بررسی قراردادهای میلیارد دلاری ترامپ در سفر به کشورهای خلیج‌فارس

نویسنده: رستم ضیائی، کارشناس اندیشکده دیپلماسی اقتصادی

دیپلماسی ایرانی: در جریان سفر رسمی دونالد ترامپ به منطقه خاورمیانه، چندین توافق‌نامه سرمایه‌گذاری کلان میان ایالات متحده و سه کشور عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی به امضا رسید. به گزارش نشریه فوربس، مجموع ارزش این قراردادها بیش از دو تریلیون دلار تخمین زده می‌شود و حوزه‌های مختلفی از جمله صنایع دفاعی، هوانوردی و فناوری‌های نوین همچون هوش مصنوعی را در برمی‌گیرد. در این سفر، گروهی از مدیران ارشد شرکت‌های بزرگ آمریکایی ترامپ را همراهی کردند و نقش فعالی در مذاکرات و نهایی‌سازی این قراردادها ایفا کردند.

در امارات متحده عربی، قراردادهایی به ارزش بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار منعقد شد. از جمله این توافق‌ها، تعهد شرکت هواپیمایی اتحاد (Etihad Airways) به سرمایه‌گذاری ۱۴.۵ میلیارد دلار در خرید ۲۸ فروند هواپیمای بوئینگ ۷۸۷ و ۷۷۷ ایکس ساخت ایالات متحده با موتورهای شرکت جنرال‌الکتریک بود. همچنین، شرکت امارات گلوبال آلومینیوم متعهد به سرمایه‌گذاری ۴ میلیارد دلار در احداث کارخانه ذوب آلومینیوم در ایالت اوکلاهاما شد. وزارت بازرگانی آمریکا نیز اعلام کرد که دو کشور پروژه ساخت بزرگ‌ترین مرکز داده هوش مصنوعی خارج از آمریکا در ابوظبی را با همکاری شرکت اماراتی G42 آغاز خواهند کرد. این مرکز، با مساحتی در حدود ۱۰ مایل مربع و ظرفیت انرژی ۵ گیگاوات، زیرساخت مهمی در توسعه فناوری هوش مصنوعی به شمار می‌رود.

در قطر، توافق‌نامه سرمایه‌گذاری مشترکی باارزش بیش از ۲۴۳٫۵ میلیارد دلار بین دو کشور به امضا رسید که بر اساس برنامه‌ها، قرار است تا ۱٫۲ تریلیون دلار افزایش یابد. رئیس‌جمهوری آمریکا در پایگاه هوایی این کشور در قطر اعلام کرد که دوحه سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری در پروژه‌های نظامی انجام می‌دهد و خرید سلاح به ارزش ۴۲ میلیارد دلار از ایالات متحده در دستور کار است. همچنین، شرکت هواپیمایی قطر (Qatar Airways) قراردادی برای خرید ۲۱۰ فروند هواپیمای بوئینگ به ارزش تقریبی ۹۶ میلیارد دلار منعقد کرد که بزرگ‌ترین قرارداد مرتبط با این سفر محسوب می‌شود. شرکت قطری Al Rabban Capital نیز قراردادی یک‌میلیارددلاری با شرکت محاسبات کوانتومی Quantinuum برای سرمایه‌گذاری در فناوری کوانتومی و توسعه نیروی کار در آمریکا به امضا رساند. ایالات متحده و قطر همچنین چندین قرارداد دفاعی از جمله خرید فناوری دفاع پهپاد به ارزش یک میلیارد دلار از شرکت Raytheon RTX و قراردادی دو میلیارد دلاری برای خرید هواپیماهای بدون سرنشین از شرکت General Atomics را امضا کردند.

در عربستان سعودی، بر اساس اعلام کاخ سفید، توافق‌نامه‌هایی به ارزش حدود ۶۰۰ میلیارد دلار منعقد شده است؛ گرچه برخی از پروژه‌های یاد شده پیش‌تر در جریان بوده‌اند. در نشست هم‌زمانی که با حضور شماری از سرمایه‌گذاران و مدیران برجسته آمریکایی برگزار شد، ۱۴۵ قرارداد دیگر به ارزش بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار نیز امضا شد. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این توافق‌ها، قرارداد خرید تجهیزات و خدمات نظامی به ارزش ۱۴۲ میلیارد دلار توسط عربستان از بیش از دوازده شرکت دفاعی آمریکایی است. سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری مذکور همچنین تعهد ۲۰ میلیارد دلاری شرکت سعودی DataVolt برای توسعه مراکز داده هوش مصنوعی و زیرساخت‌های انرژی در آمریکا و سرمایه‌گذاری ۸۰ میلیارد دلاری شرکت‌های گوگل، DataVolt، اوراکل، Salesforce، AMD و Uber در حوزه فناوری میان دو کشور را شامل می‌شود. علاوه بر این، پروژه‌های زیرساختی به ارزش بیش از ۲ میلیارد دلار، از جمله فرودگاه بین‌المللی ملک سلمان و مجتمع تفریحی شهر قدیّه، توسط شرکت‌های آمریکایی در عربستان در دست اجراست.

جدا از توافقات دولتی، ایلان ماسک اعلام کرد که عربستان سعودی قرارداد استفاده از خدمات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را برای کاربردهای هوانوردی و حمل‌ونقل دریایی منعقد کرده است. همچنین، شرکت Nvidia فروش ۱۸ هزار تراشه هوش مصنوعی به شرکت تازه‌تأسیس Humain که حمایت سعودی‌ها را دارد و زیر نظر ولیعهد محمد بن سلمان فعالیت می‌کند، اعلام کرد. شرکت AMD نیز پروژه‌ای ۱۰ میلیارد دلاری برای تأمین تراشه‌ها و نرم‌افزارهای مورد نیاز مراکز داده هوش مصنوعی در مسیر گسترده‌ای از عربستان تا آمریکا آغاز کرده است. Humain قراردادهایی با شرکت‌های Global AI، Cisco و آمازون برای احداث «منطقه هوش مصنوعی» در عربستان سعودی امضا کرده است که توسعه زیرساخت‌ها، سرورها و شبکه‌هایی برای بهینه‌سازی آموزش هوش مصنوعی را شامل می‌شود.

در نهایت، باید تأکید کرد که محوریت اصلی این سفر، تمرکز بر توسعه همکاری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری بوده است، در حالی که مسائل ژئوپلیتیکی در اولویت کمتری قرار داشته‌اند. از جمله پروژه‌های وابسته به خانواده ترامپ در منطقه می‌توان به مجتمع تفریحی گلف در قطر و برج‌های مسکونی در دوبی و جده اشاره کرد. همچنین، صندوق سرمایه‌گذاری MGX، تحت حمایت امارات متحده عربی، در اوایل سال جاری میلادی، از دو میلیارد دلار رمزارز پایدار صادر شده توسط مؤسسه مالی World Liberty متعلق به خانواده ترامپ برای سرمایه‌گذاری در شرکت بایننس بهره برده است.