بوی تند توطئه از انفجارهای خونین بغداد

 انفجارهای خونین جمعه آن هم در میان نمازگذاران در مقابل حسینیه‌های جریان صدر و مجلس اعلا در کنار تحولات لحظه به لحظه عراق نشان از وجود فشارهای خارجی برای تحمیل یک سری معادلات جدید بر ائتلاف ملی که جریان‌های بارز آن مجلس اعلای اسلامی عراق و جریان صدر هستند را به ذهن متبادر می‌سازد.

در همین رابطه از روز شنبه دستگیری‌های تازه‌ای در میان هواداران جریان صدر در شهرهای مختلف عراق به خصوص دیوانیه آغاز شده که شائبه توطئه علیه جریان‌های شیعی را بیش از پیش تقویت می‌کند.

اواخر هفته گذشته اخباری منتشر شد مبنی بر این که ائتلاف دولت قانون به ریاست مالکی و ائتلاف العراقیه به ریاست ایاد قصد دارند با یکدیگر ائتلاف کرده و بدین ترتیب ضمن اخذ اکثریت کرسی‌های پارلمان عراق دولت آینده را تشکیل دهند. این مذاکرات به گفته منابع آگاه عراقی مورد حمایت مقامات امریکایی است و آنها برای به نتیجه رساندن آن به شدت تلاش می‌کنند. قرار است ایاد علاوی و نوری مالکی برای رسیدن به تفاهمی در همین زمینه به زودی با یکدیگر دیدار کنند و مذاکرات لازم برای این کار را انجام دهند. محور مذاکرات طبیعتا بر روی پست‌های نخست‌وزیری، ریاست جمهوری و پارلمان خواهد بود. امریکایی‌ها پیشنهاد داده‌اند که مالکی و ایاد علاوی برای پست نخست‌وزیری و ریاست جمهوری با هم به توافق برسند با این توافق مضاعف که اختیارات رئیس جمهور آینده عراق که از لحاظ قانون اساسی ظرفیت‌های لازم برای تغییر آن وجود دارد ، افزایش یابد. گفته می‌شود در صورت رسیدن به چنین توافقی پست ریاست مجلس نیز به طارق الهاشمی معاون سنی مذهب فعلی رئیس جمهوری عراق و یکی از رهبران العراقیه می‌رسد. ظاهرا سران این دو ائتلاف و امریکایی‌ها هر سه به این نتیجه رسیده‌اند که اگر کسی با کردها ائتلاف نکند و پستی به آنها تعلق نگیرد با توجه به تعداد کرسی‌های پایینی که در مجلس به دست آورده‌اند و ورود احزاب سیاسی اپوزسیون آنها به مجلس، به رغم این که کردها تلویحا اعلام کرده‌اند، پست ریاست جمهوری برای آنها خط قرمز به حساب می‌آید، هیچ اتفاقی نمی‌افتد و کردها را می‌توان بدین ترتیب بی‌نصیب از این سه پست گذاشت. خصوصا این که مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق نیز تلویحی و در لفافه موافقت خود را با کنار گذاشتن جلال طالبانی از گردونه رقابت ریاست جمهوری ابراز داشته و ائتلاف العراقیه و دولت قانون نیز قول‌هایی برای حل مسئله کرکوک داده‌اند.

در این میان کسی که بیش از همه با این ائتلاف مخالفت دارد، ائتلاف ملی است. امریکایی‌ها این ائتلاف را رسما ائتلاف وابسته به ایران می‌دانند و با ریاست مجدد جلال طالبانی نیز به همین دلیل مخالفند. اکنون ائتلاف ملی بر سر یک دو راهی قرار گرفته است؛ یا باید تن به ائتلاف با ائتلاف از پیش توافق شده مالکی – علاوی دهد یا در موضع اپوزسیون برود و در مجلس آینده عراق نقش مخالفان دولت را بازی کند. طبیعتا تن به هر کدام از این دو گزینه دادن، مشکلات عدیده‌ای را به وجود خواهد آورد. امریکایی‌ها اصرار بسیار دارند که ائتلاف ملی را وادار کنند که تن به گزینه دوم بدهد. چرا که بدین ترتیب ائتلاف ملی متلاشی خواهد شد و این در حقیقت امریکایی‌ها خواهند بود که پدرخوانده دولت جدید عراق می‌شوند. از سوی دیگر در این حالت ائتلاف متمایل به ایران را نیز متلاشی کرده‌اند. تا کنون جریان صدر و مجلس اعلا با نخست‌وزیری یا ریاست جمهوری هر کدام از دو نفر مالکی و علاوی به شدت مخالفت کرده‌اند. خصوصا جریان صدر که رسما تهدید کرده است که به هیچ وجه تسلیم فشارها نخواهد شد و اگر بنا باشد فشارها ادامه داشته باشد روش دیگری اتخاذ خواهد کرد. گرچه پیش‌بینی این که مالکی و علاوی دست به ائتلاف بزنند هنوز بسیار زود است، چرا که اختلاف این دو به اندازه‌ای است که جمع کردن این دو در یک دولت را ناممکن می‌سازد؛ اما امریکایی‌ها قصد دارند به هر صورت از کارت‌های بازی خود استفاده کنند و به هر شکل ممکن کار خود را پیش ببرند. یکی از حرکت‌های آنها فشار به ائتلاف ملی و علی الخصوص جریان صدر است که هر گونه مذاکره با امریکایی‌ها را به شدت رد می‌کند.

از سوی دیگر امریکایی‌ها خوب می‌دانند در صورتی که بخواهد دولتی بدون مشارکت جریان‌های کرد و شیعه اسلام‌گرا در عراق شکل گیرد، این جریان‌ها دست به ائتلافی مهم خواهند زد که این ائتلاف به مثابه یک اپوزسیون قدرتمند و قوی در مجلس آینده عمل خواهد کرد که می‌تواند در بسیاری از مسائل برای امریکایی‌ها سنگ‌اندازی کرده و مشکلاتی به وجود بیاورد که قابل پیش‌بینی نیست.  

اگر این معادله را متصور شویم دلایل استشمام توطئه از انفجارهای شهرک صدر را بهتر می‌توانیم درک کنیم. البته باید این را یادآور شویم که نمی‌توانیم به هیچ عنوان هیچ کدام از جریان‌های سیاسی عراق را متهم به دست داشتن در این حادثه کنیم. خصوصا آن که تمام رهبران سیاسی عراق اعم از مالکی، جلال طالبانی، سید عمار حکیم و غیره این حادثه تروریستی را به شدت محکوم کردند. اما بوی یک کوتاهی عمدی استشمام می‌شود. برخی جریان‌های سیاسی وابسته به ائتلاف ملی از جمله جریان صدر تلویحا امریکایی‌ها را پشت این جریان می‌دانند. نه این که خود مستقیما دست به این کار زده باشند بلکه متهم می‌کنند که نسبت به تامین امنیت در این منظقه از عمد کوتاهی کرده‌اند.

این حادثه نگرانی تازه دیگری را نیز به وجود آورده است. آن نگرانی بازگرداندن عراق به دوران جنگ‌های طایفه‌ای است. به گفته برخی رسانه‌های امریکایی، امریکایی‌ها هنوز بر روی پروژه‌ای که در آن دولت مرکزی از قدرت و حاکمیت ضعیفی برخوردار باشد و در نواحی مختلف عراق طوایف و اقوام قدرت بیشتری به دست گیرند و حالتی فراتر از فدرالیسم یا کنفدرالیسم به وجود آید، فکر می‌کنند. با توجه به تهدیدهایی که جریان صدر پس از انفجارهای جمعه در شهرک صدر انجام داد و هم‌زمان تهدیدهایی که از سوی دولت و جریان سنی به وجود آمده، شائبه وجود توطئه‌ای برای کشاندن عراق به جنگ داخلی هم‌زمان با خروج امریکایی‌ها از این کشور و درگیر ساختن کشورهای منطقه در آن چندان بعید نیست. البته هنوز نمی‌توان در این زمینه به طور قاطع نظر داد اما به هر صورت نشانه‌های آن به چشم می‌خورد.