نشستی مشترک معاون وزیر خارجه روسیه، نخست‌وزیر پیشین عراق و وزیر دفاع سابق اتریش
عادل عبدالمهدی: تنها راه برای پایان دادن به بحران فعلی، قدرتمند شدن است
دیپلماسی ایرانی: در نشستی مشترک با حضور معاون وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه، عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر پیشین عراق و وزیر دفاع سابق اتریش، که با مدیریت شیر غلامی، مدیرکل دفتر مطالعات بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، تحولات نظم بین‌الملل و ابعاد بحران اوکراین مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در این پنل، معاون وزیر امور خارجه روسیه در پاسخ به پرسشی درباره روندهای فعلی نظام بین‌الملل گفت: «ما امروز درباره نظم چندقطبی صحبت می‌کنیم، زیرا اگر به موجودات زنده نگاه کنیم، می‌بینیم که حتی در جوامع حیوانی مانند شیرها، زنبورها و میمون‌ها نیز نوعی سلسله‌مراتب وجود دارد. در گروه‌های انسانی، حتی کودکان در مدارس نیز به‌طور طبیعی یک ساختار غیررسمی و نوعی رهبری شکل می‌دهند. این الگوهای رهبری به‌رغم غیررسمی بودن، در خدمت منافع جمعی هستند و آن‌قدر قوی هستند که می‌توانند اجرا شوند.»
وی در ادامه افزود: «مسئله اصلی این است که ساختارهای سیاسی موجود دیگر قادر به پاسخ‌گویی به تحولات عظیم جهانی نیستند. هر قدرت پیشرو دیر یا زود با چالش‌هایی مواجه می‌شود که ممکن است نتواند آن‌ها را مدیریت کند. نمونه‌هایی از امپراتوری بریتانیا یا ایران باستان تا دیگر سلسله‌ها، گواهی بر این موضوع هستند. نظم دوقطبی، به معنای ساده‌سازی تقابل‌ها به خیر و شر یا سفید و سیاه، دیگر پاسخ‌گو نیست و در حال زوال است.»
او تصریح کرد: «نظم نوین باید به گونه‌ای باشد که نقش‌آفرینی قدرت‌ها را در یک سازوکار تقسیم مسئولیت متعادل تعریف کند، همان‌طور که در شرکت‌ها یا ساختارهای جمعی فردی وجود دارد که حرف آخر را می‌زند، اما در عین حال ناچار به مشورت و تعامل با دیگران است. ما امروز در جهانی زندگی می‌کنیم که دیگر شباهتی به ۷۸ سال پیش ندارد. اروپا، به‌ویژه کشورهایی مانند اتریش، اگرچه قدرت تصمیم‌گیری سیاسی مستقل ندارند، اما می‌توان از آن‌ها آموخت که چگونه با یکدیگر زندگی مسالمت‌آمیز داشته باشند و قدرت هنجاری بسازند. با این حال، هیچ مدلی نمی‌تواند الگوی حکومت‌داری برای همه جهان باشد.»
در ادامه، معاون وزیر خارجه روسیه به موضوع جنگ اوکراین پرداخت و اظهار داشت: «شاید برای اولین بار است که این‌گونه در این سطح درباره اوکراین صحبت می‌شود. مذاکراتی میان روسیه و اوکراین صورت گرفته که برخی از آن‌ها در استانبول برگزار شد. نمی‌توان گفت این مذاکرات به نتایج ملموسی منجر شده‌اند، اما هر دو طرف توافق کرده‌اند که گفت‌وگوها ادامه یابد. همچنین بر سر تبادل اسرا توافق شد که حرکتی انسان‌دوستانه و نشانه‌ای از امکان توافق‌های بزرگ‌تر است.»
او همچنین گفت: «از طرف روسیه، در پاسخ به درخواست هیئت اوکراینی، احتمال برگزاری نشست سطح بالا میان آقای پوتین و زلنسکی در حال بررسی است. مذاکرات درباره آتش‌بس نیز همچنان ادامه دارد، و هر یک از طرفین مواضع خود را اعلام کرده‌اند. در عین حال، نبرد نیز هنوز متوقف نشده است.»
معاون وزیر خارجه روسیه با اشاره به نقش قدرت‌های جهانی افزود: «سازمان ملل و اتحادیه اروپا تلاش‌هایی برای ایفای نقش داشته‌اند. ما هم تماس‌هایی سازنده با طرف آمریکایی در هفته‌های گذشته داشته‌ایم. نگاه دولت فعلی آمریکا با دولت قبلی متفاوت است و امید می‌رود که این نگاه به متقاعد کردن طرف اوکراینی برای بازگشت جدی به میز مذاکرات بینجامد. با این حال، موضع اولیه روسیه درباره ضرورت توجه به امنیت ملی خود تغییر نکرده است.»
وی تأکید کرد: «مسائل کلیدی در مذاکرات شامل گسترش ناتو و تهدیدهایی است که علیه روسیه نادیده گرفته شده‌اند. وضعیت روس‌تبارها و حقوق زبانی آنان نیز باید به‌طور جدی بررسی شود. در کشورهایی مانند بلژیک، افراد به چند زبان صحبت می‌کنند، بدون اینکه مورد تهدید قرار گیرند. این الگویی است که باید در اوکراین نیز پیاده شود.»
او در پایان افزود: «متأسفانه، اتحادیه اروپا تاکنون نقش مؤثری در ارائه راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز ایفا نکرده و با ارسال تسلیحات، عملاً به تداوم بحران دامن زده است. از نظر ما، چنان‌چه این روند ادامه یابد، ممکن است با هدف‌های مشروع ما در تضاد قرار گیرد. با این حال، هنوز امید هست. دیروز آقای ترامپ اعلام کرد که مایل است شخصاً با آقای پوتین دیدار کند. اگر چنین دیداری انجام شود، می‌تواند گامی نوآورانه در مسیر حل بحران باشد.»
در ادامه این نشست، وزیر دفاع پیشین اتریش نیز ضمن اعلام حمایت از مسیر صلح، گفت: «زمان آن فرا رسیده است که برای پایان این جنگ قدمی برداشته شود. ما بیش از یک سال و نیم است که شاهد کشتار، ویرانی و رنج بوده‌ایم. این روند باید متوقف شود. حتی اگر صلح، نیازمند دادن امتیازاتی از سوی اوکراین باشد، نباید از آن ترسید. از سوی دیگر، روسیه نیز باید به واقعیت‌های سیاسی و حقوقی پایبند باشد.»
وی با ابراز تردید نسبت به امکان امضای یک پیمان صلح نهایی گفت: «ممکن است توافقی حاصل شود، اما بحران به‌طور کامل حل نشود. شاید لازم باشد ساختاری فراتر از یک پیمان رسمی تعریف شود که بتواند در بلندمدت امنیت و ثبات را تضمین کند. ما با موضوعی روبرو هستیم که نیازمند اراده واقعی و پذیرش متقابل است.»
او افزود: «در نهایت، پوتین فردی باهوش و واقع‌بین است و می‌داند که چگونه فرصت‌ها را به قدرت تبدیل کند. اگر مسیرهای گفت‌وگو ادامه یابد، می‌توان به آینده امیدوار بود.»
در پایان این پنل، عادل عبدالمهدی نیز با تأکید بر ضرورت تقویت نقش کشورهای مستقل در ایجاد توازن در نظم جهانی، گفت: «نظام بین‌الملل باید بر مبنای گفت‌وگو، احترام متقابل و پرهیز از مداخله‌گری‌های یک‌جانبه بازتعریف شود. این مسیر، تنها راه تحقق صلح و ثبات پایدار است.»
در ادامه نشست عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر پیشین عراق، با اشاره به بحران انسانی در غزه و تداوم نسل‌کشی، از ناتوانی نهادهای بین‌المللی و کشورهای عربی در مهار این بحران ابراز تأسف کرد. وی در سخنانی گفت: «نه کشورهای عربی و نه نهادهای قضایی بین‌المللی مانند دادگاه کیفری بین‌المللی تاکنون نتوانسته‌اند اقدام عملی مؤثری برای توقف جنایات اسرائیل انجام دهند. حتی اجرای احکام صادر شده مانند حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو، غیرممکن به نظر می‌رسد.»
عبدالمهدی ضمن تأکید بر اهمیت گفت‌وگوها و هم‌اندیشی‌های سیاسی در چارچوب‌هایی مانند اتحادیه عرب، افزود: «نباید از این نهادها انتظار بیش از حد داشت، اما همین‌که باب گفت‌وگو باز است، یک گام مثبت تلقی می‌شود.»
او با توصیف وضعیت غزه به عنوان یک "هولوکاست آشکار"، گفت: «روزانه بیش از صد نفر شهید می‌شوند و صدها نفر دیگر مجروح، که بسیاری از آنان نیز بعداً جان خود را از دست می‌دهند. شرایط مشابهی را در کرانه باختری، لبنان و سایر نقاط شاهد هستیم. این فجایع نیازمند واکنش واقعی و مؤثر از سوی جامعه جهانی است.»
نخست‌وزیر پیشین عراق تأکید کرد که باید در برابر این وضعیت ایستادگی کرد و افزود: «تاریخ درباره کسانی که در برابر این نسل‌کشی سکوت کردند قضاوت خواهد کرد. همبستگی با مردم غزه و پایان دادن به این فاجعه انسانی یک وظیفه جهانی است.»
او همچنین از مواضع شجاعانه برخی کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران، کشورهای آمریکای لاتین و برخی دولت‌های اروپایی تقدیر کرد و افزود: «ایران و یمن هزینه‌های بزرگی را در حمایت از مردم غزه پرداخت کرده‌اند. اگر ایران از منابع قدرت برخوردار نبود، ممکن بود با جنگی دیگر مواجه شود.»
عبدالمهدی در پایان خاطرنشان کرد: «تنها راه برای پایان دادن به بحران فعلی، قدرتمند شدن است؛ قدرتی که صرفاً در سلاح خلاصه نمی‌شود، بلکه در ایستادگی، عدم پذیرش کوچ اجباری، و مقابله با تحمیل‌ها نهفته است. دشمن فقط زبان زور را می‌فهمد و اگر با قدرت پاسخ داده نشود، توحش خود را ادامه خواهد داد.»
در ادامه نشست مشترک با حضور مقامات ارشد روسیه، عراق و اتریش، نمایندگان روسیه و اتریش به بررسی مواضع اتحادیه اروپا در قبال جنگ اوکراین و بحران‌های خاورمیانه پرداختند.
نماینده روسیه در این بخش از پنل، با انتقاد از سیاست‌های یک‌جانبه اروپا گفت: «اتحادیه اروپا تا کنون هزاران مورد تحریم علیه روسیه وضع کرده است، اما در قبال جنایات آشکار اسرائیل در غزه، سوریه و دیگر نقاط منطقه، حتی یک مورد تحریم نیز اعمال نکرده است. این استاندارد دوگانه از نظر افکار عمومی کاملاً مردود و غیرقابل پذیرش است.»
وی افزود: «جنایاتی که توسط اسرائیل در حال وقوع است، از جمله بمباران غیرنظامیان، ویرانی گسترده و نقض‌های متعدد حقوق بشر، مستند و مشهود است، اما اروپا همچنان در قبال آن سکوت اختیار کرده است. این رفتار تبعیض‌آمیز نه‌تنها مشروعیت سیاست خارجی اروپا را زیر سؤال می‌برد، بلکه باعث بی‌اعتمادی بیشتر در سطح جهانی می‌شود. امیدواریم دیر یا زود از این مرحله پرآشوب عبور کنیم و با ایجاد بنیان‌هایی استوار، به سوی معماری جدید منطقه‌ای و جهانی حرکت کنیم؛ معماری‌ای که مبتنی بر عدالت، توازن و احترام متقابل باشد.»
در ادامه، نماینده اتریشی نیز با بیان اینکه «اروپا در ابتدا از حمله روسیه به اوکراین غافلگیر شد»، افزود: «هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که اوکراین بتواند در برابر تهاجم روسیه ایستادگی کند، اما اکنون، سه سال پس از آغاز جنگ، شاهد مقاومتی بی‌سابقه هستیم. این جنگ به‌وضوح نشان داد که مسئله صرفاً امنیت اوکراین نیست، بلکه امنیت کل قاره اروپا در معرض تهدید قرار دارد.»
او تصریح کرد: «تجربه جنگ اوکراین برای اتحادیه اروپا یک هشدار امنیتی جدی بود. آلمان و دیگر اعضای اتحادیه اروپا امروز سیاست‌هایی را دنبال می‌کنند که عنصر دفاع و بازدارندگی را در مرکز توجه قرار داده‌اند. ما باید برای شرایط مشابه در آینده آماده باشیم؛ هم برای دفاع از خود و هم برای جلوگیری از تکرار چنین بحران‌هایی.» این مقام اتریشی در پایان تأکید کرد: «تنها راه پیشگیری از بحران‌های آینده، تمرکز بر دیپلماسی و گفت‌وگو در کنار تقویت قدرت دفاعی است. ما باید از تجربه‌ها درس بگیریم و اجازه ندهیم که تهدیدات، به‌ویژه از خارج از مرزها، امنیت ملت‌های ما را به خطر بیندازند.»
آندری رودنکو» معاون وزیر خارجه روسیه نیز عصر یکشنبه در مجمع گفت‌وگوهای تهران، در میز گردی با حضور عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر پیشین عراق و وزیر دفاع سابق اتریش، که با مدیریت شیر غلامی، مدیرکل دفتر مطالعات بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، تحولات نظم بین‌الملل و ابعاد بحران اوکراین مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در این پنل، معاون وزیر امور خارجه روسیه در پاسخ به پرسشی درباره روندهای فعلی نظام بین‌الملل گفت: «ما امروز درباره نظم چندقطبی صحبت می‌کنیم، زیرا اگر به موجودات زنده نگاه کنیم، می‌بینیم که حتی در جوامع حیوانی مانند شیرها، زنبورها و میمون‌ها نیز نوعی سلسله‌مراتب وجود دارد. در گروه‌های انسانی، حتی کودکان در مدارس نیز به‌طور طبیعی یک ساختار غیررسمی و نوعی رهبری شکل می‌دهند. این الگوهای رهبری به‌رغم غیررسمی بودن، در خدمت منافع جمعی هستند و آن‌قدر قوی هستند که می‌توانند اجرا شوند.»
وی در ادامه افزود: «مسئله اصلی این است که ساختارهای سیاسی موجود دیگر قادر به پاسخ‌گویی به تحولات عظیم جهانی نیستند. هر قدرت پیشرو دیر یا زود با چالش‌هایی مواجه می‌شود که ممکن است نتواند آن‌ها را مدیریت کند. نمونه‌هایی از امپراتوری بریتانیا یا ایران باستان تا دیگر سلسله‌ها، گواهی بر این موضوع هستند. نظم دوقطبی، به معنای ساده‌سازی تقابل‌ها به خیر و شر یا سفید و سیاه، دیگر پاسخ‌گو نیست و در حال زوال است.»
او تصریح کرد: «نظم نوین باید به گونه‌ای باشد که نقش‌آفرینی قدرت‌ها را در یک سازوکار تقسیم مسئولیت متعادل تعریف کند، همان‌طور که در شرکت‌ها یا ساختارهای جمعی فردی وجود دارد که حرف آخر را می‌زند، اما در عین حال ناچار به مشورت و تعامل با دیگران است. ما امروز در جهانی زندگی می‌کنیم که دیگر شباهتی به ۷۸ سال پیش ندارد. اروپا، به‌ویژه کشورهایی مانند اتریش، اگرچه قدرت تصمیم‌گیری سیاسی مستقل ندارند، اما می‌توان از آن‌ها آموخت که چگونه با یکدیگر زندگی مسالمت‌آمیز داشته باشند و قدرت هنجاری بسازند. با این حال، هیچ مدلی نمی‌تواند الگوی حکومت‌داری برای همه جهان باشد.»
در ادامه، معاون وزیر خارجه روسیه به موضوع جنگ اوکراین پرداخت و اظهار داشت: «شاید برای اولین بار است که این‌گونه در این سطح درباره اوکراین صحبت می‌شود. مذاکراتی میان روسیه و اوکراین صورت گرفته که برخی از آن‌ها در استانبول برگزار شد. نمی‌توان گفت این مذاکرات به نتایج ملموسی منجر شده‌اند، اما هر دو طرف توافق کرده‌اند که گفت‌وگوها ادامه یابد. همچنین بر سر تبادل اسرا توافق شد که حرکتی انسان‌دوستانه و نشانه‌ای از امکان توافق‌های بزرگ‌تر است.»
او همچنین گفت: «از طرف روسیه، در پاسخ به درخواست هیئت اوکراینی، احتمال برگزاری نشست سطح بالا میان آقای پوتین و زلنسکی در حال بررسی است. مذاکرات درباره آتش‌بس نیز همچنان ادامه دارد، و هر یک از طرفین مواضع خود را اعلام کرده‌اند. در عین حال، نبرد نیز هنوز متوقف نشده است.»
معاون وزیر خارجه روسیه با اشاره به نقش قدرت‌های جهانی افزود: «سازمان ملل و اتحادیه اروپا تلاش‌هایی برای ایفای نقش داشته‌اند. ما هم تماس‌هایی سازنده با طرف آمریکایی در هفته‌های گذشته داشته‌ایم. نگاه دولت فعلی آمریکا با دولت قبلی متفاوت است و امید می‌رود که این نگاه به متقاعد کردن طرف اوکراینی برای بازگشت جدی به میز مذاکرات بینجامد. با این حال، موضع اولیه روسیه درباره ضرورت توجه به امنیت ملی خود تغییر نکرده است.»
وی تأکید کرد: «مسائل کلیدی در مذاکرات شامل گسترش ناتو و تهدیدهایی است که علیه روسیه نادیده گرفته شده‌اند. وضعیت روس‌تبارها و حقوق زبانی آنان نیز باید به‌طور جدی بررسی شود. در کشورهایی مانند بلژیک، افراد به چند زبان صحبت می‌کنند، بدون اینکه مورد تهدید قرار گیرند. این الگویی است که باید در اوکراین نیز پیاده شود.»
او در پایان افزود: «متأسفانه، اتحادیه اروپا تاکنون نقش مؤثری در ارائه راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز ایفا نکرده و با ارسال تسلیحات، عملاً به تداوم بحران دامن زده است. از نظر ما، چنان‌چه این روند ادامه یابد، ممکن است با هدف‌های مشروع ما در تضاد قرار گیرد. با این حال، هنوز امید هست. دیروز آقای ترامپ اعلام کرد که مایل است شخصاً با آقای پوتین دیدار کند. اگر چنین دیداری انجام شود، می‌تواند گامی نوآورانه در مسیر حل بحران باشد.»
در ادامه این نشست، وزیر دفاع پیشین اتریش نیز ضمن اعلام حمایت از مسیر صلح، گفت: «زمان آن فرا رسیده است که برای پایان این جنگ قدمی برداشته شود. ما بیش از یک سال و نیم است که شاهد کشتار، ویرانی و رنج بوده‌ایم. این روند باید متوقف شود. حتی اگر صلح، نیازمند دادن امتیازاتی از سوی اوکراین باشد، نباید از آن ترسید. از سوی دیگر، روسیه نیز باید به واقعیت‌های سیاسی و حقوقی پایبند باشد.»
وی با ابراز تردید نسبت به امکان امضای یک پیمان صلح نهایی گفت: «ممکن است توافقی حاصل شود، اما بحران به‌طور کامل حل نشود. شاید لازم باشد ساختاری فراتر از یک پیمان رسمی تعریف شود که بتواند در بلندمدت امنیت و ثبات را تضمین کند. ما با موضوعی روبرو هستیم که نیازمند اراده واقعی و پذیرش متقابل است.»
او افزود: «در نهایت، پوتین فردی باهوش و واقع‌بین است و می‌داند که چگونه فرصت‌ها را به قدرت تبدیل کند. اگر مسیرهای گفت‌وگو ادامه یابد، می‌توان به آینده امیدوار بود.»
در پایان این پنل، عادل عبدالمهدی نیز با تأکید بر ضرورت تقویت نقش کشورهای مستقل در ایجاد توازن در نظم جهانی، گفت: «نظام بین‌الملل باید بر مبنای گفت‌وگو، احترام متقابل و پرهیز از مداخله‌گری‌های یک‌جانبه بازتعریف شود. این مسیر، تنها راه تحقق صلح و ثبات پایدار است.»
در ادامه نشست مشترک با حضور مقامات ارشد روسیه، عراق و اتریش، نمایندگان روسیه و اتریش به بررسی مواضع اتحادیه اروپا در قبال جنگ اوکراین و بحران‌های خاورمیانه پرداختند.
نماینده روسیه در این بخش از پنل، با انتقاد از سیاست‌های یک‌جانبه اروپا گفت: «اتحادیه اروپا تا کنون هزاران مورد تحریم علیه روسیه وضع کرده است، اما در قبال جنایات آشکار اسرائیل در غزه، سوریه و دیگر نقاط منطقه، حتی یک مورد تحریم نیز اعمال نکرده است. این استاندارد دوگانه از نظر افکار عمومی کاملاً مردود و غیرقابل پذیرش است.»
وی افزود: «جنایاتی که توسط اسرائیل در حال وقوع است، از جمله بمباران غیرنظامیان، ویرانی گسترده و نقض‌های متعدد حقوق بشر، مستند و مشهود است، اما اروپا همچنان در قبال آن سکوت اختیار کرده است. این رفتار تبعیض‌آمیز نه‌تنها مشروعیت سیاست خارجی اروپا را زیر سؤال می‌برد، بلکه باعث بی‌اعتمادی بیشتر در سطح جهانی می‌شود. امیدواریم دیر یا زود از این مرحله پرآشوب عبور کنیم و با ایجاد بنیان‌هایی استوار، به سوی معماری جدید منطقه‌ای و جهانی حرکت کنیم؛ معماری‌ای که مبتنی بر عدالت، توازن و احترام متقابل باشد.»
در ادامه، نماینده اتریشی نیز با بیان اینکه «اروپا در ابتدا از حمله روسیه به اوکراین غافلگیر شد»، افزود: «هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که اوکراین بتواند در برابر تهاجم روسیه ایستادگی کند، اما اکنون، سه سال پس از آغاز جنگ، شاهد مقاومتی بی‌سابقه هستیم. این جنگ به‌وضوح نشان داد که مسئله صرفاً امنیت اوکراین نیست، بلکه امنیت کل قاره اروپا در معرض تهدید قرار دارد.»
او تصریح کرد: «تجربه جنگ اوکراین برای اتحادیه اروپا یک هشدار امنیتی جدی بود. آلمان و دیگر اعضای اتحادیه اروپا امروز سیاست‌هایی را دنبال می‌کنند که عنصر دفاع و بازدارندگی را در مرکز توجه قرار داده‌اند. ما باید برای شرایط مشابه در آینده آماده باشیم؛ هم برای دفاع از خود و هم برای جلوگیری از تکرار چنین بحران‌هایی.»
این مقام اتریشی در پایان تأکید کرد: «تنها راه پیشگیری از بحران‌های آینده، تمرکز بر دیپلماسی و گفت‌وگو در کنار تقویت قدرت دفاعی است. ما باید از تجربه‌ها درس بگیریم و اجازه ندهیم که تهدیدات، به‌ویژه از خارج از مرزها، امنیت ملت‌های ما را به خطر بیندازند.»
نظر شما :