السودانی در مسیری جدید یا تکرار تراژدی عادل عبدالمهدی!

مهدی بازرگان، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: چندی پیش وال‌استریت‌ژورنال و فیگارو به نقل از مقام‌های آمریکایی و عراقی گزارش دادند که آمریکا با هدف جلوگیری از انتقال غیرقانونی دلار به برخی کشورهای تحت تحریم در خاورمیانه به‌ویژه ایران، محدودیت‌های شدیدتری را برای بانک‌های خصوصی عراق وضع کرده است.

این اتفاق سبب کاهش ارزش دینار عراق مقابل دلار و افزایش تورم در این کشور شد. در‌حال‌حاضر ارزش برابری دینار عراق در برابر دلار آمریکا حدود ۱۰ درصد کاهش یافته است. به‌همین‌دلیل فؤاد حسین، وزیر امور خارجه و جانشین نخست‌وزیر عراق، به‌عنوان سرپرست هیئتی از سوی این کشور در واشنگتن به سر می‌برد تا بتواند به این مشکل فائق آید.

این هیئت شامل علی العلق، سرپرست بانک مرکزی است و اولین کمیته عالی هماهنگی چارچوب توافق‌نامه استراتژیک ایالات متحده و عراق است. هیئت عراقی حاضر در آمریکا به نمایندگی از دولت محمدشیاع السودانی تعهداتی را ارائه دادند و در کنارش به شرح اقدامات اخیر خود در مبارزه با قاچاق ارز با مقامات دولت بایدن پرداختند.

همچنین پیشنهاد کاهش شروط و محدودیت‌های دلاری بانک فدرال آمریکا بر عراق و انجام تدریجی این مطالبات از سوی بغداد ارائه شد تا نظام بانکی و بانک‌های عراق بتوانند خود را با شرایط جدید عرضه دلار وفق دهند و به تاجران اطمینان دهند که هدف از اقدامات آمریکا محدودسازی یا بلوکه اموال آنها نیست. هیئت عراقی روز جمعه هم اعلام کرد که تدابیر لازم را برای اصلاح نظام بانکداری این کشور در دستور کار خود قرار خواهد داد و اصلاحات مدنظر ایالات متحده را خواهد پذیرفت.

دراین‌میان یکی دیگر از دستور کارهای مهم این هیئت عراقی فراهم‌آوردن زمینه برای سفر محمد‌شیاع السودانی به آمریکاست تا بتواند به ترسیم مسیری در راستای بهبود مناسبات بغداد- واشنگتن بینجامد. مشابه این نگاه از سوی نخست‌وزیر عراق برای کشورهای حاشیه خلیج فارس هم وجود دارد؛ همچنان که السودانی نیم‌نگاه جدی هم به اروپایی‌ها دوخته است.

در این زمینه سفر نخست‌وزیر عراق به آلمان و فرانسه و تلاش او در راستای افزایش توان داخلی عراق برای تولید برق و تقویت مناسبات تجاری قاره سبز با عراقی‌ها، گواه یک تحول سیاست خارجی عراق است. اما هم‌زمان باید این نکته مهم را هم در نظر داشت که بمحمدشیاع السودانی در مقام نخست‌وزیر عراق، مهره‌ای از جریان چارچوب هماهنگی است که نسبت پررنگی با تهران دارد.

این در حالی است که با وجود برخی اختلافات طیفی از چهره‌ها و جریان‌های چارچوب هماهنگی با السودانی در سایه تلاش نخست‌وزیر عراق در راستای تداوم حضور نظامی آمریکا در این کشور، در سایر موضوعات به‌ویژه حوزه سیاست خارجی و تجارت بین‌الملل، حمایت جدی از دولت السودانی از طرف جریان چارچوب هماهنگی صورت گرفته است که مؤیدی بر اولویت‌بخشی منافع عراق بر منافع حزبی است.

از این منظر حمایت تمام‌قد نوری المالکی و دیگر افراد و احزاب وابسته به چارچوب هماهنگی از دولت السودانی برای مدیریت داخلی عراق به‌خصوص درباره مسائل اقتصادی و معیشتی، مناسبات منطقه‌ای این جریان (چارچوب هماهنگی) را به اولویت‌های پایین‌تری کشانده است. مجموعه این نکات حکایت از آن دارد که دولت محمدشیاع السودانی به دنبال طی مسیری جدید است که می‌تواند به صورت ناخواسته و اجتناب‌ناپذیر به شکاف در مناسبات بغداد با تهران منجر شود.

البته السودانی به‌عنوان نخست‌وزیر برخاسته از جریان چارچوب هماهنگی از زمان به‌قدرت‌رسیدن برای حفظ روابط نزدیکش با ایران تلاش‌های جدی کرده است. با این حال در یک محاسبه هزینه و فایده اکنون السودانی سعی دارد به موازات تلاش برای برگزاری نشست بغداد در راستای احیای روابط تهران - ریاض، نوعی از توازن‌بخشی بین ایران و ایالات متحده را هم در پیش بگیرد تا کمترین آسیب و تبعات مخرب را از تقابل این بازیگران ببیند.

پیرو این نکته، فؤاد حسین هم در مصاحبه‌ای اختصاصی با المانیتور در واشنگتن اذعان کرد که «ارتباط من با مقامات ایرانی و آمریکایی بر کسی پوشیده نیست؛ اما تنش کمتر بین تهران و واشنگتن، به نفع عراق خواهد بود». این اعتراف رئیس دستگاه سیاست خارجی دولت السودانی، هدف‌گذاری بغداد را کاملا مشخص می‌کند.

در این راستا موافقت بغداد با آنچه واشنگتن در سر دارد، چراغ سبز دولت السودانی برای پیمودن مسیری متفاوت از دولت عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر اسبق عراق است که در زمان صدارتش با وجود سه بار تقاضای سفر به آمریکا هرگز پا به واشنگتن نگذاشت؛ چرا‌که عبدالمهدی مناسبات بغداد - واشنگتن را ذیل نگاه منطقه‌ای تعریف کرده بود؛ اما تشابه رفتاری دولت السودانی با دولت مصطفی الکاظمی، راه هموارتری را برای دولت جدید در عراق مهیا کرده است.

ولی باید این را هم در نظر داشت که اگرچه السودانی تصمیم دارد مسیر جدیدی را برای عراق، هم در مناسبات منطقه‌ای و هم در روابط با اروپا و آمریکا تعریف کند؛ اما در‌این‌بین واشنگتن و قاره سبز همه چیز را به بعد از فرایند عملی نخست‌وزیر عراق موکول کرده‌اند؛ پس اگر در عمل آنچه غرب از عراق به‌خصوص در قبال ایران مطالبه می‌کند اجرائی نشود، مسیر جدید ترسیمی السودانی هم به بن‌بست خواهد رسید./شرق