پنج عامل تعیین کننده برای موفقیت مذاکرات

نویسنده: ساعود جمال ساعود

دیپلماسی ایرانی: توقف مذاکرات و ادامه پافشاری ایران بر حذف سپاه از فهرست گروه های تروریستی امریکا، مذاکرات اتمی را در برابر دو راهی و احتمال توقف آن، بدون نتیجه واقعی قرار داده و باعث شده است که گمانه‌زنی‌ها و سناریوهایی طرح شود. از جمله سناریوی مطرح شده از سوی سید حسن موسویان است، بر این مبنی که توافقی امضا نمی شود و در نتیجه آمریکا با همکاری غرب و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به سیاست فشار حداکثری بازمی‌گردند. سناریوی دوم بر کاهش تنش‌ها و کمک به حل تنگنای کنونی از طریق اقداماتی مانند حذف سپاه از فهرست گروه های تروریستی در مقابل حذف فرماندهی مرکزی آمریکا از فهرست تروریسم ایران مبتنی است.

سناریوی اول طبق نظر موسویان باعث می‌شود تهران بیشتر به سمت روسیه و چین برود و بر قدرت برنامه اتمی خود بیفزاید و حتی ممکن است تا ساخت سلاح (اتمی) برای حفاظت از خود در برابر حمله آمریکا و اسرائیل پیش‌برود. این سناریو مبالغه آمیز و غیرمنطقی است چرا که ورود به رقابت اتمی به معنای تنش‌زایی بی‌سابقه در برابر غرب است که امکان دارد به اشتباهی کشنده منجر شود. احتمالا ایران به سمت عملگرایی بیشتر و گشایش به روی غرب با هدف حل و فصل مسالمت آمیز مسئله پیش می‌رود و به سمت تنش‌زایی نخواهد رفت.

درخصوص سناریوی دوم به باور من (نویسنده) آمریکا از قرار داشتن فرماندهی مرکزی این کشور در فهرست تروریسم ایران وحشتی ندارد و به این امر اهمیتی نمی‌دهد چرا که پیامدی برایش ندارد. بر این اساس مبادله پایاپای به ماهیت پرونده‌ها بستگی دارد و فکر نمی‌کنم برای آمریکا و متحدانش چیزی مهمتر از تروریستی توصیف کردن سپاه پاسداران وجود داشته باشد.

در مجموع نکته مثبت اساسی در بازگشت ایران به مذاکرات هسته‌ای گرفتن بهانه از برخی طرف‌هایی است که می‌خواهند تهران را به مفاد فصل هفتم منشور سازمان ملل بازگردانند و این اقدام سیاست آمریکا در قبال ایران را آشکار می‌کند؛ اما موفقیت آن به مجموعه‌ای از عوامل تعیین کننده به شرح زیر بستگی دارد:

نخست: نگرانی‌های امنیتی آمریکا از ایران؛ مایکل کوریلا، فرمانده جدید فرماندهی مرکزی آمریکا، ایران را بی‌ثبات‌کننده‌ترین قدرت در خاورمیانه توصیف کرد و به شبکه العربیه گفت که نگرانی های آمریکا درباره ایران فراتر از توانمندی‌های اتمی‌اش است.

دوم:  بلاتکلیفی سیاسی؛ آمریکایی ها هنوز تصمیم سیاسی در مورد تضمین‌ها و حذف اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی از فهرست تحریم‌ها را نگرفته‌اند.

سوم: منافع متحدان آمریکا در مناطق نفوذ ایران؛ علی‌رغم نزدیک شدن اخیر قطر و ایران از یک سو و عربستان سعودی و ایران از سوی دیگر، اما کشورهای حاشیه خلیج فارس – همانطور که بیان و اعلام کردند – نگرانی‌های امنیتی نسبت به پیشرفت نظامی ایران دارند. این امر علی‌رغم حسن نیتی است که ایران از زبان مسئولان خود در قبال این کشورهای همسایه ابراز کرده اما این سخنان فایده‌بخش نبوده است. این مسئله به موضوعات دیگر مورد اختلاف میان کشورهای شورای همکاری و ایران بازمی‌گردد.

چهارم: فشارهای داخلی که در فشارهای لابی اسرائیل بر دولت آمریکا نمود می‌یابد؛ زیرا به نفع اسرائیل نیست که سپاه از فهرست تروریسم آمریکا خارج شود.

پنجم: فروپاشی سیاست مهار آمریکا به عبارت دیگر فروپاشی نقشه‌های آمریکا برای جلوگیری از پیشرفت ایران؛ لغو تحریم‌ها در سطح اقتصادی، سیاسی و نظامی به نفع ایران خواهد بود و ایران را واجد شرایط رسیدن به سطوح بالای پیشرفت می‌کند. این امر تاثیر منفی بر آمریکا خواهد داشت.

اگر این موانع برطرف نشود و راه حلی برای آن پیدا نشود به شکست آمریکا در مذاکرات منجر می‌شود و من (نویسنده) مطمئنم که این مسائل محوری برطرف نمی‌شود اگر آمریکا امتیازات جزئی و فرمول‌های مشخصی ارائه ندهد. 

منبع: رای الیوم / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11