کنگره را از مذاکرات با ایران دور نگه دارید

دیپلماسی ایرانی: پس از سخنان آتشین نتانیاهو در کنگره، سنای تحت کنترل جمهوری خواهان توجهش را بیشتر بر روی سیاست خارجی معطوف کرده است. سناتورها باید مراقب باشند تا مذاکرات رئیس جمهور باراک اوباما با ایران را تضعیف نکنند. آنها باید بحث های حزبی معمولی را کنار بگذارند و بیشتر بر روی نقش قوه مقننه و مجریه فکر کنند. سوال اصلی که اینجا مطرح می شود این است که لایحه ای که هم اکنون در حال بررسی است آیا احتمال دستیابی به یک توافق خوب را افزایش می دهد. پاسخ خیر است.

این لایحه رئیس جمهور را مجبور می کند تا هر گونه توافق نهایی را برای تصویب به کنگره بفرستد و کنگره هم 60 روز زمان دارد تا با آن موافقت یا مخالفت کند. در این بازه زمانی رئیس جمهور نمی تواند تحریم ها را لغو کند. اگر کنگره به توافق رای منفی دهد، رئیس جمهور اجازه نخواهد داشت که هرگونه تحریمی علیه ایران را لغو کند. اگر کنگره تصمیم بگیرد که رای ندهد و یا با آن موافقت کند، رئیس جمهور باید هر 90 روز به کنگره درباره انجام تعهدات از سوی ایران گزارش دهد.

خوب مشکل چیست؟ اول از همه لغو قدرت رئیس جمهور برای لغو تحریم های ایران در عرض 60 روز است. این لایحه هرگونه پیشنهاد مبنی بر لغو تحریم های ایران که در ژنو مطرح شده است را تضعیف می کند و اگر کنگره رای مخالف به توافق بدهد، همچنین توانایی رئیس جمهور برای لغو تحریم هایی که در نوامبر 2013 با آنها موافقت شده بود را هم از بین می برد. به عبارت دیگر رای نه به توافق، توافق موجود که برنامه هسته ای ایران را ثابت نگه می دارد و بازرسی های بیشتری از آن می شود را از بین می برد.

علاوه بر این صدور این تضمین که رئیس جمهور باید هر 90 روز درباره تعهد ایران به توافق گزارش دهد، شامل حمایت مستقیم از اعمال تروریستی علیه ایالات متحده یا هر فرد آمریکایی در سراسر جهان هم می شود. این درحالی است که ثابت کردن این موضوع به اندازه کافی دشوار است.

البته کنگره این حق را دارد که مذاکرات با ایران و نه هرگونه توافق را مورد ارزیابی قرار دهد. اما اوباما نیازی به تایید توافق توسط کنگره ندارد، به همین دلیل کاخ سفید تهدید کرده است که این لایحه را وتو خواهد کرد. قانون اساسی اجازه رفتار در سیاست خارجی را به قوه مجریه داده است. اگرچه تعهد ایالات متحده به معاهدات بین المللی تنها در صورتی که دو سوم اکثریت مجلس سنا آن را تصویب کنند، اجرایی خواهد شد، اما رئیس جمهور هم این قدرت را دارد تا توافق های اجرایی با دیگر کشورها انجام دهد.

در واقع از سال 1789 ایالات متحده 1100 معاهده را تصویب کرده است و بیش از 18500 توافق اجرایی هم صورت گرفته است که بیشتر آنها از سال 1939 به بعد بوده است. وزیر خارجه جان فاستر دالس در این باره می گوید: «ما حتی برای امور پیش پا افتاده هم از توافق اجرایی استفاده می کنیم.» برخی از توافق های اجرایی مهم شامل شناسایی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1933، پیمان صلح ویتنام در سال 1973 و توافق گروگانگیری ایران در سال 1981 می شود.

بله مشخص است که از لحاظ سیاسی به نفع اوباما است تا توافق با ایران به جای این که یک معاهده باشد، توافق اجرایی باشد. اما در فضای حزبی کنونی وی نمی تواند حتی تایید سفرای خودش را بگیرد. (در واقع احتمالاً کنگره به توافقی که بلندپروازی های هسته ای ایران را حفظ کرده باشد، رای مخالف خواهد داد.) اما اوباما در این زمینه استدلال اصولی تری به نفع خود دارد و خوشبختانه در این زمینه اصول و موارد سیاسی در تضاد با یکدیگر نیستند.

منبع: بلومبرگ ویو/ مترجم: حسین هوشمند