نگاه موسوی تبدیل چالش به فرصت و فرصت به امتیاز است

رييس جمهور امريکا در سخنرانى خود در دانشگاه الازهر مصر گفت: "ما به ملت و رهبران ايران اعلام کرديم که آماده پيشروى در روابط خود با جمهورى اسلامى ايران هستيم. ما بايد با شجاعت و اراده قوى عمل کنيم. ما آماده‌ايم به رغم بى اعتمادى‌هايى که در سال‌هاى گذشته وجود داشت در حل مساله‌ ايران گام برداريم .مى‌خواهيم براى گفت‌وگو با ايران بدون شروط قبلى و براساس احترام متقابل پيشرفت داشته باشيم."

گفت و گو با ماشاءالله شمس الواعظین، تحلیل گر مسائل سیاسی

سخنان آقای اوباما در قاهره را پیرامون ایران چگونه ارزیابی می کنید؟
من با آن دسته از شخصیت‌ها و افرادی که معتقدند هنوز ایالات متحده امریکا تغییر عملی در سیاست‌های خود ایجاد نکرده است، اختلاف نظر دارم چراکه تغییر سیاست‌ها با تغییر ادبیات و لهجه رهبران کشورها آغاز می‌شود همان طور که تغییر سیاست‌های آقای احمدی نژاد نخست با تغییر گفتمان آغاز شد و سپس آرام آرام به صورت عملیاتی، سیاست‌ها و استراتژی‌ها ایران صورت عملی به خود گرفت.

لذا نمی توان در مورد نطق آقای اوباما در قاهره قضاوت زود‌رس کرد و او را به دلیل عدم اجرای وعده های خود متهم کرد در صورتی که هنوز 120 روز از عمر سیاسی او در کاخ سفید نگذشته است.

اوباما در ارتباط با جهان اسلام می‌خواهد سیستم و سلوک و رفتار پیشین امریکا را به نقد بکشد و آن را برای منافع ملی امریکا مخاطره آمیز ارزیابی کند چه در مورد ایران و چه در ارتباط با دیگر کشورها، آن جا که گفت دولت امریکا یک دولت دموکراتیک ایران در زمان مرحوم مصدق را بر خلاف آرمان‌ها و ادعاهای مربوط به دفاع از دموکراسی‌های جهان سوم سرنگون می کند.

به نظر می‌رسد که آقای اوباما در سایر موارد نیز افکار عمومی ایالات متحده امریکا را که هنوز تحت تاثیر فضاهای قبلی هستند به نقد می‌کشد با این هدف که آنها را برای ایجاد تغییرات جدی در سیاست خارجی امریکا آماده کند.

پیام‌های اوباما در این سخنرانی به طور مشخص برای کشورهای اسلامی و اسرائیل چه بود؟
نکته مهمی که در این سخنرانی برای من جای شگفتی داشت این بود که آقای اوباما به صورت زودرسی چالش خود را با اسرائیل آغاز کرد، گمان من در گذشته این بود که آقای اوباما در دوره دوم ریاست جمهوری خود در صورت پیروزی مسئله امریکا و اسرائیل را به صورت جدی و چالشی مطرح خواهد کرد، اما ظاهرا به دلیل روی کار آمدن دولت دست راستی نتانیاهو، امریکا ناچار است که زودتر وارد عمل شود، این ماجرا اول در شکل مخالفت قاطع با شهرک سازی یهودی نشین- چه شهرک‌هایی که با برنامه به اجرا در آمدند و چه شهرک‌هایی که به صورت طبیعی گسترش پیدا کرده‌اند- و دوم در حق فلسطینیان در داشتن یک دولت قابل حیات و سوم در عدم تحمیل الگوهای سیاسی از سوی امریکا به کشورهای جهان سوم تجلی یافت.

به نظر می‌رسد که باراک اوباما به گونه‌ای هوشمندانه در حال فرصت سازی برای ایالات متحده امریکا است اما برای این که منصف باشیم و نسبت به سخنان رئیس جمهور امریکا در قاهره مبالغه‌ نکنیم، باید گفت که اوباما نیامده تا حقوق از دست رفته جهان سوم و حوزه‌های مورد مداخله امریکا در چهار دهه اخیر- و در مورد فلسطین شش دهه اخیر- را اعاده کند بلکه آمده مشکلات انباشت شده امریکا در جهان عرب، کشورهای اسلامی و خاورمیانه را حل و فصل کند.

سخنان اوباما در قاهره پیرامون ایران و شرایط کنونی این کشور دارای چه پیام‌هایی برای دولتمردان کشور بود؟
معلوم شد که برای دوره جرج بوش به همان اندازه که گفتمان و پایداری‌های آقای احمدی نژاد- چه آگاهانه چه ناآگاهانه، با برنامه یا بی برنامه- یک ضرورت بود برای عصر اوباما چالشی جدی و حتی یک خطر برای منافع ملی امریکا خواهد بود.

اوباما آمده تا استراتژی‌هایی که منجر به وقوع فجایعی چون اشغال افغانستان، جنگ عراق، تحریم‌های بین المللی علیه ایران، فشار علیه متحدان غربی خود و مواردی این چنین را به صورت برابر حل و فصل کند، او می‌خواهد مشکلات ایالات متحده امریکا را حل کند نه مشکلات جهان اسلام را.

به همین دلیل ما تقریبا با فرصتی استثنایی مواجه هستیم؛ همان‌طور که در سایر موارد نباید روزنه‌ها و فرصت‌های امیدی را که به وجود می‌آید از دست دهیم، روزنه‌ای که اکنون اوباما در استراتژی امریکا بازگشوده نیز برای کشورهایی مانند ایران قابل توجه و قابل گسترش است.

باید این تجربه و این نگاه را در مورد سایر مسائل جهانی در امریکا که در شخصیت اوباما تجلی یافته است را تقویت کرده و کارآمدی این دیدگاه را به عرصه ظهور برسانیم تا پشتوانه بیشتری در میان افکار عمومی پیدا کنیم.

به اعتقاد شما کدام یک از چهار کاندیدای موجود در عرصه رقابت‌های انتخاباتی ایران بسترساز شرایطی مثبت در ارتباط با غرب و امریکا با توجه به منافع ملی کشور خواهد بود؟
می‌توانم بگویم که میان نامزدهای موجود آقای میر حسین موسوی برای عبور از شرایط موجود پخته و دارای برنامه و دانش و تجربه مدیریتی ناشی ازعبور از بحران‌های گوناگون است.

بسیار واضح و مطمئن می‌گویم که مهندس میرحسین موسوی قادر است شرایط موجود را به سوی ساحل امید پیش برد و چالش‌ها را به فرصت و فرصت‌ها را به اهرم‌های امتیازگیری تبدیل کند و ظاهرا امریکا نیز در این زمینه آمادگی دارد. ما وقتی می‌توانیم با جرج بوش در دوران احمدی نژاد وارد مذاکره شویم، باید بدانیم که تفاوت میان بوش و اوباما بسیار زیاد است. این نکته باید ما را بیش از گذشته به سوی گفت و گی مبتنی برفرصت‌هایی ایجاد شده توسط اوباما سوق دهد.

در غیر این صورت نگاه بین المللی و افکار عمومی به ایران این گونه خواهد شد که ما با رادیکال‌ها و جنگ طلبان بیشتر آماده گفت و گو و نشستن پشت میز مذاکره هستیم تا افرادی متمدن و غیر جنگ طلب که خواهان برقراری روابطی برابر با دیگر کشورها هستند، این تصویر از ایران می‌تواند نگران کننده باشد.