روند مذاکرات محرمانه تهران – واشنگتن در عمان
دیپلماسی در نقطه جوش جواب می‌دهد؟!
مهدی بازرگان، روزنامه نگار
دیپلماسی ایرانی: نیویورک‌تایمز از قول مقامات ایرانی و آمریکایی نوشت، تهران و واشنگتن در ماه ژانویه در عمان گفت‌وگوهای غیرمستقیم و محرمانه‌ای را در مورد تهدید روزافزون حوثی‌ها در یمن برای کشتیرانی در دریای سرخ و همچنین حملات شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در عراق به پایگاه‌های آمریکایی انجام دادند. به نوشته انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است که مذاکرات محرمانه در دهم ژانویه در پایتخت عمان انجام شد. مقامات عمانی پیام‌ها را بین هیئت‌های ایرانی و آمریکایی که در اتاق‌های جداگانه نشسته بودند، منتقل می‌کردند. سرپرستی این هیئت‌ها بر عهده علی باقری‌کنی، معاون وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و برت مک گورک، هماهنگ‌کننده رئیس‌جمهور بایدن در امور خاورمیانه بود.
این دیدار که برای اولین بار توسط فایننشال‌تایمز در این هفته گزارش شد، اولین باری بود که مقامات ایرانی و آمریکایی مذاکرات حضوری (هرچند غیرمستقیم ) را پس از حدود هشت ماه انجام دادند. مقامات آمریکایی گفتند که ایران در ژانویه درخواست این دیدار را کرده بود و عمانی‌ها قویا توصیه کردند که ایالات متحده بپذیرد. از آغاز جنگ غزه، ایالات متحده و ایران به یکدیگر اطمینان داده‌اند که هیچ یک به دنبال رویارویی مستقیم نبوده‌اند، موضعی که در پیام‌هایی که از طریق واسطه‌ها ارسال می‌شود، منتقل می‌شود. اما در عمان، به گفته ایالات متحده، هر یک از طرفین درخواست روشنی از طرف دیگر داشتند. واشنگتن از ایران می‌خواست که نیروهای نیابتی خود را مهار کند و حملات حوثی‌ها به کشتی‌ها در دریای سرخ و هدف قراردادن پایگاه‌های آمریکایی در عراق و سوریه متوقف شود. تهران نیز به نوبه خود از دولت بایدن خواست تا آتش‌بس در غزه برقرار شود. با این حال، هیچ توافقی حاصل نشد و ظرف چند ساعت پس از آنکه مک گورک جلسه با ایرانی‌ها را ترک کرد، ایالات متحده حملات نظامی را در یازدهم ژانویه با تهاجم به چندین موضع حوثی‌ها در یمن کلید زد.
محمدعلی نوری کارشناسی بود که در گفت‌وگو با «شرق» با ارائه تحلیلی پیرامون چرایی انجام این مذاکرات چراغ خاموش بین ایران و آمریکا و دلایل شکست گفت‌وگوهای محرمانه مسقط از دو منظر به موضوع ورود می‌کند و معتقد است که با گذشت حدود شش ماه از وقوع عملیات طوفان الاقصی و جنگ حماس و اسرائیل کماکان تهران و واشنگتن تمایلی به تصاعد تنش فراگیر در منطقه غرب آسیا ندارند و به همین دلیل این تحلیلگر ارشد حوزه غرب آسیا باور دارد که اگرچه بستر برای مذاکرات تنش‌زدایانه تهران و واشنگتن تقریبا به صفر رسیده است، اما گفت‌وگوها با هدف کنترل بحران وجود دارد که این کارشناس از این دست گفت‌وگوهای محرمانه مسقط به عنوان «دیپلماسی در نقطه جوش» یاد می‌کند.
زاویه دیگری که نوری به آن می‌پردازد، موضوع تأثیر مستقیم تحولات جنگ غزه بر مناسبات منطقه و جهان است و پیرو آن تصریح می‌کند اگر کماکان شاهد کشتار در نوار غزه باشیم، تهران نمی‌تواند به تنهایی کنترلی روی گروه‌های مسلح منطقه از انصارالله در یمن گرفته تا حزب‌الله در لبنان و یا گروه‌های مسلح عراقی و... داشته باشد. لذا پارامتر تعیین‌کننده در موفقیت برای این دست گفت‌وگوها به روند جنگ غزه باز می‌گردد. این کارشناس یادآور می‌شود اگر بنیامین نتانیاهو به شکل جدی عملیات زمینی مد نظر خود در رفح را کلید بزند منطقه غرب آسیا وارد دور جدید و بی‌سابقه‌ای از تنش خواهد شد که به زعم نوری می‌تواند سناریوی ایدئال بی‌بی برای تنش فراگیر در کل خاومیانه و نهایتا کشیده‌شدن پای آمریکا باشد. هرچند که به باور این تحلیلگر در شرایطی که تنها هشت ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا باقی مانده است جو بایدن تمایلی به تنش‌زایی در سیاست خارجی ندارد./شرق
نظر شما :