قدرتمندان دریا، نیروی دریایی خلق چین

نویسنده: مبارکه صداقتی، پژوهشگر امور چین

دیپلماسی ایرانی: جمهوری خلق چین، قدرت بزرگ دنیاست که تا حد ابرقدرت شدن پیش می رود. در برنامه های بلندمدت چین به ویژه در زمان سیادت شیجین پینگ بر این سرزمین کهن، تقویت نیروی دریایی حائز اهمیت بسیاری بوده است. به ویژه برای دفاع از منافع سرزمینی و حفاظت از امینت پیرامونی دریایی خود، دولت خلق چین بر کمیت و کیفیت ناوگان دریایی خود پرداخته است. سوال یادداشت حاضر این است که جمهوری خلق چین از نظر قدرت دریایی در چه سطحی قرار دارد و آیا توان رقابت با قدرت های دریایی دیگر از جمله ایالات متحده را داراست؟

بر اساس گزارش سالانه پنتاگون در مورد قدرت نظامی چین، این کشور در حال ساخت جنگنده‌های مدرن‌تر و گسترش ناو هواپیمابر و نیروی لجستیکی خود برای افزایش نفوذ دریایی خود از ساحل است. بر اساس برآوردهای سالانه ارتش چین توسط پنتاگون، انتظار می رود تا سال 2025، نیروی دریایی ارتش آزادیبخش خلق به 400 بدنه افزایش یابد که از ناوگان 340 نفری آن بیشتر است.

در این گزارش آمده: «نیروی دریایی خلق چین یک نیروی مدرن و انعطاف‌پذیر است که بر جایگزینی نسل‌های قبلی پلتفرم‌های خود که توانایی‌های محدودی داشتند به نفع رزمندگان چند منظوره بزرگ‌تر و مدرن تمرکز کرده است».از سال 2021،نیروی دریایی خلق چین عمدتاً از سکوهای مدرن چند منظوره تشکیل شده که دارای سلاح‌ها و حسگرهای پیشرفته ضد کشتی، ضد هوایی و ضد زیردریایی است.

مجموع کشتی در سال 2020 از 355 به دلیل انتقال بیش از 20 ناو قدیمی به گارد ساحلی چین کاهش یافت. در این گزارش آمده است: «در پایان سال 2021، نیروی دریایی خلق چین، در حال ساخت یک ناو هواپیمابر، یک دسته جدید از ناوشکن های موشک های هدایت شونده  و یک دسته جدید از ناوچه های موشک های هدایت شونده  بود.»

بر اساس این گزارش، ، ناوشکن‌های 7500 تنی، موشک هدایت‌شونده «لویانگ III  Type-52D » و رزمناوهای موشک‌های هدایت‌شونده 13000 تنی «Type-55 Renhai» وجود دارد. پنتاگون در این گزارش گمانه زنی کرد که چین در حال توسعه یک زیردریایی با موشک هدایت شونده هسته ای است که هم موشک های کروز ضد سطحی و هم موشک های کروز حمله زمینی را به کار می گیرد، که در سال 2021 افزوده شده است.

بر اساس آخرین گزارش پنتاگون در مورد ارتش چین، این کشور اولین زیردریایی موشک هدایت شونده با موتور هسته ای خود را به فضا پرتاب کرده است و گزینه های حمله زمینی و دریایی را در اختیار آن قرار می دهد که زمانی تنها استان کشتی های آمریکا و روسیه بود.

گزارش پنتاگون که در 20 اکتبر 2023 منتشر شد، اولین تایید آشکاری است که زیردریایی های اصلاح شده ای که در 18 ماه سپتامبر در کارخانه های کشتی سازی چین دیده شده اند، زیردریایی های موشک هدایت شونده نوع 093B هستند.

رویترز در می 2022 فاش کرد که تصاویر ماهواره‌ای از کارخانه کشتی‌سازی هولودائو در شمال شرقی چین، سطح جدید یا ارتقا یافته زیردریایی را نشان می‌دهد که احتمالاً دارای لوله‌های عمودی برای پرتاب موشک‌های کروز است.

گزارش پنتاگون می‌گوید که در کوتاه‌مدت، نیروی دریایی چین، توانایی انجام حملات دقیق دوربرد علیه اهداف زمینی از زیردریایی‌ها و جنگنده‌های سطحی خود را با استفاده از موشک‌های کروز حمله زمینی، به‌ویژه افزایش قابلیت پرتاب قدرت (چین) خواهد داشت. 

مقایسه قدرت دریایی چین و ایالات متحده

اگر ناوگان کشتی‌های کروز آینده چین نادیده گرفته شود، پتانسیل انجام «کودتای اصلی» استراتژیک را در هر نقطه از اقیانوس هند و اقیانوس آرام خواهد داشت. پیشرفت‌های تکنولوژیکی، اینرسی تنظیمی و شکست تخیل، علاقه غرب را به درک افزایش پتانسیل نظامی در این پلتفرم‌های با کاربرد دوگانه که به سرعت در حال تکامل هستند، محدود کرده است. امتناع سیاستگذاران از تمایل چین به سرپیچی از هنجارهای عملیاتی قدیمی غرب، همراه با اشتهای سیری ناپذیر صنعت کشتی‌رانی  جمهوری خلق برای کشتی‌سازی کم‌هزینه، خطر ایجاد چالش آبی خاکی جدید و ناشناخته را در سراسر اقیانوس هند و اقیانوس آرام ایجاد می‌کند. جایی که امکان تنارع دریایی پکن-واشنگتن وجود دارد.

وزارت دفاع ایالات متحده درباره نیروهای مسلح پکن تأیید کرد که چین اکنون دارای بزرگترین نیروی دریایی جهان از نظر تعداد بدنه کشتی است. مقایسه ظرفیت موشکی تهاجمی ناوگان ایالات متحده و چین گویای این قضیه است. نیروی دریایی ارتش آزادیبخش خلق دارای 355 کشتی جنگی خط مقدم است که حداقل به اندازه یک ناوگروه است – و اگر قایق های موشکی کوچک ساحلی را نیز در نظر بگیریم، بیش از 400 کشتی دارد. در مقابل، نیروی دریایی ایالات متحده تنها 305 کشتی خط مقدم دارد.

مشخص نیست که زیردریایی های تهاجمی« 55 PLAN » چند موشک حمل می کنند. با دادن تعداد موشک به نیروی زیردریایی ایالات متحده به ناوگان فرعی چین، تعداد کل موشک های تهاجمی نیروی دریایی خلق چین برابر با 4168 است. 

به طور گسترده‌تر، آینده جنگ‌های زیردریایی احتمالاً تعیین‌کننده اصلی تعادل نظامی بلندمدت بین چین و ایالات متحده است.

نگرانی های امنیتی هند در رابطه با حضور رو به رشد نیروی دریایی چین در اقیانوس هند، به ویژه در سریلانکا، چیز جدیدی نیست. چین کشتی‌های جاسوسی  خود را تحت عنوان «فعالیت‌های تحقیقاتی» در سری‌لانکا لنگر انداخته است. گسترش توانایی چین در زیردریاییها، نگرانیهای عمیق امنیتی برای کشورهای حوزه ایندو-پاسیفیک ایجاد کرده است.  

این زیردریایی ها در مراحل اولیه توسعه هستند و انتظار می رود در سال 2030 وارد خدمت شوند. اخبار مربوط به Typ-  096s-  قبلاً در گزارش رویترز در آوریل 2023 منتشر شد. تصور می شود که از آنجایی که این زیردریایی ها به اندازه کافی بیصداتر هستند، آنها در حال انجام گشت زنی بازدارنده استراتژیک به صورت منظمتر هستند.

چین اغلب به عنوان بزرگترین نیروی دریایی جهان توصیف می شود. اما ایالات متحده بیشتر از چین مهم ترین کشتی های جنگی بزرگ را دارد که برای جنگ دریایی مناسب هستند. شمارش فقط به نفع چین برای کشتی‌های سبک‌تر و کم‌وزنتر، مانند ناوچه‌ها و کشتی‌های گشت ساحلی تغییر می‌کند. به لحاظ کمیت در حال حاضر به ترتیب پنج نیروی دریایی بزرگ جهان عبارتند از: نیروی دریایی چین، نیروی دریایی روسیه، نیروی دریایی کره شمالی، نیروی دریایی آمریکا و نیروی دریایی کلمبیا.

به نظر می رسد نیروی دریایی چین علی رغم داشتن برتری و مزیت کمی ادوات، اما به طور مشخص در دو عنصر مهم هنوز در سطح نیروی دریایی ایالات متحده نیست. از لحاظ کیفیت و کارایی ادوات نظامی در رسته نیروی دریایی، چین هنوز در مسیر شتابان پیشرفت قرار دارد؛ البته برتری کیفی دریایی خلق چین دور از انتظار نیست.  فاکتور دوم به تجارب و عملیاتهای خلق چین بازمیگردد. ایالات متحده از این منظر برتری دارد. در حال حاضر، رزمایش حاشیه اقیانوس آرام (RIMPAC) مشتکل از ایالات متحده و متحدینش، بزرگترین رزمایش بین المللی جنگ دریایی در جهان است.ایالات متحده از نزدیک با ژاپن و کره جنوبی در مورد «سیاست درباره کره شمالی» مشورت می کند. ایالات متحده از نزدیک با ژاپن و استرالیا تحت نظارت گفت وگوی استراتژیک سه جانبه و مجمع همکاری های امنیتی و دفاعی برای تبادل نظر و افزایش هماهنگی در مورد ابتکارات جهانی و منطقه ای همکاری می کند.