سایه سنگین داعش بر نشست گروه 20

دیپلماسی ایرانی: نشست گروه 20 در آنتالیای ترکیه در حالی برگزار شد که سایه حوادث تروریستی پاریس بالای سر آن سنگینی می کرد. رهبران عضو این نشست در حالی وارد آنتالیا شدند که نگرانی و استرس حادثه پاریس در آنها مشهود بود. حادثه ای که تنها یک روز بعد از حادثه خونین بیروت و نزدیک به یک ماه بعد از حادثه خونین آنکارا به وقوع پیوست.

باراک اوباما، رئیس جمهوری ایالات متحده در حالی وارد سالن مذاکرات شد که در ذهن خود دنبال پاسخ به یک پرسش بود، باید با تروریسم چه کرد؟ همان طور که در نشست نیز همین سوال را از حضار پرسید و گفت: «باید برای مبارزه با داعش چه کنیم؟»

روشن است که نشست امسال جی 20 که تحت تدابیر شدید امنیتی در آنتالیا برگزار شد، تحت تاثیر فعالیت های تروریستی داعش و گسترش فعالیت گروه های جهادی به فراتر از مرزهای خاورمیانه قرار گرفته است. در سال گذشته اعضای غربی گروه 20 به این دل خوش بودند که توانسته اند تروریسم را در سرزمین های خاورمیانه به ویژه به عراق و سوریه محدود کنند و هنوز تهدیدی از جانب آن متوجه آنها نیست. آنها مخفی نمی کردند که در جریان عبور غیر قانونی افراد اروپایی از خاک اروپا برای پیوستن به داعش و دیگر گروه های تکفیری نظیر جبهه النصره و احرار الشام و غیره در سوریه و عراق هستند اما می گفتند از این بابت خوشحالند که آنها خاک کشورهای غربی و اروپایی را ترک می کنند. امید آنها به این بود که این تروریست ها در خاک این کشورها کشته خواهند شد و تعداد کمی از آنها ممکن است به غرب بازگردند. به ویژه که پیمان مبارزه با داعش نیز تشکیل شده بود و انتظار می رفت که این پیمان بتواند دستاوردهای بزرگی در مبارزه با داعش در عراق و سوریه به دست آورد. اما هیچ کدام از کشورهای غربی به این پرسش پاسخ نمی دادند که اگر این افراد به اروپا برگردند، با تهدید آنها چگونه می خواهند برخورد کنند؟ پرسشی که تا نشست امسال گروه 20 پاسخی به آن نداد و تازه بعد از حوادث خونین پاریس بود که ذهن حاضران در نشست را به خود مشغول کرد.

نشست امسال گروه 20 کمتر از دوره های گذشته رنگ و بوی اقتصادی و زیست محیطی داشت. بحث های امنیتی و سیاسی در آن پررنگ بود و به گفته بسیاری از کارشناسان و ناظران حاضر در نشست موضوع داعش، بحران سوریه و چگونگی مبارزه با تروریسم موضوع اصلی حاضران در نشست شد.

نشست امسال یک غایب بزرگ و یک میهمان جدید داشت. فرانسوا اولاند، رئیس جمهوری فرانسه به دلیل حوادث پاریس از شرکت در این نشست منصرف شد تا مهمترین غایب این نشست باشد. اما ملک سلمان، پادشاه عربستان میهمان جدید نشست امسال بود.

سخنران افتتاحیه نشست امسال باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا بود. وی در سخنرانی خود بیش از هر چیز بر لزوم مبارزه با تروریسم تاکید کرد و از کشورهای حاضر خواست با اتخاذ سیاستی یکپارچه و ایجاد صفی واحد به طور جدی به مبارزه با داعش برخیزند. اوباما گفت: «باید بدانیم می خواهیم با داعش چه کنیم؟ این گروه روز به روز تهدید جدی تری برای جامعه جهانی می شود.» وی همچنین از ناتو خواست پیامی محکم به گروه های تروریستی بدهد و فعالیت های خود را علیه تروریسم تشدید کند.

سوریه

مساله مبارزه با تروریسم بحران سوریه را به دنبال خود آورد و به دنبال آن بحث آینده حکومت سوریه به ریاست بشار اسد مطرح شد. ترکیه و عربستان سعودی همچنان بر کنار رفتن اسد از قدرت به عنوان شرط پایان بحران در سوریه تاکید دارند و معتقدند که باید در کنار مبارزه با تروریسم بحث سرنگونی بشار اسد نیز هدف نخست باشد.

تریستن نایلور، استاد دانشگاه اکسفورد در این باره به پایگاه خبری تحلیلی ایلاف گفت: «بحث سوریه قبل از ورود به نشست پشت درهای بسته و میان رهبران جهان مورد بحث قرار گرفت. اما در طول نشست کسی به آن اشاره نکرد. البته برای نخستین بار شاهد بودیم که باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه بر ضرورت ایجاد مرحله انتقالی تاکید کردند.»

اما خبرنگار شبکه الحره امریکا گفت در این جا نیز بحث آینده بشار اسد موضوع اختلاف دو طرف بود. روسیه بر لزوم ماندن بشار اسد در مرحله انتقالی تاکید دارد در حالی که ایالات متحده و متحدانش می گویند در مرحله انتقالی جایی برای بشار اسد نیست.

حاشیه نشست

مساله مبارزه با تروریسم و سوریه به اندازه ای در نشست امسال پررنگ بود که حتی در جلسات حاشیه ای نیز به آن پرداخته شد. به گزارش شبکه خبری بی بی سی ولادیمیر پوتین و باراک اوباما در لابی محل مذاکرات از میان حاضران دور شدند و به مدت 35 دقیقه در بدون این که کسی حضور داشته باشد به طور خصوصی با یکدیگر گفت وگو کردند. در جلسه ای که به گفته بی بی سی صمیمی و به دور از تنش بود و دو طرف تلاش می کردند با نزدیک شدن به یکدیگر به گونه ای صحبت کنند که کسی در اطراف آنها صدایشان را نشنود. شبکه ترکیه دقایقی از این جلسه را نشان داد.

بعد از آن دفاتر دو رئیس جمهور تاکید کردند که از پیشرفت دیپلماتیکی که در نشست وین بر سر سوریه به دست آمده است، حمایت می کنند و بر ضرورت ایجاد مرحله انتقال سیاسی در سوریه تاکید دارند. اما همچنان اختلاف اصلی بر سر آینده بشار اسد است. رئیس جمهوری سوریه حمایت قاطع روسیه و ایران را پشت سر خود دارد در حالی که کشورهای عربی و غربی خواهان کنار رفتن او از قدرت هستند.

کرملین درباره این دیدار اعلام کرد که دو طرف بر لزوم مبارزه با داعش تاکید دارند و آن را استراتژی مشترک خود می دانند اما اختلاف آنها بر سر تاکتیک مبارزه با داعش است.

اختلافات

از دیگر مسائلی که در این نشست مورد بررسی قرار گرفت و همچنان محل اختلافات بود و به واسطه برتری مساله مبارزه با داعش کمتر به آن توجه شد، مسائل زیست محیطی بود که حاضران به نتیجه ای بر سر آن نرسیدند. برای همین حاضران توافق کردند که در بیانیه پایانی فقط اشاره ای به این موضوع کنند.

لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه در این باره گفت: «ما تصمیم گرفتیم که دوباره بر روی این مساله کار کنیم، و کارشناسان شب را تا صبح بیدار خواهند ماند تا بر روی متن آن کار کنند. این نشان می دهد که کشورهای گروه 20 به این موضوع پایبندند.»