رویکرد هوشمندانه چین و روابط با روسیه

دیپلماسی ایرانی: تحولات سیاسی و نظامی در هزاره سوم با ویژگی های خاص رشد علم و تکنولوژی سرعت فوق العاده ای بخود گرفته و عرصه بین الملل را صحنه رقابت نرم و سخت قدرت های بزرگ با رویکرد پایان دادن به نظم تک قطبی و کاهش نفوذ و قدرت ایالات متحده امریکا در نظام بین الملل تبدیل شده است؛ لذا در این فرایند تعاملات مسکو و پکن در دوره بحران اوکراین روند تصاعدی قابل توجهی به خود گرفته و چین به اولین شریک تجاری روسیه با ثبت مبادلات بیش از 240 میلیارد دلاری در 2023 میلادی تبدیل شده است و در واقع جای اتحادیه اروپا در مبادلات تجاری با پهناورترین کشور دنیا گرفته است. در حالی که مقامات چینی از عدم نقض تحریم های روسیه صحبت می کنند ولی مقامات غربی بویژه واشنگتن نگران انتقال اقلام با کاربرد نظامی به روسیه هستند، موضوعی که از محورهای مهم آخرین دیدار وزیر امور خارجه آمریکا از پکن و دیدار با رئیس جمهوری چین بود. این موضوع همچنین در آخرین نشست G7 چند هفته پیش به طور گسترده مورد بحث قرار گرفت و در بیانیه نهایی کشورهای گروه هقت نگرانی خود را در مورد نقل و انتقالات انجام شده توسط شرکت های چینی هم از نظر مواد با کاربرد دوگانه و هم آن دسته از اجزای نظامی که روسیه برای توسعه تولیدات نظامی خود استفاده می کند، ابراز کردند. این امر به روسیه اجازه می دهد تا پایگاه صنعتی دفاعی خود را بازسازی و احیا کند و تهدیدی هم برای اوکراین و هم برای صلح و امنیت بین المللی باشد. 

در واقع نگرانی غرب از این است که پکن با کمک هایش به روسیه به یکی از مهم‌ترین دستاورهای مهم جناح غربی در کارآمد کردن تحریم های روسیه و انزوای این کشور ضربه اساسی زده و به عاملی برای کمک دیگر کشورها به بزرگترین دشمن اروپا مبدل شود. البته چینی ها در تعاملات خود بر مبادلات تجاری تمرکز داشته و در سال گذشته بیش از 140 میلیارد دلار واردات از روسیه داشته که عمدتا شامل انرژی نفت و گاز ارزان قیمت بوده است البته آمریکائی ها علی الظاهر از این قسمت ماجرا چندان هم شکوه ای ندارند که انرژی موجب صادرات ارزان قیمت کالاهای چینی به آنسوی آتلانتیک می شود.

واقعیت این است که دیپلماسی کاخ سفید بواسطه فشارهای کنگره؛ رایزنی با پکن را برای توقف کمک نظامی به روسیه و شاید فشار به پیونگ یانگ برای محدود کردن ارسال تسلیحات به مسکو را افزایش داده چرا که  ژنرال کریستوفر کاولی، فرمانده عالی متفقین اروپا (SACEUR) در جلسه استماع خود در کنگره ایالات متحده داده های مشخصی را ارائه کرد که بر اساس آن پیونگ یانگ تا مارس 2024 تقریباً 3 میلیون گلوله توپ را تحویل روسیه داده است. به هر حال غرب بویژه واشنگتن نگران موضوع رسمی کردن یک محور تجدیدنظرطلب است که مرکز ثقل آن در رابطه بین ولادیمیر پوتین و شی جین پینگ لنگر انداخته، در عین حال که کارشناسان به همگرایی بین دو کشور به ویژه دلیل مشترکی که آنها را در براندازی اصول، قواعد و نهادهایی که لنگر نظام بین‌الملل کنونی است، متحد می‌کند، اشاره دارند. مهمتر این که واشنگتن به شدت نگران پیمان عدم تجاوز بین مسکو و پکن است و شاید هدف اصلی طراحی پیچیده بحران اوکراین و وادار کردن روسیه به شروع عملیات ویژه نظامی در اوکراین همین امر بوده است.

به هر حال عرصه بین الملل دوره سخت و کم نظیری با بحران های فاجعه آمیز در خاورمیانه با نسل کشی و قتل و عام ده‌ها هزار زن و کودک بی گناه رژیم صهیونیستی در غزه و محور اورآسیا تجربه می کند که بسیاری از ناظران بین المللی در مورد ضرورت ورود غرب به منطق پیش از جنگ و نیاز به آمادگی برای یک منطق واقعاً جهانی به منظور بازدارندگی هشدار می دهند امری که شرایط را برای سازندگان تسلیحات در سراسر جهان چه در آمریکا و چه در روسیه مساعد کرده بطوری که تولید تسلیحات در سرزمین تزاری تا 20 برابر و دریافت سفارشان نظامی در آمریکا تا 70 درصد افزایش یافته است.

خلاصه کلام این که در پرتو بحران اوکراین معادلات مهمی از سود و زیان کشورهای مختلف با نوع نگرش و رویکرد سیاست خارجی این کشورها در حال شکل گیری است و با گذشت بیش از 26 ماه از آغاز جنگ در جغرافیایی کوچک در حاشیه دریای سیاه تا به این جای امر می توان اذعان کرد که کشورهایی چون آمریکا، چین، ترکیه، امارات متحده عربی و غیره منافع قابل توجه نصیب خود کرده و در کنار اوکراین به عنوان بازنده اصلی، روس ها نیز متحمل خسارات انسانی و مادی قابل توجه شده اند؛ در عین حال که هیچ دورنمای مشخص و روشنی برای پایان دادن به این بحران خسارت بار وجود ندارد و بسیاری همچنان به تداوم جنگ فرسایشی و دود شدن ظرفیت های مهم اقتصادی و نظامی در خطوط نبرد معتقد هستند.