آقای ترامپ لطفا دست از تخریب بردارید

دیپلماسی ایرانی: استیون ام. والت (Stephen M. Walt) نظریه پرداز برجسته روابط بین الملل و استاد دانشگاه هاروارد، در مقاله‌ای که در نشریه فارن پالسی منتشر کرده است با رویکردی واقع‌گرا، از اهمیت نهادها و قواعد بین‌المللی در نظم جهانی دفاع می‌کند و انتقاد تندی به رویکرد دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری جمهوریخواه ایالات متحده امریکا در بی‌اعتنایی به این نهادها و قواعد بین المللی دارد. او می‌نویسد که ترامپ از آغاز ورودش به عرصهٔ سیاست، قوانین و هنجارها را دست و پاگیر می‌دانست و در سیاست خارجی نیز همین ذهنیت را دنبال کرده است. این روند همچنان ادامه دارد و در ابعاد مختلف دنبال می‌شود.

به باور نویسنده، ترامپ نهادهای بین‌المللی را بی‌فایده می‌پندارد، توافقات را بی‌اعتبار می‌داند و از منظر قدرت صرف به تعاملات جهانی می‌نگرد. از دید او، هیچ معاهده‌ای مقدس نیست، هیچ نهادی ارزش سرمایه‌گذاری ندارد و هیچ قاعده‌ای نباید از دستیابی او به اهدافش مانع شود. حتی رفتارهایی همچون تلاش برای تصاحب گرینلند، توهین به مقامات خارجی، یا تهدید به الحاق کانادا، همگی در همین چارچوب ضدنهادگرایانه قرار می‌گیرند.

والت در پاسخ به این تصور که «واقع‌گرایان با نهادهای بین‌المللی مخالف‌اند»، تأکید می‌کند که این برداشت سطحی و اشتباه است. به گفته او، واقع‌گرایان کلاسیکی مانند هانس مورگنتا، رابرت گیلپین، هنری کیسینجر، استیون کرزنر و حتی جان میرشایمر، همگی بر این باورند که در جهانی متشکل از دولت‌های مستقل، وجود قواعدی مشترک برای تعاملات پایدار ضروری است.

هرچند واقع‌گرایان می‌پذیرند که نهادها همیشه قادر به اعمال قدرت الزام‌آور نیستند و کشورهای قدرتمند می‌توانند آن‌ها را دور بزنند، اما در عین حال تأکید دارند که این سرپیچی اگر بیش از حد یا مکرر باشد، حتی برای قدرت‌های بزرگ نیز پرهزینه خواهد بود. بی‌ثباتی ناشی از نبود قواعد می‌تواند افول اعتبار، افزایش تنش و حتی گسترش بی‌اعتمادی در سیستم بین‌الملل را موجب شود.

از نظر والت، نهادها و قواعد بین‌المللی می‌توانند نقش مهمی در کاهش هزینه‌ها، کاستن از سوءتفاهم‌ها، افزایش قابلیت پیش‌بینی رفتار کشورها و تسهیل همکاری‌های بلندمدت ایفا کنند. این دستاوردها نه از آرمان‌گرایی، بلکه از منافع عقلانی نشئت می‌گیرند.

نویسنده نشریه فارن پالسی هشدار می‌دهد که در صورت ادامه‌ٔ رفتارهای بی‌اعتنا به نهادهای بین المللی توسط دولت ایالات متحده آمریکا، به‌ویژه در دورهٔ دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، نظم جهانی بیش از پیش شکننده خواهد شد و این خود به تضعیف موقعیت ایالات متحده خواهد انجامید. چون اگر آمریکا نهادها را تخریب کند، دیگر کشورها نیز انگیزه‌ای برای رعایت قواعد نخواهند داشت و این مساله سبب می شود که طرف‌های مختلف از جهت‌های گوناگون در جهت تخریب نهادهای بین‌المللی و تضعیف آنها تلاش کنند.

استفان والت نتیجه می‌گیرد که دفاع از نهادهای جهانی، حتی برای یک واقع‌گرا، نه نشانهٔ ساده‌لوحی، بلکه نشان‌دهندهٔ درک درست از منافع بلندمدت ملی است. نهادهای بین‌المللی به حفظ ثبات کمک می‌کنند و این ثبات به نفع کشورهایی است که در نظم موجود بیشترین نفوذ را دارند؛ از جمله ایالات متحده که خود پدیدآورنده بسیاری از این نهادهای بین‌المللی و جهانی است. این واقعیت را باید ترامپ و هم‌فکرانش نه تنها در امریکا بلکه در سراسر جهان درک کنند و از تخریب نهادهای بین‌المللی دست بردارند.

منبع: فارن پالسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱