اخضر ابراهیمی شکست خورده است؟

محمد ایرانی*

آرمان: به نظر می‌رسد طرح اخضر ابراهیمی برای پایان دادن به موضوعات و مشکلات سوریه، خیلی نمی‌تواند گره از کار مشکلات سوریه باز کند چراکه از قرائن طرح برمی‌آید، هیچ اشاره‌ای به گروه‌های مخالف و معارض نشده است و تنها به صورت کلی اشاره‌ای به معارضین داشته و معلوم نیست مقصود از معارضین و مخالفین کدام دسته از گروه‌های مخالف هستند. آنچه مهم است اینکه گروه‌های مخالف بشار اسد در داخل و خارج تفاوت‌های عمده‌ای با هم دارند؛ در داخل سوریه بعضی از گروه‌ها فقط خواهان برکناری بشار اسد هستند و برخی خواهان مذاکره بدون خشونت و این مسئله به همین شکل در خارج، میان مخالفین بشار اسد هم وجود دارد. اجلاس قطر در خارج به عنوان بزرگ‌ترین مخالف بشار اسد مطرح است که تنها به دنبال برکناری اوست. آنگونه که از طرح اخضر ابراهیمی بر می‌آید گروه‌هایی مثل طرف‌های قطری و عربستانی، در این طرح هیچ جایی ندارند و همین بزرگ‌ترین مشکل برای انجام چنین طرحی است چراکه در یک نگاه کلی، معارضین غربی با هرگونه طرحی که به دوام بشار اسد منجر شود مخالفت دارند. موعد انتخابات قانونی سوریه سال2014 است که از گذشته مطرح بوده، بنابراین تمام تلاش افراد معتدلی چون اخضر ابراهیمی بر آن است که تحولات و بحران‌های سوریه به صورت مسالمت‌آمیزی تا سال 2014 یعنی انتخابات سوریه به نحوی حل شود و آنگاه در انتخابات، مردم به صورت قانونی و رسمی رئیس‌جمهورشان را انتخاب کنند. از طرفی خواست روس‌ها هم چنین شرایطی است و آنها هم تمایل دارند بحران سوریه تا سال 2014 به نحوی حل شود. به نظر می‌رسد وقتی جمهوری اسلامی ایران در این شرایط از تصمیم‌گیری مردم سوریه سخن می‌گوید، همین طرح را در نظر داشته باشد اما اینکه این بحران با چه ترکیبی و با چه شکلی تا زمان انتخابات قانونی سوریه ادامه یابد، مسئله‌ای مهم‌تر است که چنین ایده‌ای که از اختیارات غرب کاسته شود، به محض ورود به شورای امنیت وتو می‌شود مگر اینکه بنا باشد سیاست دیگری توسط غرب در پیش گرفته شود که آن هم بسیار بعید است. البته اولین معترض به کاهش اختیارات نظام سوریه که در این طرح آمده، خود دولت سوریه بوده که با هر تصمیمی که منجر به کاهش اختیارات نظام سوریه بشود مخالف است. به طور کلی نماینده مخالف غربی در گروه‌های معارض سوریه، قطری‌ها و سعودی‌ها به‌شمار می‌روند که اساسا به دنبال ائتلاف ملی هستند که در دوحه و در اجلاس قطر شکل گرفته که بخشی از معارضه هستند و البته معتقد به جنگ مسلحانه و اصولا می‌خواهند هر اتفاقی و هر تصمیمی و هر گفت‌وگو و مذاکره‌ای در سوریه بدون حضور بشار اسد باشد در صورتی که طرح اخضر ابراهیمی تنها به دنبال معارضه مسالمت آمیز در داخل و به طور کلی خواستار عدم اعمال خشونت و عدم دخالت خارجی و همچنین عدم به‌کارگیری سلاح است. اگر واقعا اخضر ابراهیمی به دنبال آن است که دولت ملی را با حضور معارضین داخلی و دولت تشکیل دهد، بعید به نظر می‌رسد مورد توافق غربی‌ها باشد، چراکه با توضیحاتی که در مورد نگاه غربی‌ها به بحران سوریه داده شد، اساسا آنها فقط به دنبال برکناری بشار اسد هستند. یکی دیگر از موارد مورد استناد طرح اخضر ابراهیمی، همخوانی آن با توافق ژنو بود که در این مورد هم مشکل اساسی آنجاست که در آن طرح یعنی طرح ژنو هم، معارضین خارجی و داخلی مشخص نبودند بنابراین به نظر می‌رسد همین نقاط مبهم و نامعلوم در ارائه این طرح بزرگ‌ترین مشکل برای اخضر ابراهیمی و حل بحران سوریه باشد چراکه مشی معارضین داخل و خارج به طور کلی با هم متفاوت است.

* کارشناس مسائل سوریه