رسول عبدالهیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در این مقاله، تلاش می‌شود راهبرد جدید ترامپ در قبال ایران مورد بررسی قرار گیرد؛ راهبردی که به‌وضوح فراتر از کنترل برنامه هسته‌ای بوده و به دنبال خلع سلاح راهبردی و محدودسازی نفوذ منطقه‌ای ایران است. همچنین واکنش‌های ایران و دیگر بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی در این چارچوب تحلیل خواهد شد تا چشم‌اندازی واقع‌گرایانه از آینده روابط دو کشور ارائه شود.
ادامه مطلب
حمیدرضا اکبری می نویسد: سفر ترامپ به خلیج فارس حامل پیام‌ها و طرح‌هایی است که می‌تواند فصل جدیدی در سیاست منطقه‌ای بگشاید؛ فصلی که اگر با غفلت یا انفعال همراه باشد، برای ایران پرهزینه خواهد بود. پرونده جزایر سه‌گانه، اکنون به یک نقطه تمرکز راهبردی در بازی بزرگ‌تر قدرت در خلیج فارس تبدیل شده است. هرگونه بی‌توجهی به روندهای نرم، اما پیوسته در حال شکل‌گیری، ممکن است در آینده نه‌چندان دور، به تحولاتی بازگشت‌ناپذیر در مشروعیت و حاکمیت ملی ایران بر جزایر بینجامد. زمان آن است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی از «واکنش» به «ابتکار» برسد.
ادامه مطلب
در آستانه دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان، اظهارات تند استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ، درباره سلب حق غنی‌سازی از ایران، این گفت‌وگوها را با چالش‌هایی جدی مواجه کرده است. ویتکاف با تأکید بر برچیدن کامل تأسیسات هسته‌ای نطنز، فردو و اصفهان، موضعی حداکثری اتخاذ کرده که بسیاری از ناظران آن را غیرواقعی و مانع پیشرفت مذاکرات می‌دانند. برخی تحلیلگران هشدار داده‌اند پافشاری واشنگتن بر این خط قرمز می‌تواند این دور (چهارم) را به آخرین گفت‌وگوی دو طرف تبدیل کند. این مذاکرات که در آستانه سفر ترامپ به خاورمیانه (۱۳ تا ۱۶ می۲۰۲۵) برگزار می‌شود، تحت تأثیر تنش‌های داخلی در تیم ترامپ و فشارهای نومحافظه‌کاران و از همه مهم‌‌تر اسرائیل و شخص نتانیاهو قرار دارد.
ادامه مطلب
مواضع سرسختانه ایرانی‌ها سبب شد تا مواضع ترامپ در برابر این فشارها تا اندازه‌ای تعدیل شود. ترامپ در پاسخ به واکنش‌های تند ایران اظهار داشت که نمی‌خواهد احساسات هیچ‌کس را جریحه‌دار کند و تصمیم نهایی را در جریان سفر خود خواهد گرفت.
ادامه مطلب
با این حال تهدید واقعی هسته‌ای در کنار پیامدهای فاجعه‌بار استفاده از سلاح‌های اتمی، انگیزه‌ای جدی برای رسیدن به توافق فراهم کرده است. تا کنون سه دور گفت‌وگو پیش رفته و چالش‌های سیاسی داخلی هر دو کشور بزرگ‌ترین مانع در برابر رسیدن به راه‌حل هستند اما هم دونالد ترامپ و هم جمهوری اسلامی ایران عزم خود را برای جلوگیری از جنگ نشان داده‌اند.
ادامه مطلب
آرش رضایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در مقطع حساسی قرار دارد. در حالی که امکان دستیابی به توافقی واقع‌بینانه وجود دارد، پیام‌های متناقض دولت آمریکا و اصرار بر خواسته‌های غیرعملی مانند برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران، خطر بن‌بست را افزایش می‌دهد. تجربه برجام نشان داد که دیپلماسی می‌تواند مؤثر باشد، اما نیازمند انعطاف‌پذیری و اعتماد متقابل است.
ادامه مطلب
در آستانه دور چهارم مذاکرات ایران و ایالات متحده در مسقط که قرار است روز یکشنبه (۲۰ می۲۰۲۵) برگزار شود، گزارش‌ها از تشدید اختلافات میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، حکایت دارند. این مذاکرات که کماکان با حضور عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و استیو ویتکوف، نماینده ویژه کاخ سفید انجام می‌شود، در حالی پیش می‌رود که نتانیاهو فشار برای گزینه‌های نظامی علیه ایران را افزایش داده است. با این حال، رویکرد دیپلماتیک ترامپ که به دنبال توافقی بدون توسل به نیروی نظامی است، نشان‌دهنده تمایل واشنگتن به کاهش تنش‌ها و تقویت ثبات منطقه‌ای است.
ادامه مطلب
سفر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران به عربستان سعودی و قطر که امروز شنبه و پیش از دور چهارم احتمالی مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا و در آستانه سفر دونالد ترامپ به خاورمیانه انجام می‌شود، نشانه‌ای از تحرک دیپلماتیک تهران برای مدیریت تحولات منطقه‌ای و پیشبرد منافع ملی است. این سفر که با دیدار با مقامات ارشد ریاض و حضور در اجلاس گفت‌وگوی ایران و جهان عرب در دوحه همراه شده، بی‌شک اهدافی چندوجهی را دنبال می‌کند. منابع العربی‌الجدید گزارش داده‌اند عراقچی در ریاض درباره تحولات فلسطین، جنگ غزه، لبنان، یمن و سوریه با مقامات سعودی گفت‌وگو خواهد کرد و آنها را در جریان مذاکرات تهران-واشنگتن قرار خواهد داد. اما حضور مسئول سیاست خارجی ایران در ریاض و دوحه با سه هدف مشخص صورت می‌گیرد؛ مدیریت تحولات منطقه‌ای با بهره‌گیری از ظرفیت کشورهای عربی، پیشبرد مذاکرات هسته‌ای با استفاده از پتانسیل منطقه‌ای و هشدار درباره موضوعات حساس مانند جعل نام خلیج فارس و ادعای مخرب درباره جزایر سه‌گانه ایرانی.
ادامه مطلب
با وجود مواضع به نظر سخت‌گیرانه دونالد ترامپ نسبت به برنامه هسته‌ای ایران و مذاکرات غیرمستقیم جاری با آن، ترامپ اشاره کرد که در صورت ارائهٔ دلایل قانع‌کننده، ممکن است برنامهٔ هسته‌ای غیرنظامی ایران را بررسی کند، اما هشدار داده که چنین برنامه‌هایی می‌توانند به جنگ منجر شوند.
ادامه مطلب
وحید افراسیابان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: آمریکا با کاهش تمرکز بر مذاکرات هسته‌ای و مسیرهای دیپلماتیک، به سمت سیاست‌هایی حرکت می‌کند که خواسته‌های دیرینه برخی قدرت‌های منطقه‌ای، از جمله عربستان سعودی را تأمین می‌کند. تأکید بر ناسیونالیسم عربی و افزایش همبستگی کشورهای عربی در برابر ایران از جمله اهداف فرعی این رویکرد جدید خواهد بود. این تغییر سیاست می‌تواند تأثیر مستقیم بر همگرایی منطقه‌ای داشته باشد.
ادامه مطلب
بسیاری از منابع خبری یکی از دلایل اصلی به تعویق افتادن دور چهارم گفت وگوهای غیرمستقیم ایران و امریکا را به تحولات رخ داده در درون دولت امریکا نسبت دادند. گفته می شود یکی از دلایل احتمالی این توقف، برکناری مایک والتز از سمت مشاور امنیت ملی امریکا بوده است.
ادامه مطلب
توقف حملات نظامی آمریکا علیه انصارالله یمن که به گزارش سی‌ان‌ان، پس از مذاکرات با میانجیگری عمان و هدایت استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا محقق شد، فضایی برای دیپلماسی منطقه‌ای ایجاد کرده است. در این بین نیویورک‌تایمز مدعی است ایران با استفاده از نفوذ خود بر حوثی‌ها، به‌عنوان بخشی از تلاش‌های عمان، در این آتش‌بس نقش داشته است. این ادعا، اگرچه توسط اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه ایران رد و انصارالله به‌عنوان گروهی مستقل معرفی شده، نشان‌دهنده جایگاه تهران در معادلات منطقه‌ای است. بقائی تأکید کرد اقدامات یمن نتیجه تصمیمات مستقل آنها در حمایت از فلسطین و دفاع از خود در برابر تجاوزات آمریکاست، نه دستور از ایران.
ادامه مطلب
سفر دونالد ترامپ به عربستان سعودی که قرار است از ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ آغاز شود، هم‌زمان با دور چهارم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در عمان است. به گزارش آسوشیتدپرس (هفتم می۲۰۲۵)، ادعاها درباره تصمیم ترامپ برای تغییر نام خلیج فارس به «خلیج عربی» یا «خلیج عربستان» از سوی منابع ناشناس آمریکایی مطرح شده است. این اقدام که عباس عراقچی آن را «سیاسی و خصمانه» خوانده، می‌تواند ضربه‌ای جدی به مذاکرات هسته‌ای وارد کند. مذاکرات جاری که با میانجیگری عمان و هدایت عباس عراقچی و استیو ویتکاف در جریان است، به گزارش رسانه‌ها پیشرفت‌هایی داشته و فضای مثبتی برای گفت‌وگو ایجاد کرده است. اما جعل نام خلیج فارس که ریشه‌ای عمیق در تاریخ و هویت ایرانی دارد، می‌تواند این فضا را متشنج کند.
ادامه مطلب
فاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: مسئله توازن یا حمایت استراتژیک زمانی پیچیده‌تر می‌شود که در نظر داشته باشیم ایران در سیاست خارجی خود عموماً به‌دنبال پرهیز از ورود به قطب‌بندی‌های منطقه‌ای است. تعامل ایران با پاکستان، همراه با تعاملات گسترده‌اش با هند و سایر بازیگران منطقه‌ای، نشان‌دهنده تلاشی برای حفظ موازنه در سیاست خارجی و تأمین منافع ملی بدون ورود به تنش‌های منطقه‌ای گسترده است.
ادامه مطلب
محمد محمودی‌کیا در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: سیاست خارجی ضد استکباری ایران از منظر ماهیت و کارکرد همواره در میان طیفی از موافقین و مخالفین محل اختلاف بوده است چنانچه برخی آن را هسته اصلی گفتمان سیاست خارجی ایران دانسته و آن را عامل اصلی صیانت از هویت جمهوری اسلامی و منافع ملی در نظم و نظام بین‌المللی معرفی کرده‌اند و در نقطه مقابل، عده‌ای نیز این اصل را عامل بازدارنده و هزینه‌زا در کنش سیاست خارجی کشور عنوان می‌کنند.
ادامه مطلب
جلال خوش چهره می نویسد: هیچ چیز بدتر از بی‌تصمیمی در سیاست نیست. تهران و واشنگتن یا باید به سرعت به توافقی درخور دست یابند، یا تن به ورطه‌ای دهند که دشمنان هرگونه تنش‌زدایی و تعامل سازنده میان این دو خواستار آن هستند. اعلام تعلیق در ادامه گفتوگوهای تهران _ واشنگتن توانست تأثیر فوری بر خوش‌بینی‌ها به سه دور گفتوگوهای انجام شده بگذارد، اما اکنون همه آنچه فضای عمومی دیپلماسی را در خود فرو برده، نگرانی از آینده مسیری است که تنها امیدواری به کشف حل مسالمت‌آمیز اختلافات و رسیدن به نقطه توافق باقی مانده است.
ادامه مطلب
مصطفی اعلایی در نوشتاری معتقد است که جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از آسیب‌ها و حفاظت از منافع ملی بیش از هرچیز و در درجه اول درک خود از «تعهدات ملی» را اصلاح کند. ضرورت تحقق «تعهدات ملی» ایجاب می‌کند جمهوری اسلامی ایران به ماهیت «قدرت» و اصالت منفعت در روابط بین‌الملل توجه کرده و ضمن پیش‌گرفتن سیاست «مدارا» از سیاست «بازدارندگی» تک‌ساحتی فاصله گرفته و «بازدارندگی» چندوجهی را جایگزین آن کند. در غیر این صورت قطعا در آینده در یک مسیر دومینووار متحمل خسارت‌ها و ضررهای بزرگ ملی خواهد شد.
ادامه مطلب
پس از یک هفته ابهام در خصوص چرایی توقف مذاکرات، استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا، دوشنبه شب در گفت‌وگو با اکسیوس اعلام کرد که مذاکرات هسته‌ای با ایران در مسیر مثبتی پیش می‌رود و دولت ترامپ به دنبال حل دیپلماتیک این پرونده است. او افزود که دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم برای آخر هفته جاری (شنبه یا یکشنبه) برنامه‌ریزی شده، اما ممکن است به دلیل سفر احتمالی دونالد ترامپ به منطقه به تعویق بیفتد. نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران هم خبر داد که این دور (چهارم)، روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت در مسقط برگزار خواهد شد.
ادامه مطلب
ممنوعیت فعالیت گروه‌های تروریستی در عراق، نه‌تنها به تقویت حاکمیت ملی عراق کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در تضمین امنیت مرزهای غربی و شمال‌غربی ایران خواهد داشت.
ادامه مطلب
معصومه علیانپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تحلیل کنش‌های ایران و آمریکا در این مرحله، مستلزم فهم دقیق از سازوکارهای تصمیم‌سازی در هر دو کشور و ادراکات امنیتی آنها از یکدیگر است. واشینگتن، به‌رغم اولویت دادن به بحران اوکراین و تقابل با چین، همچنان برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی خزنده علیه نظم هژمونیک خویش در غرب آسیا تلقی می‌کند. در مقابل، تهران نیز تجربه خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام را نه‌تنها شکست یک توافق بلکه زوال اعتبار تعهدات حقوق بین‌الملل می‌داند و از همین‌رو، رویکرد بازگشت به توافق سابق را فاقد ضمانت اجرایی ارزیابی می‌کند.
ادامه مطلب
سید احمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: همان گونه که ماهیت و رفتارهای طرف مقابل و تجربه به دست آمده از مذاکرات برجام نشان می دهد باید همه عناصر و الزامات یک مذاکرات را مورد توجه و محاسبه قرار داد.
ادامه مطلب
باید اذعان داشت که شاهد یک معمای چندضلعی صلح در شبه قاره قاره هستیم. در این بین عراقچی با تأکید بر خویشتن‌داری و دیپلماسی، گامی مهم در این مسیر برداشته است، اما مسیر پیش‌رو نیازمند صبر و هماهنگی گسترده‌تر است. در نهایت، صلح در جنوب آسیا نه‌تنها به نفع هند و پاکستان، بلکه به سود کل منطقه و جهان است، و ایران می‌تواند با تداوم دیپلماسی فعال خود، نقشی کلیدی در این فرآیند ایفا کند.
ادامه مطلب
در حالی که مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن، ذیل توقف موقت در مراحل حساسی قرار دارد، موضع‌گیری‌های اخیر ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، و رویکرد کلی اروپا نشان‌دهنده ایفای نقش پلیس بد در این فرآیند دیپلماتیک است. اظهارات مسئول سیاست خارجی پاریس، که با اتهامات بی‌اساس علیه تهران، تهدید به بازگشت تحریم‌ها، و اصرار بر گسترش دامنه مذاکرات به مسائل غیرهسته‌ای همراه بوده، نه‌تنها فضای اعتماد را تضعیف کرده، بلکه به پیچیدگی‌های مذاکرات افزوده است. این پالس مخرب الیزه، که در تضاد با حمایت ظاهری از دیپلماسی قرار دارد، همراه با عدم برگزاری نشست پیشنهادی با ایران به دلایل لجستیکی، نشان‌دهنده رویکردی تقابلی است که می‌تواند مذاکرات را به بن‌بست بکشاند.
ادامه مطلب
دانیال خطائی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی به بررسی فراز و فرودهای ۳۰ سال تلاش ایران برای دستیابی به توافق مشارکت با آسه آن می‌پردازد. همچنین ضمن مرور سیر تحول تاریخی این انجمن از یک چارچوب همکاری میان طبقه حاکم کشورهای جنوب شرق آسیا در دوران جنگ سرد به یک بلوک منطقه‌ای منسجم، دلایلی همچون قاعده اجماع، فشار قدرت‌های بزرگ، جنگ سرد ایران و عربستان، و امنیتی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران را از مهم‌ترین موانع در مسیر نزدیکی ایران و آسه آن معرفی می‌کند. همچنین به تأثیر مثبت برجام، دیپلماسی فرهنگی ایران، و تغییرات ژئوپلیتیکی نظیر مواضع آسه آن در قبال روسیه و تایوان می‌پردازد. در پایان، تصمیم ایران در سال ۲۰۲۴ برای درخواست مشارکت در پایین‌ترین سطح رسمی، یعنی «مشارکت توسعه‌ای»، به‌عنوان گامی واقع‌گرایانه در مسیر ادغام تدریجی با آسه آن تحلیل می‌شود؛ تحولی که با ریاست مالزی بر آسه آن در سال ۲۰۲۵، می‌تواند به امضای یک توافق تاریخی و بازگشت بلندمدت ایران به جنوب شرق آسیا منتهی شود.
ادامه مطلب
اگرچه خروج مایک والتز از کابینه دونالد ترامپ در پنجشنبه گذشته به‌ظاهر تغییری در ساختار سیاسی کاخ سفید بود، اما پیامدهای این تصمیم و لایه‌های پنهان آن همچنان در محافل دیپلماتیک و راهبردی جهان موج می‌زند. به گزارش واشنگتن‌پست، اخراج والتز، مشاور امنیت ملی پیشین آمریکا، با هماهنگی‌های فشرده او با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای پیشبرد گزینه نظامی علیه ایران گره خورده است. این رویداد، که در آستانه دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم تهران-واشنگتن رخ داد، نه‌تنها شکاف‌های عمیق در تیم سیاست خارجی ترامپ را آشکار کرد، بلکه فشارهای نتانیاهو برای ممانعت از دیپلماسی با ایران را برجسته ساخت.
ادامه مطلب
اخراج والتز نتیجه ترکیبی از خطای امنیتی و اختلافات ایدئولوژیک بود. رسوایی سیگنال بهانه‌ای برای حذف او فراهم کرد، در حالی که اختلافاتش با رویکرد معامله‌محور‌ترامپ در قبال ایران نشان‌دهنده چالش‌های هماهنگی در تیم سیاست خارجی او بود.
ادامه مطلب
علی مرتضوی شریف در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: طبعا خروجی ضعف دیپلماسی اقتصادی ایران در آفریقا خود را در حجم تجارت ایران با آفریقا نشان می دهد که اکنون تنها سه درصد از صادرات و یک درصد از واردات کشور را تشکیل می‌دهد و به گفته وزیر صمت به حدود ۸۰۰ میلیون دلار محدود شده است!
ادامه مطلب
نعمت اله مظفرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مراتب مختلف نیازمند آگاهی و بهره‌مندی فرا استراتژیک از دستگاه فکری طباطبایی است. بویژه اینکه سید، سیاست خارجی ایران را به یک مساله فلسفی-جامعه شناسانه تبدیل می کند که سابقه ندارد.
ادامه مطلب
روابط رو به رشد ایران و عربستان سعودی، به‌ویژه پس از توافق پکن در مارس ۲۰۲۳، به عاملی کلیدی در شکل‌گیری دیپلماسی منطقه‌ای و نیز دیپلماسی هسته‌ای ایران تبدیل شده است. در این میان، عربستان با حمایت از مذاکرات ایران و ایالات متحده و تلاش برای میانجیگری، نقشی محوری در کاهش تنش‌های منطقه‌ای ایفا می‌کند. سفر تاریخی خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان، به تهران و دیدار او با رهبر انقلاب، همراه با نامه ملک سلمان، نشان‌دهنده عزم ریاض برای تقویت همکاری با تهران و جلوگیری از درگیری‌های احتمالی است.
ادامه مطلب
با وجود توقف موقت مذاکرات، همچنان شاهد تداوم دیپلماسی هسته‌ای تهران و کانال‌های باز سیاست خارجی هستیم. در این راستا، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، عصر روز جمعه در تماس تلفنی با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، آخرین تحولات مرتبط با گفتوگوهای غیرمستقیم ایران و ایالات متحده را تشریح کرد و بر تعهد ایران به مسیر دیپلماتیک تأکید کرد. این تماس، که در بحبوحه مذاکرات حساس هسته‌ای و واکنش‌های منطقه‌ای رخ داد، نشان‌دهنده تلاش تهران برای حفظ و تداوم دیپلماسی در مواجهه با چالش‌های بین‌المللی است.
ادامه مطلب