جهش چشمگیر بودجه دفاعی روسیه در پرتو جنگ اوکراین

دیپلماسی ایرانی: با نزدیک شدن به دو سالگی منازعه مرموز اوکراین، تحرکات در جغرافیا نزاع و حوزه نرم و روایت سازی تشدید شده و اگر چه سرنوشت جنگ نهایتا در جبهه رقم نخواهد خورد ولی فعلا سه احتمال پیش روست و هر یک از اینها طیفی از پیامدهای بالقوه را به دنبال خواهد داشت: یک  پیشرفت نیروهای روسیه؛ موفقیت نیروهای اوکراین. و نوعی بن بست تقریباً در امتداد خطوط کنونی کنترل نظامی. موضوع مهم دیگر این که همه جنگ ها با خوش بینی مضاعف شروع می شود ولی با فرسایشی شدن درگیری ها؛ طرفین معمولا در انتخاب بد و بدتر همواره بدتر را انتخاب می نمایند چرا که در این مراحل سهم اصلی تصمیم گیری به نظامیان می رسد که اساسا پایان هر جنگی را صرفا در پیروزی خود تصویر می نمایند. فعلا با افزایش تقریبا دو برابری تعداد نیروهای روسیه و حفاری در خطوط مقدم کوتاه‌تر با پشتیبانی گسترده توپخانه، شکست ارتش اوکراین یک چالش بزرگ خواهد بود، با این وجود، اوکراینی‌ها از زمان آغاز تهاجم روسیه به قدری جهان را شگفت‌زده کرده‌اند که نمی‌توان به راحتی آنها را شکست خورده تلقی کرد.

در همین حال، در مسکو، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه بودجه سه سال آینده را امضا کرد که بزرگترین افزایش هزینه های نظامی را شامل می شود که تاکنون ثبت شده است. بنابراین، هزینه های دفاعی در سال 2024 نسبت به سال 2023  بیش از 70  درصد افزایش می یابد که 40 درصد کل بودجه را شامل می شود؛ که  10 درصد تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص خواهد داد. البته بودجه دفاعی ممکن است غیرواقعی به نظر برسد با توجه به اینکه درآمدها 22.5 درصد بیشتر از امسال پیش بینی می شود که تنها در صورت افزایش قیمت نفت امکان پذیر است. از سوی دیگر، اینها فقط این ارقام آشکار بودجه  هستند. در واقع، بودجه روسیه دارای یک بخش طبقه بندی شده که برای دفاع نیز در نظر گرفته شده است، اما به دلایل جنگی در هیچ کجا ظاهر نمی شود. پوتین مایل است هزینه های اجتماعی را کاهش دهد چرا که متقاعد شده است که اکثریت قاطع روس ها می خواهند برای این کشور فداکاری کنند؛ بنابراین بدیهی است که اگر کمک های مالی و نظامی به اوکراین نرسد یا خیلی دیر برسد و روس ها مبالغ هنگفت اضافی برای بسیج سربازان جدید و تجهیز ارتش در اختیار داشته باشند، تنها یک نتیجه ممکن وجود دارد: اوکراین در جنگ شکست بخورد و روسیه به مرزهای ناتو خواهد رسید. همان طور که یک کارشناس موسسه سلطنتی خدمات متحد (RUSI) اعلام کرد، مسکو در حال آماده شدن برای پیروزی در جنگ اوکراین و جنگ دائمی با غرب است.

برخی تحلیلگران معتقدند این کارزار به مراحل حساس نزدیک می شود و هر دو طرف هم چنان شانس زیادی برای برنده شدن ندارند  و اگر چه تلاش های غرب برای ارسال تسلیحات پیشرفته نظیر تانک های لئوپارد دو و آبراهامز و حتی موشک های دوربر و جنگنده های اف 16 به اوکراین ادامه دارد ولی نشست سران اروپایی برای کمک 50 میلیاردی به کیف با وتوی مجارستان مواجه شد. 

در حال حاضر از سویی طرف غربی معتقد است که شکست روسیه  و تضعیف جدی موقعیت  رئیس جمهور پوتین فعلا در دسترس نیست لذا غرب بیشتر بر  پیشنهاد آتش بس متمرکز است  البته هر اقدامی برای آتش‌بس با مقاومت شدید دولت اوکراین، برخی از اعضای ناتو از جمله لهستان و کشورهای بالتیک، و بخش‌های مهمی از تشکیلات سیاسی و رسانه‌های غربی مواجه خواهد شد. بنابراین در حال حاضر نمی توان نتیجه چنین بحرانی را پیش بینی کرد. اما به وضوح خطر تشدید جنگ تمام عیار بین ناتو و روسیه زیاد خواهد بود. و از سوی دیگر اگر روسیه کل منطقه دونباس را تصرف کند و پل زمینی خود را به کریمه تقویت کند، به نظر می رسد که پوتین ادعا کند که اهداف کلیدی روسیه  محقق شده و مسکو به آن چه می خواسته دست یافته است لذا آتش بس و گفت وگوهای صلح  بدون پیش شرط می تواند در دستور کار قرار گیرد.

بر کسی پوشیده نیست که تنها یک آتش بس پایدار می تواند به تداوم فاجعه انسانی و تخریب زیرساخت های طرفین پایان دهد و به کیف و شرکایش اجازه می دهد تا روند طولانی و بسیار پرهزینه بازسازی اقتصاد اوکراین را آغاز کنند تا امیدهای کیف برای پیوستن به اتحادیه اروپا تقویت شود، موضوعی که  می‌تواند برای برخی از اوکراینی‌های عمل‌گرا نیز جذاب باشد، زیرا بر این باورند که آتش‌بس و رشد اقتصادی به اوکراین اجازه می‌دهد تا نیروهای مسلح خود را تقویت کند. 

در عین حال مخالفان اوکراینی و غربی پذیرش آتش‌بس پیشنهادی روسیه؛ استدلال می‌کنند که این امر به کرملین  اجازه می‌دهد تا نیروهای خود را برای جنگ جدید آینده بازسازی و تقویت کند، اگرچه اگر مسکو علناً اعلام کند که اهداف جنگی اش محقق شده است، این استدلال ضعیف می‌شود.

همچنین در این روزها ترس و نگرانی از شعله ور شدن آتش درگیری ها در مناطق دارای ظرفیت بالا برای درگیری نظیر کوزوو؛ مولداوی و غیره تشدید شده و پتانسیل جنگ های جدید، نه تنها در اوکراین، بلکه بین روسیه و دیگر کشورهای شوروی سابق را نمی توان نادیده گرفت در عین حال که  دشواری بازسازی اوکراین و پیشرفت به سوی اتحادیه اروپا، عدم امکان احیای روابط حداقل همکاری غرب با مسکو و احتمال همکاری قوی تر بین روسیه، چین و ایران جدی و قابل توجه است. و موضوع مهم دیگر پیگیری های حقوقی و قضایی در غرب برای اثابت جنایت جنگی توسط ارتش روسیه و گرفتن غرامت و در واقع برداشتن پول های بلوکه شده الیگارش ها و سپرده های رسمی روسیه برای کمک به اوکراین است.

در حال به نظر می رسد سرنوشت جنگ اوکراین در غرب و به ویژه در  کنگره آمریکا در حال تدوین و تصمیمگیری است؛ جایی که لایحه ای اجازه کمک 110.5 میلیارد دلاری، که 61 میلیارد آن به اوکراین، 14 میلیارد به رژیم صهیونیستی و بخش مهمی برای تقویت امنیت در منطقه هند و اقیانوس آرام برای بازدارندگی چین از حمله به تایوان و سایر کمک های بین المللی اختصاص دارد؛ به هر حال اگر کمک های لازم به کیف نرسد اوضاع در خطوط نبرد تغییر خواهد کرد و شرایط برای طراحی حملات جدید روسیه فراهم خواهد شد. 

به هر حال سوال اساسی این است که حمله بزرگ احتمالی کرملین و دفاع تمام عیار اوکراین در چه موقعیت زمانی و جغرافیایی صورت خواهد پذیرفت و آیا خواهد توانست تغییری اساسی در معادله این منازعه موجب شود؟ اندکی صبر و تامل باید!!!