی ایران تا سواحل تانزانیا در شرق آفریقا را شامل می شود؛ امری که فرصت ورود نیروهای ایرانی به نبرد با شناورهای سریع و حراست از سکوهای نفتی و گازی دریایی ایران را فراهم می کند.

فرمانده نیروی دریایی سپاه اشاره کرد که شناورهای مسلح در روستاهای ساحلی جنوب ایران مجهز به راکت شده اند تا در صورت لزوم استفاده شوند.

این سخنان 3 روز پس از آن مطرح شد که لوید آستین، وزیر دفاع امریکا از تشکیل نیروی دریایی بین المللی از 19 کشور خبر داد که هدف از آن مقابله با حملات انصار الله یمن به کشتی ها و تامین امنیت دریای سرخ است.

این پیشنهاد با حمایت جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مواجه شد، کسی که تاکید کرد کشورهای عضو کمیته سیاسی و امنیتی اتحادیه اروپا از این طرح امریکا با داده های اطلاعاتی و کشتی حمایت خواهند کرد.

این تحولات نشان از آن دارد که گستره درگیری در دریای سرخ و تنگه باب المندب در پی جنگ اسرائیل علیه غزه، امکان گسترش دارد تا به تنگه هرمز و آب های جنوبی ایران برسد و این مساله تاثیر منفی بر تردد دریایی در منطقه دارد و نگرانی ها نسبت به گسترش جنگ در منطقه را بر می انگیزد.

نظریه جنگ نابرابر

آنچه توسط فرمانده نیروی دریایی سپاه ایران مطرح شده، بخشی از نظریه جنگ نابرابر نیروی دریایی ایران است که تهران با توجه به تجربه ای که در جنگ 8 ساله با عراق دارد، از آن استفاده می کند.

در آن زمان نیروی دریایی ایران، نفتکش کویت که حامل پرچم امریکا بود را هدف قرار داد و با یک مین دریایی به کشتی جنگی امریکا حمله کرد، این مساله موجب شد امریکا با عملیاتی گسترده در سال 1987 و 1988، سکوهای نفتی ایران و نیمی از ناوگان جنگی ایران را ویران کند.

از بارزترین درس هایی که تهران از این جنگ دریافت کرد، اهمیت افزایش عمق دفاعی استراتژیک از طریق حمایت از شبکه ای از تشکیلات و گروه های همپیمان در منطقه برای انتقال درگیری با دشمنان به خارج از اراضی ایران در چارچوب استراتژی دفاع رو به جلو بود.

تهران به این مساله توجه کرد که باید ضعف نظامی خود را جبران کند در نتیجه وارد پروژه های توسعه توانایی موشکی و ساخت پهپاد تا سامانه دفاعی دریایی با تکیه بر استقرار هزاران شناور سریع در آب های جنوبی خود شد.

نظریه جنگ نابرابر ایران مبتنی بر اهمیت استراتژیک تنگه هرمز است که روزانه بیش از 30 درصد از صادرات نفت بین المللی از آن عبور می کند، در نتیجه هدف قرار گرفتن آن یا توقف دریانوردی در آن بر اقتصاد جهان تاثیر می گذارد.

نظریه مذکور همچنان به طبیعت جغرافیایی آب های جنوبی ایران وابسته است چرا که طول آن به حدود 900 کیلومتر و عرض آن از 65 الی 338 کیلومتر است و جزیره ها و سواحل کوچک زیادی را در خود جای داده که می توان از آن به عنوان سکویی برای به آب انداختن شناورهای کوچک مسلح در سراسر منطقه استفاده کرد.

فلسفه و کاربرد عملی

مرتضی صفاری، فرمانده سابق نیروی دریایی سپاه ایران پیشتر در سال 2008 درباره فلسفه نظریه جنگ نابرابر گفت که این روش، بهترین اسلوب برای استفاده از نقاط ضعف دشمن و نقاط قوت ایران است.

بنابراین بارزترین نقطه قوت ایران، آماده بودن برای پذیرش خسارت انسانی در مقابل حساسیت نیروی دریایی امریکا نسبت به خسارت است، نقطه قوتی که نیروهای بسیج سپاه ایران، نقش برجسته ای در آن دارند.

این نیروها، در ساختار یک نیروی با حرکت کند متشکل از کشتی های کوچک و شناورهای مسلح به راکت و آماده برای فعالیت به صورت غیر متمرکز در صورت آسیب دیدن شبکه فرماندهی و کنترل در هنگام جنگ عمل می کنند که امکان دارد یک جنگ دریایی براساس تاکتیک های دشمن به جنگ فرسایشی طولانی تبدیل شود.

برای اینکه سپاه ایران به راحتی در این زمینه عمل کند، شبکه ای از تونل ها و پناهگاه ها را در طول ساحل ایران ساخته تا از آنجا به صورت سریع و بدون نیاز به انتقال آشکار شناورها، آنها را به آب انداخته و کشور را به صورت پیش دستانه از حملات هوایی حفاظت کند.

سپاه ایران، شناورهای بسیاری را در روستاهای ساحلی در میان قایق های صیادی مستقر کرده تا شناسایی آنها سخت شود و به هر مجموعه شناور، بخش عملیاتی اختصاص داده تا در صورت وقوع جنگ، به صورت فوری و مستقل عمل کنند و تحت کنترل عملیاتی فرماندهی سپاه در چارچوب استراتژی دفاع موزائیکی باشند.

این تاکتیک ها منجر به کاهش برتری هوایی امریکا و سنگ اندازی در مسیر عبور کشتی های امریکایی می شود و امکان کنترل در باز و بسته کردن تنگه هرمز در صورت وقوع جنگ وجود دارد که می تواند اقتصاد جهان را متزلزل کند.

رویکرد جنگ دریایی نابرابر از جنگ سنتی که نیازمند سرمایه گذاری های بسیار است، کم هزینه تر است چرا که امکان هدف قرار گرفتن کشتی های بزرگ توسط امریکا با استفاده از موشک های بالستیک و هدف قرار گرفتن با پهپادهای پیشرفته وجود دارد.

تهران می داند، استفاده از نیروهای بسیج دریایی، به سهولتی که به نظر می رسد نیست و ممکن است امریکا و متحدانش را وادار به حمله به زیرساخت های صادرات نفت ایران کند از این رو سخنان تنگسیری در راستای تقویت بازدارندگی مطرح شده است.

نتیجه

تهران قصد دارد پیامی به واشنگتن دهد مبنی بر اینکه عملیات علیه انصار الله یا حمله به کشتی های ایران در دریای سرخ هزینه خواهد داشت و ایران گزینه های بسیاری برای پاسخ دارد.

از جمله این گزینه ها، استفاده از نیروهای بسیج دریایی است از این رو تلویحا به احتمال گسترش جنگ در منطقه که شامل دریای عرب و تنگه باب المندب اشاره شده است.

بنا به گفته ناظران، ایران اکنون اجازه نخواهد داد همزمان با جنگ با غزه، انصار الله تنبیه شود چرا که این به معنای این است که گام بعدی، محاصره ایران و آسیب به آن به دلیل حمایت از مقاومت فلسطین خواهد بود.

تهران در این راستا تاکید دارد قدرت مسلط در منطقه، دریای سرخ و دریای عرب و می تواند به منافع دشمنان خود در صورت حمله به خود، آسیب بزند.

منبع: الجزیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11