مرزها اساس دوری ما نیستند

نویسنده: لیلی ماه نعمانی، استاد دانشگاه جامی، هرات

دیپلماسی ایرانی: در گذرگاه زمان تصویرهای منقشی از فرهنگ، مدنیت، سیاست، جنگ و صلح، خطوط جغرافیایی، سیاسی و... نقش می بندد، رشد می کند، شکل عوض می کند، می شکند و نیست می شود. این نقش های رنگین در بستر زمان، گاه اقرار می شوند و گاه انکار، گاه تکریم می شوند و گاه توبیخ، گاه آشکار می شوند و گاه نهان.

در این گیرو دار و این کش و قوس اما؛ آن چه غالبا رگه های انکار را به کناره می زند و در میانِ هزار دستِ پنهان و پیدا، بازهم قد بلند می کند هویت مشترکی است که برگرفته از ریشه های مشترک است. 

کشور ایران و افغانستان نیز از چنین مشترکاتی بهره مند اند. برای بیان عمق این مشترکات، همین بس که در معرفی چهره¬های شاخص فرهنگ و هنر، خطوط جغرافیایی ای را ترسیم می کنیم که ایران بزرگ نامیده می شود.

هزار برگ دفتر و دیوان را هم که ورق زنیم، هزار تفسیر هم که از متون کهن به دست آوریم، آن چه از پس هزار پرده رخ می نمایاند، عمق تاریخی پیوند این دو خطه است.

مگر می شود بلخ، غور، کابل، هرات و نیمروز را از تاریخ اوستایی و شاهنامه ای ایران بزرگ مجزا دانست؟ 

مگر می شود عکس رخ یار را در آئینه هم نبینیم؟

افغانستان امروز وقتی می خواهد خطوط تاریخ را ورق به ورق به عقب برگرداند تا به دوره ای برسد که جوانه های شعر و ادب و فرهنگ چشم جهانیان را خیره کرده اند، می رسد به همان صفحاتی که ایران می رسد و هر دو کشور انگشت خویش را دقیقا روی نقاط مشترک می گذارند. نقاطی که گاه، ابوعلی سینا از آن سر بلند می کند و گاه مولانا جلال الدین محمد بلخی، گاه البیرونی و گاه حافظ شیرازی، گاه سعدی و گاه رازی.

در فرایندِ گذار، خطوط جغرافیایی، جای خویش را عوض کرده اند اما وجوه مشترک فرهنگی پر رنگ تر، قوی تر و پهن تر از گذشته جا باز کرده اند. 

اندیشه های که دغدغه ی تمدن کهن و باستانی خویش را به شانه می کشند، رسالت مندانه و هدف مند تلاش می  ورزند تا خط فاصل ها را کمتر نموده و بر خطوط فصلی که جبر زمان بر این پهنا کشیده است نقطه های وصل را بچینند. 

وجوه مشترک زبانی، مذهبی و فرهنگی از ادغام داشته های این دو سرزمین ملغمه ای ساخته است که عطر شیراز وکابل و سرپل می دهد. ما در دل این خم و پیچ به خاطر می سپاریم که «هر کجا مرز کشیدند شما پل بزنید».

حلقه های فرهنگی این زنجیره ی کهن گسستنی نیست، حتی اگر خیلی ها نخواهند، حتی اگر که خیلی ها ندانند. 

تکریم از صدمین سال قرارداد مودت و دوستی بین دو کشور بهانه ایست تا مشترکات خویش را در برابر آئینه های هم گذاشته و باری دیگر نشان دهیم این تصویر ها به بی نهایت می رسد.

و در این بی نهایت ها، هویتی نفس می کشد که باید بماند و باید جاودانه هم بماند.