احساس مشترکی که در جریان مذاکرات بر سر توافق هسته ای ایران در سال ۲۰۱۵ داشتیم، خوش بینی محتاطانه بود. و این خلاصه احساسات مشترک کنونی در بروکسل، پاریس، لندن و برلین به گزارش ها درباره تصمیم رئیس جمهوری منتخب جو بایدن برای پیوستن به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است.
ادامه مطلب
جلال میرزایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی پیرامون دلایل ایجاد شائبه جنگ نظامی میان ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران در روزهای پایانی دولت دونالد ترامپ بر این باور است که ایجاد شائبه جنگ ایران و آمریکا صرفا برای از بین بردن فضای مثبت روانی در بازارهای داخلی شکل گرفته است.
ادامه مطلب
اختلاف بین اروپا و ایالات متحده بر سر ایران به طور فزاینده عمیق تر می شود. سیاست ایالات متحده در قبال ایران و منطقه- برون سپاری سیاستگذاری منطقه ای واشنگتن به ریاض و تل آویو و حمایت بی دریغ آن از کارزار نظامی عربستان در یمن- به شدت برای اروپا بی ثبات کننده است. اگرچه تمرکز روی ایران به عنوان یک کشور، یا توافق هسته ای به عنوان یک موضوع، بسیار محدود است، اما نقطه عزیمت اتحادیه اروپا همچنان باید برجام باشد. در زمان توافق هسته ای سال ۲۰۱۵، ایران تنها کشور در منطقه بود که به طور پنهانی برنامه انرژی هسته ای را دنبال می کرد. از آنجایی که دیگر کشورهای همسایه ایران نیز همه تلاش خود را برای رسیدن به این کشور در زمینه انرژی هسته ای به کار بستند، امروز به همکاری منطقه ای در زمینه هسته ای نیاز است.
ادامه مطلب
رویکرد اتحادیه اروپا در فاصله گرفتن از سیاست اعمال فشار حداکثری ایالات متحده هم در اساس و هم در جایگاه یک میانجی بالقوه در منطقه درست بود. همه گیری کرونا نشان داد که سیاست گذاری و به ویژه سیاست خارجی نباید تحت تاثیر ایدئولوژی کورکورانه قرار بگیرد. دولت ایالات متحده در ایجاد یک فاجعه انسانی برای اهداف کوتاه مدت و اجرای یک سیاست شکست خورده مقصر است. گستردگی و شدت تحریم های ایالات متحده از جمله علیه متحدانش سبب شد اتحادیه اروپا تنها چند گزینه قابل قبول در سیاست گذاری داشته باشد. اینستکس چندان موفق نبود و با توجه به لزوم تجارت اقلام بشردوستانه، اروپایی ها باید این پلت فرم را گسترش دهند. این مساله تنها برای دفاع از برجام نیست بلکه برای منافع اروپایی هاست و در طولانی مدت، امکان عملکرد مستقل آنها از تحریم های ثانویه ایالات متحده را فراهم می آورد.
ادامه مطلب
هادی دادمهر در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: هر چند که آینده تقابل ایران و ایالات متحده چندان واضح نیست اما در صورت اصرار ایالات متحده بر تداوم تحریم ها و اصرار ایران بر تداوم غنی سازی، احتمال توسل به دیپلماسی و جنگ برای حل بحران به یک نسبت وجود دارد.
ادامه مطلب
عبدالرضا فرجی راد در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی پیرامون دلایل انتشار بیانیه سه کشور اروپایی علیه فعالیت های هسته ای ایران در آستانه ورود جو بایدن به کاخ سفید بر این باور است که تروئیکای اروپایی، نه با هدف فشار به جمهوری اسلامی ایران بلکه به منظور کاهش موارد اختلافی و فراهم کردن هر چه بیشتر فضای تعامل و گفت وگوی احتمالی میان تهران و واشنگتن دست به انتشار این بیانیه در خصوص برنامه فعالیت‌های هسته‌ای ایران زده اند
ادامه مطلب
نیویورک تایمز روز سه شنبه نوشت که ترامپ هفته گذشته گزینه هایی برای حمله به ایران را از مشاوران خود خواستار شده و برخی مقامات به این روزنامه گفته اند که رئیس جمهوری احتمالا هنوز به دنبال راه های حمله به دارایی ها و متحدان ایران است. یک روزنامه اسرائیلی هم اینطور گمانه زنی کرد که ترامپ یا دستور «اقدام نظامی آمریکا علیه ایران» را صادر می کند یا به اسرائیل برای این کار «چراغ سبز» نشان می دهد. اما بیشتر ناظران بر این عقیده هستند که چنین حمله ای بعید است. اما تحلیل گران در عین حال نگران پیشینه ترامپ هستند چرا که تنها به این دلیل که یک اقدام از نظر استراتژیک بی معنی است، نمی تواند به این معنا باشد که ترامپ آن را انجام نخواهد داد.
ادامه مطلب
اگرچه شاید موضع بایدن در برابر روسیه سخت تر از ترامپ در قبال چین باشد ولی بعید است که او از دکترین ترامپ در قبال چین فاصله بگیرد و این نه فقط به علت روابط در حال افزایش میان ایران و چین بلکه افزایش قدرت چین در عرصه جهانی است . بایدن شاید نماینده ای را در امور چین منصوب کند و گفت وگوهایی را با چین ترتیب دهد، به تنش زدایی سیاسی و نظامی با پکن اقدام کند، مذاکرات تجاری را به تدریج از سر بگیرد و توجه بیشتری بر امور داخلی چین از جمله مساله هنگ گنک داشته باشد.
ادامه مطلب
سید قاسم ذاکری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در هر حال برجام درست مانند پذیرش قطعنامه ۵۹۸ تصمیم راهبردی نظام بوده چنانکه اولویت سیاسی و دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران تا زمان حاضر پایبندی به حفظ برجام صرفا به عنوان ابزار سنجش حسن نیت آمریکا و اروپا برای حل مشکلات با ایران است بنابراین اگر گروه های سیاسی طرفدار برجام بتوانند جلوی ابراز احساسات خود در واکنش به پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا را بگیرند امکان حفظ برجام برای سال های طولانی آینده وجود خواهد داشت در صورتی که اگر گروه های اخیر الذکر بخواهند از برجام به عنوان ابزار بهره برداری سیاسی برای انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۴۰۰ استفاده کنند امکان فروپاشی کامل برجام از طرف ایران بسیار محتمل خواهد بود.
ادامه مطلب
صابر گل عنبری در نوشتاری معتقد است که اگر رفتار و گزارش‌های اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در کنار رفتار سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا علیه برنامه هسته ای ایران ملاک نظر بگیریم، می‌توان پیش‌بینی کرد که در چند سال آینده شاهد اجماع و رویکرد مشترکی میان سه طرف اروپایی در قبال تهران باشیم که دقیقا همانند رویه‌ای است که در سالیان قبل از انعقاد برجام در پیش گرفتند و هر گونه مذاکره احتمالی در آینده زیر سایه سنگین فشار مستمر اجماعی آمریکایی، اروپایی و سازمان ملل خواهد بود. ترامپ میراثی از خود به جای گذاشته و چیزی را کاشته که این اجماع می‌خواهد آن را درو کند.
ادامه مطلب
در حالی که دو مرحله اول و دوم ترمیم روابط واشنگتن-تهران به تثبیت برجام و جلوگیری از یک بحران کوتاه مدت بر سر برنامه هسته ای ایران مربوط می شود، مرحله سوم روی استفاده از برجام به عنوان بخشی از یک فرمول کلی تر «بیشتر در برابر بیشتر» تمرکز دارد که همه طرف های برجام می توانند از آن بهرمند شوند. بعید است که فضای سیاسی حاکم در ایران اجازه رسیدن به این مرحله سوم را به رئیس جمهوری حسن روحانی بدهند و از این رو، قدرت های جهانی برای پیشبرد اهداف خود در این مرحله باید منتظر روی کار آمدن دولت جدید در ایران بمانند.
ادامه مطلب
تنها دو ماه از ریاست جمهوری ترامپ باقی مانده و او از چهار سال رویکرد تهاجمی علیه ایران دستاوردی نداشته است. برخلاف اظهارات دولت ترامپ، اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران این کشور را به میز مذاکره بازنگرداند و تاثیری در حصول یک توافق بهتر نداشت. «اعمال فشار حداکثری» هم از نفوذ و دخالت ایران در همسایگی آن را کم نکرد. اکنون مواضع ایران در کشورهای همسایه نسبت به چند سال قبل مستحکم تر است و این کشور توانسته جایگاه خود را در یمن، عراق، لبنان و سوریه حفظ کند.
ادامه مطلب
جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده، وعده داده است که دوباره به توافق هسته ای ایران می پیوندد؛ این مساله ایست که تهران پس از خروج دولت رئیس جمهوری دونالد ترامپ از توافق در حدود دو سال پیش، خواهان آن بود. اما انتظار می رود بازگشت هر دو طرف به تعهدات پیشین با چالش هایی مواجه شود چرا که هر دو طرف باید برای اعتمادسازی در یک فضای کاملا متفاوت از پنج سال پیش تلاش کنند.
ادامه مطلب
جاوید منتظران در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: چنانچه برخی معتقدند که پیروزی جو بایدن می‌تواند خبر خوبی برای ایران و توافقنامه برجام باشد و چشم‌انداز مثبتی را در کاهش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن و بالتبع کاهش تحریم‌های ضد ایرانی ایجاد کند. در مقابل برخی دیگر معتقدند که تفاوت چندانی میان دولت جو بایدن با دولت ترامپ در راهبردهای ضد ایرانی وجود ندارد و حتی در صورت بازگشت بایدن به توافقنامه برجام، تحریم‌های آمریکا علیه ایران متوقف نخواهد شد، بلکه این کشور از اهرم لغو تحریم‌ها به‌عنوان ابزار فشار و پیش‌شرط برای مذاکرات با ایران، پیرامون موضوعات مختلف دیگر ازجمله موضوعات منطقه‌ای و موشکی استفاده خواهد کرد.
ادامه مطلب
مساله حائز اهمیت این است که اجرای کامل برجام قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن آتی نهایی شده باشد چرا که تنها در این صورت، دوام آن بدون فارغ از مساله تغییر دولت روحانی موفق تر خواهد بود. به علاوه، ورود مجدد آمریکا به برجام تا ماه ژوئن می تواند به تقویت طیف حرکت سیاسی میانه رو در ایران به نفع ادامه دیپلماسی با غرب کمک کند.
ادامه مطلب
اروپایی ها نباید بگذارند برجام به دلیل لجبازی های احتمالی ایالات متحده و ایران یا تنش های منطقه ای برچیده شود و بالعکس، باید عناصر اساسی توافق را در سیاست های منع گسترش سلاح های هسته ای خود تعمیم دهند. اروپایی ها می توانند از طریق گروه تامین کنندگان هسته ای، شبکه ای از کشورهای دارای توانایی هسته ای که ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا، کمیسیون اروپا و بریتانیا را نیز در بر می گیرد، برای وارد کردن عناصر برجام در استانداردهای کنترل صادرات مواد هسته ای و فن آوری اقدام کنند. در حالت ایده آل، ضمانت های موجود در «ان.پی.تی» و یک پروتکل الحاقی جهانی به علاوه تعدادی از محدودیت های مورد توافق جمعی در برجام، می تواند یک معیار راستی آزمایی پیشرفته و یک استاندارد جدید منع گسترش تسلیحات هسته ای را تشکیل دهد. استفاده از این مقررات در همه کشورهای حاشیه خلیج فارس حتی پس از انقضای آنها در چارچوب برجام می تواند نگرانی ها را در منطقه کاهش دهد.
ادامه مطلب
بایدن باید مراقب باشد که در مسئله ایران، در تله نیفتد بلکه مانند اوباما عمل کند. وی باید به چشم اندازی فراتر از توافق هسته ای پافشاری کند و به روابطی گسترده تر با ایران بیندیشد چرا که تجربه چند سال اخیر نشان داده است که اگر روابط میان دو کشور وخیم باشد، نمی توان یک توافق کنترل تسلیحاتی را برقرار نگه داشت.
ادامه مطلب
مسعود وطن دوست در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی پیرامون انتخابات آمریکا و تاثیر آن بر سیاست داخلی و خارجی ایران بر این نکته تاکید دارد که بایدن تلاش خواهد کرد قطار سیاست خارجی آمریکا را دوباره به ریل دموکراسی و حقوق بشر و اتحادسازی مبتنی بر همکاری های متقابل بین المللی بازگرداند و با تلاش برای بازگشت به توافقاتی که آمریکا از آن خارج شده مانند توافق پاریس، سازمان بهداشت جهانی و به ویژه برجام، به ترمیم چهره ی خشن و غیرقابل اعتماد آمریکا نزد افکار عمومی جهانی پرداخته و ضمن تلاش برای افزایش اعتماد جهانی به ایالات متحده به اصطلاح آب رفته را به جوی بازگرداند.
ادامه مطلب
جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده، وعده داده دوباره به توافق هسته ای ایران بازگردد. الی گرانمایه در گزارشی که اخیرا برای بنیاد سیاسی آلمانی «فردریش اِبِرت استیفتونگ» منتشر کرده، به بررسی اقدامات مشخصی که ایالات متحده، ایران و اروپا می توانند برای تضمین تعهد کامل همه طرفین برجام به این توافق انجام دهند، پرداخته و بیش از هر مساله ای به اهمیت زمان اشاره کرده است.
ادامه مطلب
محمدصادق کوشکی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید براین نکته که اگر کسی خود را اصولگرا و مدافع آرمان‌های انقلاب اسلامی بداند و فقط از سر لجاجت با دولت روحانی از شکست دونالد ترامپ ناخرسند باشد، باید به حال آنها تاسف خورد. چرا که این افراد، نه معنی اصولگرایی را می دانند و نه معنی انقلاب، وطن، ایران، منافع ملی و نه هیچ چیز دیگری، پیرامون دلایل اتخاذ مواضع یک بام و دو هوا و متناقض حسن روحانی پیرامون مذاکره و یا مقابله با ایالات متحده آمریکا بر این باور است که رئیس جمهور با این مواضع دوگانه سعی می‌کند در کنار نشان دادن چهره یک رئیس جمهور انقلابی و مقاوم در برابر آمریکا از حسن روحانی که به آرمان های انقلاب وفادار است، تلاش‌هایی به صورت چراغ خاموش و در قالب چند موضع‌گیری مستقیم و غیرمستقیم برای مذاکره در دستور کار هم قرار گیرد تا روحانی توامان یک چهره منعطف و یک چهره مقتدر انقلابی را از خود به نمایش بگذارد.
ادامه مطلب
از نظر اسرائیل، تجدید برجام نگران کننده است. اورن می گوید ایران یک تهدید راهبردی محسوب می شود. چنین سیاستی شاید واشنگتن را در مسیر اختلاف با اسرائیل قرار دهد، اگرچه بایدن رفاقت شخصی نزدیک و طولانی با نتانیاهو دارد.
ادامه مطلب
به نظر می رسد بایدن قصد احیای برجام را دارد. او به خوبی از نقص های برجام آگاه است و شایع شده که قصد دارد دامنه آن را گسترش دهد. ولی واقعیت های سیاسی و اقتصادی تازه ای پس از سال ۲۰۱۸ ایجاد شده است. تحریم های امریکا ایران را به شدت تضعیف کرده، تولید نفت آن از ۳.۸ میلیون بشکه در روز به ۱.۹ میلیون بشکه در روز رسیده و صادرات آن حتی به همسایگان و شرکای سنتی و دوستان نزدیکش بسیار محدود شده است.
ادامه مطلب
جلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: تهران اکنون در برابر تغییر در سپهر سیاسی کشوری قرار دارد که از یک‌سو ترامپیسم برآن همچنان سایه دارد. از سوی دیگر دولتی در حال استقرار است که بنیان رویکردهای داخلی و خارجی سلف خود را به چالش گرفته و با نگاه به دکترین کلان ایالات متحده می‌خواهد منافع راهبردی‌اش را تأمین کند. مساله این است؛ تهران با نگاه به تغییرات جاری چگونه باید از مواضع اصولی خود دفاع کند؟ انجام این مهم با تکرار شعارها و بدگویی‌های صرف از سیاست‌های واشنگتن ممکن نیست. باید طرحی نو را پیش نظر داشت.
ادامه مطلب
احمد زیدآبادی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن اذعان بر این نکته که اگر در آینده مذاکراتی بین تهران و واشنگتن شکل بگیرد، مذاکراتی روی برجام های جدید خواهد بود، پیرامون آینده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران ریاست جمهوری جو بایدن بر این باور است که اگر ساختار بخواهد سیاست های کنونی را ادامه بدهد، هزینه های پیگیری این سیاست ها را به قدری بالا خواهد رفت که مجبور به انتخاب بین گزینه «بد» و «بدتر» باشد.
ادامه مطلب
اختلاف بین اروپا و ایالات متحده بر سر ایران به طور فزاینده عمیق تر می شود. سیاست ایالات متحده در قبال ایران و منطقه- برون سپاری سیاستگذاری منطقه ای واشنگتن به ریاض و تل آویو و حمایت بی دریغ آن از کارزار نظامی عربستان در یمن- به شدت برای اروپا بی ثبات کننده است. اگرچه تمرکز روی ایران به عنوان یک کشور، یا توافق هسته ای به عنوان یک موضوع، بسیار محدود است، اما نقطه عزیمت اتحادیه اروپا همچنان باید برجام باشد. در زمان توافق هسته ای سال ۲۰۱۵، ایران تنها کشور در منطقه بود که به طور پنهانی برنامه انرژی هسته ای را دنبال می کرد. از آنجایی که دیگر کشورهای همسایه ایران نیز همه تلاش خود را برای رسیدن به این کشور در زمینه انرژی هسته ای به کار بستند، امروز به همکاری منطقه ای در زمینه هسته ای نیاز است.
ادامه مطلب
جلال جلالی زاده در گفت وگو با دیپلماسی ایران ضمن تاکید بر این نکته که برای اصلاح طلبان مهمتر از پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری امریکا و تاثیر آن بر ایران، میل و تلاش در جهت ایجاد تغییر در ساختار سیاسی داخلی کشور برای شکل گیری فضای باز سیاسی است، پیرامون اقتضائات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران ریاست جمهوری جو بایدن عنوان داشت: علیرغم آن که در سایه پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا شاهد اثرات روانی کوتاه مدت مثبتی بر وضعیت کشور مانند بازار ارز و سکه طی چند روز اخیر بودیم، باید منتظر روزهای به مراتب سخت تری در تنش ایران و ایالات متحده باشیم. چون اگر در کشور با نگاه کنونی در حوزه ساست خارجی پیش رویم، آن گاه تهران در دوران بایدن سر و کارش با احیای ائتلاف جهانی است، نه آمریکای منزوی ترامپیستی.
ادامه مطلب
توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ را تا اندازه زیادی می توان میراث دهه ۲۰۰۰ قلمداد کرد؛ زمانی که ایران تنها کشور در منطقه بود که به طور پنهانی برنامه انرژی هسته ای را دنبال می کرد. از آنجایی که دیگر کشورهای همسایه ایران نیز همه تلاش خود را برای رسیدن به این کشور در زمینه انرژی هسته ای به کار بستند، امروز به همکاری منطقه ای در زمینه هسته ای نیاز است.
ادامه مطلب
اختلاف بین اروپا و ایالات متحده بر سر ایران به طور فزاینده عمیق تر می شود. سیاست ایالات متحده در قبال ایران و منطقه- برون سپاری سیاستگذاری منطقه ای واشنگتن به ریاض و تل آویو و حمایت بی دریغ آن از کارزار نظامی عربستان در یمن- به شدت برای اروپا بی ثبات کننده است. اگرچه تمرکز روی ایران به عنوان یک کشور، یا توافق هسته ای به عنوان یک موضوع، بسیار محدود است، اما نقطه عزیمت اتحادیه اروپا همچنان باید برجام باشد. اگرچه از آن زمان تا کنون بسیاری توافق را مرده خوانده اند، اما از نظر فنی توافق همچنان زنده است چون ۷ امضا کننده از ۸ امضا کننده اولیه آن همچنان ترجیح می دهند که آن را زنده نگه دارند.
ادامه مطلب
محسن جلیلوند در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که تمامی اقدامات، تکاپوها و تلاش های نمایندگان مجلس برای تصویب یک فوریت طرح اقدام فوری برای لغو تحریم‌ها صرفا اقدامی سمبلیک و بازی سیاسی است. چون قطعاً تصمیمات جدی و راهبردی در حوزه فعالیت های هسته ای در شورای عالی امنیت ملی و طبق مواضع و موازین رهبری اتخاذ می شود، نه نمایندگان.
ادامه مطلب
گام های پی در پی ایران در کاهش تعهدات برجامی، آنچه از همکاری بین المللی هسته ای تحت این توافق باقی مانده را نیز به خطر می اندازد. این مساله برای هر دو طرف اهمیت دارد. از یک سو، همکاری به تهران این امکان را می دهد تا غیر نظامی بودن برنامه خود را اثبات و از دانش شرکت های چینی، اروپایی و روسی برای مدرن سازی آن استفاده کند. از سوی دیگر ، این همکاری دیدگاه جامعه جهانی درباره فعالیت های هسته ای ایران را تعیین می کند.
ادامه مطلب