در برابر حمله اسرائیل به تبریز، میراث مشترک بشریت سکوت نکنیم

نویسنده: ایلبر ارتایلی، مورخ نامدار ترکیه

دیپلماسی ایرانی: تبریز یکی از شهرهای بزرگ شمال غربی ایران است که در دره ای میان کوه های عینالی و سهند و در محل تلاقی رودهای قوری چای (مهرانه رود) و اجی چای (تلخه رود) قرار گرفته است. این شهر با وجود آب و هوای سرد، در درازنای تاریخ همواره بستر فرهنگی گرم و زنده و مرکز مقاومت، پایداری و ایستادگی بوده است. 

تبریز نه فقط شهری متعلق به روزگار ما بلکه یکی از قلب‌های تپنده‌ی تاریخ است. تبریز یکی از طویل‌المدت‌ترین پایتختهای ایران بوده است. سلسله های پادشاهی ایران از جمله: خوارزمشاهیان، جلایریان، آق قویونلوها، صفویان و در همین اواخر، حکومت قاجار، تبریز را به‌عنوان پایتخت اول و گاه پایتخت دوم بر می گزیدند. 

این کهن شهر، هماره نقش مهم و پررنگی در منظومه‌ی سیاست ایران ایفاء کرده است. بازار بزرگ تبریز، معماری ابنیه و عمارات، زبان ترکی با لهجه‌ی ویژه و ظریف خود و خیل رجال سیاست، فرهنگ و دین، این شهر را در زمره‌ی سرامدان شهرهای ایران قرار داده است.

تبریز، دیاری است که نه فقط در گذشته، ویژه و خاص بوده بلکه امروز هم، چون پیش، دلیرانه نفس می‌کشد. 

آثاری مانند مسجد کبود که مربوط به دوران قراقویونلوهاست یکی از ارکان اصلی تاریخ هنر معماری ایران و شاهکار ذهن و اندیشه ی معماران ترک ایران است. 

برای فهمی بهتر از معماری عثمانی، سفر به تبریز، راهی مناسب است. در شهر بورسای ترکیه می‌توان نمونه‌هایی از معماری الهام گرفته از معماری تبریز را مشاهده کرد. 

تبریز و چیرگی بر آن، همواره یکی از دلایل جنگ‌های ایران و عثمانی بوده است. 

بازار بزرگ تبریز از سده‌ی پانزدهم میلادی تا کنون با وجود زیان‌هایی که از حوادث طبیعی از جمله زلزله دیده همچنان پابرجاست و امروزه یکی از بزرگترین بازارهای سر پوشیده‌ی خاورمیانه به شمار می‌آید. بازدید از این بازار صرفا بازدیدی از سر تفرج و تفنن نیست بلکه سفریست به دنیای فرهنگ و هنر. بازار تبریز، خود کتاب تاریخ است. در میان پیچ‌وخم‌های کوچه‌های این بازار، در دالان‌ها و حجره‌ها، می‌توان صدای خریداران و فروشندگان را شنید که به داد و ستد و بده بستان سرگرمند. 

تبریز با فرهنگ غنی خویش می‌زید و یادمان باشد که درک هنر، تمدن و فرهنگ، خاص تالارها و سرسراهای موزه ها نیست. در محله‌ها، گذرها و کوچه‌های این شهر، فرهنگ، جلوه‌ی رنگارنگ و روح‌نواز خود را به رخ ناظران می کشد. 

اما امروز با صد اسف، تهی مغزانی مانند نتانیاهوی نادان، شهری را که میراث مشترک بشریت است، آماج حملات خویش قرار داده‌اند. همان گونه که سوریه – این کشور کهن را – ناجوانمردانه برای مطامع خود بمباران کردند اکنون عزم دارند ایران را نیز ویران کنند. نباید و نشاید در برابر این حملات غیر انسانی سکوت کنیم. 

بعضی می گویند هدف بعدی، ترکیه است. باید به صراحت گفت که پیام ما به مردم اسرائیل این است: زبان تندروها را قطع و دست تطاول و تهاجم جاهلان حاکم را از ساختار حکومت اسرائیل کوتاه کنید. صلح با خرد، اخلاق و عدالت به‌دست می‌آید نه با زور و تهدید که اگر این گونه نباشد به‌جای صلح و آرامش، جنگ از پی جنگ خواهد آمد و این فقط پایان یک تمدن نیست، خاتمه‌ی انسانیت است./شرق

ترجمه: ستاره سادات اخوی