جنبه های موفق نشست ورشو برای لهستان، آمریکا و اسرائیل

نویسنده: رابرت زولا

دیپلماسی ایرانی: برای ارزیابی عواقب بلند مدت نشست وزرا «برای ارتقاء آینده ای مبتنی بر صلح و امنیت در خاورمیانه» خیلی زود است. اما برای لهستان و چند بازیگر دیگر، این جلسه از همین حالا هم یک موفقیت بزرگ به شمار می رود. لهستان پس از برگزاری نشست ناتو در سال 2016 و کنفرانس آب و هوایی سازمان ملل متحد در سال 2018، بار دیگر نشان داد که قادر به برگزاری رویدادهای بزرگ بین المللی است.

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل که از این نشست برای بالا بردن شانس خود در انتخابات آتی پارلمانی استفاده کرد، بر حضور شماری از کشورهای عربی متمرکز شد تا همبستگی علیه ایران را به نمایش بگذارد؛ اگرچه به طور همزمان میزبانان لهستانی خود را در پی اشاره به نقش این کشور در هولوکاست خشمگین کرد.

یاکک چاپوتویچ، وزیر امور خارجه لهستان پس از اجلاس سران گفت: «این فرصتی برای لهستان بود تا نقش خود را به عنوان یکی از اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد و در تلاش برای صلح و امنیت ایفا کند.» او سعی کرد اهمیت این حقیقت که فدریکا موگرینی، نماینده ارشد اتحادیه اروپا در امور خارجه و سیاست امنیتی از حضور در این نشست خودداری کرده را اندک نشان بدهد و گفت که موگرینی در همان زمان در یک جلسه وزرای دفاع ناتو در بروکسل شرکت داشته است. اما غیبت او چندان جای تعجب نداشت چراکه کشورهای غرب اروپا به رغم اختلاف هایشان با ایران بر سر حقوق بشر، موشک های بالستیک و فعالیت های سرویس های امنیتی، دعوت ایالات متحده برای ترک توافق هسته ای ایران و از سرگیری تحریم های اقتصادی علیه این کشور را رد کردند.

از همان ابتدای نشست ورشو ، لهستان سعی کرد احساسات مبنی بر اینکه این نشست ضد ایرانی بوده را خنثی کند؛ اما در نهایت سخنرانی های مخالفان سرسخت ایران یعنی مایک پنس، معاون رئیس جمهوری ایالات متحدهو نتانیاهو، عکس این مساله را اثبات کرد. در بیانیه مشترک نهایی لهستان و آمریکا به ایران هیچ اشاره ای نشد. اما به طور هم زمان، به وضوح نشان داده شد که جلسه ورشو یک رویداد یک باره نبوده است. لهستان ابراز امیدواری کرد که به اصطلاح فرایند ورشو متولد شده باشد و بتواند به صلح در خاورمیانه کمک کند.

اگرچه جزئیات نشست کاملا افشا نشد، اما مشخص شد که موضوعات مورد گفت و گو تنش های منطقه ای از جمله درگیری های در سوریه و یمن، مسائل بشردوستانه، گسترش مواد مخدر، تروریسم، چالش های دوگانه و امنیت انرژی بوده است. همچنین درباره برنامه تشکیل کارگروه هایی در آینده نزدیک خبر داده شد و اینکه اندیشکده های لهستانی و آمریکایی یک مجمع جهانی کارشناسان تشکیل خواهند داد که «گروه مطالعات استراتژیک خاورمیانه» خواهد بود که امکان فعالیت کارشناسان و متخصصان سراسر جهان و ارائه دیدگاه های استراتژیک در حمایت از تلاش های مداوم کارگروه ها را فراهم می آورد.

اما به وضوح شک و تردیدهایی درباره امکان تحقق این جاه طلبی وجود دارد. ما شاهد ظهور دو گروه رقیب ژئوپولتیکی در خاورمیانه هستیم که یکی به رهبری ایالات متحده آمریکا و دیگری متشکل از ایران، روسیه و دست کم به طور موقت ترکیه است. جرد کوشنر، داماد و مشاور دونالد ترامپ در نشست ورشو حضور داشت اما تا کنون برنامه چند ساله خود را برای صلح اسرائیلی و فلسطینی ارائه نکرده است. به علاوه، این رویداد هیچ دستاوردی در زمینه به پایان یافتن محاصره قطر تحت رهبری سعودی و امارات نداشت. به رغم درخواست فلسطین برای تحریم نشست ورشو، ده ها کشور عربی نماینده این به این نشست اعزام کردند که این یک پیروزی عیان برای اسرائیل بود و مشروعیت آن را در منطقه افزایش داد.

ایالات متحده که ایده پرداز برگزاری نشست بود نیز با اشاره به حضور 70 کشور در آن، از موفقیت آمیز بودن این رویداد سخن گفت؛ اگرچه در سطح نمایندگان اعزامی تفاوت های زیادی وجود داشت. برای کاخ سفید، هدف اصلی از برگزاری این نشست تحکیم کمپ آمریکایی-اسرائیلی-عربی علیه ایران بود. ایالات متحده به وضوح از نشست ورشو برای رسیدن به اهداف خود استفاده کرد و نشان داد که هنوز شمار زیادی از کشورها- فعالانه یا منفعلانه- از این دیدگاه حمایت می کنند.

لهستان سعی کرد به عنوان یک بازیکن خنثی عمل کند و تا حدودی، حداقل در برابر ایران، موفق شد. در نهایت این نشست تنش بین دو کشور را افزایش نداد و رسانه های ایران عمدتا بر انتقاد از ایالات متحده متمرکز شدند و لهستان تااندازه زیادی نادیده گرفته شد. در حقیقت نتیجه منفی نشست برای لهستان به وخامت گرویدن روابط ورشو با تل آویو و همچنین بدتر شدن تصویر ایالات متحده در افکار عمومی لهستان بود. نتانیاهو با مطرح کردن این مساله که هدف اصلی نشست ورشو پیشبرد منافع مشترک از جنگ با ایران بوده، مقامات لهستان را خشمگین کرد و با گفتن اینکه لهستانی ها در زمان هولوکاست با آلمان همراهی کرده اند، بر این خشم افزود. پس از این اظهارات شدیدالحن و نژادپرستانه نتانیاهو، مجارستان، لهستان، جمهوری چک و اسلواکی برنامه خود برای سفر به قدس اشغالی را لغو کردند.

منبع: شورای آتلانتیک / مترجم: طلا تسلیمی