«بی طرفی فعال مبتنی بر درگیر کردن سازمان های بین المللی»، بهترین استراتژی تهران در قبال تنش باکو - ایروان

آذری های داخل کشور در دام اردوغان پیرامون مناقشه قره باغ نیفتند

۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۱۶:۰۰ کد : ۱۹۹۵۹۵۸ آسیا و آفریقا انتخاب سردبیر
نویسنده خبر: عبدالرحمن فتح الهی
علیرضا محرابی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که آذری های داخل کشور در دام اردوغان پیرامون مناقشه قره باغ نیفتند، پیرامون موضع درست تهران در برابر مناقشه قره باغ بر این باور است که بهترین استراتژی جمهوری اسلامی ایران در قبال مناقشه قره باغ راهبرد «بی طرفی فعال مبتنی بر درگیر کردن سازمان های بین المللی» است. ذیل این سیاست، جمهوری اسلامی ایران در عین اینکه در قبال مناقشه قره باغ، هم در برابر ارمنستان و هم در قبال جمهوری آذربایجان موضع بی طرف را در پیش می گیرد، باید تلاش های جدی دیپلماتیکی هم برای  درگیر کردن ظرفیت های سازمان ها، نهادها، ارگان ها و دیگر بازیگران بین المللی برای حل وفصل نهایی این مناقشه را در دستور کارخود قرار دهد.
آذری های داخل کشور در دام اردوغان پیرامون مناقشه قره باغ نیفتند

دیپلماسی ایرانی – با گذشت شش روز از دور جدید درگیری های جمهوری آذربایجان و ارمنستان پیرامون مناقشه قره باغ به نظر نمی رسد که درخواست های مکرر کشورها، سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی در خصوص پایان درگیرها و اجرای آتش بس کارگر باشد. چرا که هیچ کدام از دو طرف تمایلی به کاهش تنش ندارند. پیرو این نکته و طی همین شش روزی که از آغاز دور جدید تنش ها می گذرد شاهد برخی اتفاقات و بروز ناامنی ها در مناطق مرزی ایران با محوریت استان آذربایجان شرقی بودیم. به خصوص در سایه اخباری پیرامون تلاش ترکیه برای انتقال بخشی از نیروهای مسلح حاضر در سوریه به مناقشه قره باغ، عملا این دور از درگیری ها اقتضائات و ابعاد گسترده تری پیدا کرده است که در صورت صحت آن، حداقل در میان مدت می‌تواند تهدیدات امنیتی جدی را برای ایران ایجاد کند؟ اما به واقع با تداوم و تشدید درگیری ها در مناقشه قره باغ امنیت کشور تا چه اندازه تحت الشعاع قرار خواهد گرفت؟ پاسخ به این سوال، موضوع گفت وگوی دیپلماسی ایرانی با علیرضا محرابی، تحلیلگر ارشد مسائل حوزه آسیای مرکزی و قفقاز و استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه شهید بهشتی است که در ادامه می خوانید:

با ورود به ششمین روز از دور جدید درگیری‌های میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر مناقشه قره باغ به نظر می رسد علیرغم تلاش ها و توصیه های دیپلماتیک کشورها و مجامع بین المللی در خصوص حفظ خویشتنداری طرفین، برقراری آتش‌بس و حل اختلافات از مسیر سیاسی و مذاکره، این دور از تنش بین دو کشور در حال شدت گرفتن است، به گونه ای که طی همین شش روز گذشته چالش های امنیتی جدی را برای کشورهای همسایه این مناقشه و به خصوص جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است. در این راستا دیروز پنج شنبه شاهد اصابت پنچ خمپاره جنگ نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر قره باغ به شهرستان خداآفرین در استان آذربایجان شرقی بودیم که سه خمپاره به اطراف روستای پرویز خانلو اصابت کرد. ۲ تا از این خمپاره ها به یونجه زارهای اطراف روستا آسیب زد و دیگری یکی از باغ های روستای مذکور رامورد هدف قرار داد. ۲ خمپاره دیگر نیز به منطقه مسکونی روستای پرویز خانلو خساراتی وارد کرد که یکی به پشت بام یک منزل مسکونی برخورد و دیگری نیز به شیشه های ساختمان دیگر آسیب وارد کرد. بر اثر اصابت این خمپاره ها یک کودک ۶ ساله مصدوم شد. این در حالی است که پیش از این و در سه شنبه هفته جاری بود که اراضی روستای «خلف بیگلو» از توابع شهرستان خداآفرین مورد اصابت خمپاره تنش‌ها میان نیروهای نظامی ارمنستان و جمهوری آذربایجان در منطقه قره‌باغ قرار گرفت. اینها علاه بر آن است که در همین روز (سه شنبه) یک فروند پهپاد متجاوز با آتش پدافند نیروهای مسلح ایران در شهرستان ملکان در استان آذربایجان شرقی سرنگون شد. ذیل مجموعه این نکات و نیز در سایه تداوم و تشدید مناقشه قره باغ و همچنین با در نظر گرفتن اقتضائات دور جدید درگیری ها میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان که چشم انداز جدی برای پایان آن وجود ندارد تا چه اندازه می‌تواند امنیت مرزهای شمالی جمهوری اسلامی ایران را تحت‌الشعاع قرار دهد؟

طبعاً هرگونه مناقشه سیاسی، دیپلماتیک و امنیتی به خصوص در رابطه با اختلافات مرزی و ارضی بین کشورها می تواند تاثیرات مستقیمی و غیرمستقیم خود را بر همسایگانش با شدت و ضعف داشته باشد. خصوصا آن که جمهوری اسلامی ایران از نظر ژئوپلتیکی بعد از کشور روسیه پرهمسایه ترین کشور دنیا محسوب می‌شود. ذیل در نظر گرفتن این نکته مهم بی‌شک هرگونه تحول در میان همسایگان پر تعداد و صد البته متنوع جمهوری اسلامی ایران می تواند آثار و تبعات مستقیم و غیرمستقیم امنیتی، سیاسی و دیپلماتیک خود را بر کشور ما داشته باشد. به ویژه که هر کدام از این ۱۵ همسایه جمهوری اسلامی ایران دارای بافت و اقتضائات بومی، فرهنگی، سیاسی، دیپلماتیک و امنیتی خاص خود هستند. در همین راستا یکی از مهمترین مناطقی که طی یکی دو قرن اخیر تاثیر جدی بر تحولات ایران داشته است به منطقه قفقاز بازمی‌گردد. یعنی اگر تحولات مربوط به منطقه قفقاز طی ۱۵۰ سال گذشته را مورد ارزیابی قرار دهیم شاهد آنیم که منطقه آذربایجان یا کشور فعلی جمهوری آذربایجان و هم چنین ارمنستان بخشی از کشور بزرگ ایران بودند که بعد از معاهدات گلستان و ترکمنچای که در دوران پادشاهان بی لیاقت قاجاری بر ایران تحمیل شد، این مناطق را از ایران جدا کردند. لذا دو کشور درگیر در مناقشه قره باغ یعنی جمهوری اذربایجان و ارمنستان تا محدوده گرجستان متعلق به کشور بزرگ ایران بودند. در سایه این بازخوانی ها، همین تاریخ می تواند نقش خود را در زمینه پیوندهایی کنونی که این کشورها با ایران برقرار می کنند، تعریف کند. در این راستا دو پیوند بسیار جدی و همزمان وجود دارد. از یک طرف ما با ارامنه رو به روییم که در تاریخ دو قرن اخیر ایران و خصوصا در شکل‌گیری استان اصفهان و پویایی تمدن صفویه نقش جدی را ایفا کردند. کما این که ذیل همین حضور گسترده ارمنی ها در اصفهان هنوز هم شاهد پیوندهای عمیق ارامنه در این استان و دیگر استان های کشور هستیم، آن هم زمانی که هنوز کشوری به نام ارمنستان وجود نداشت. در آن سوی داستان هم هموطنان آذربایجانی ما قرار دارند که ارتباطات و اشتراکات فرهنگی جدی با جمهوری آذربایجان دارند. بنابراین ما شاهد هستیم که قرابت های فرهنگی، تاریخی و اشتراکات ایرانیان، هم با ارامنه و هم با آذربایجانی ها به شدت جدی است و نمی توان هیچ کدام از این دو قرابت ایران با ارامنه و آذربایجانی ها را منکر شد. شاید به مثابهی اگر ارمنی ها اکنون بر علیه ترکیه فعلی و دولت رجب طیب اردوغان به واسطه عملکرد دوران آتاتورک در شش دهه گذشته و کشتار ارامنه به یک گسل و بن بست سیاسی و دیپلماتیک رسیده اند، اما در آن سو پیوند بسیار عمیقی بین ایرانی ها و ارمنی ها وجود دارد. در سایه همین شرایط و پیوندهای عمیق ایران، هم با ارمنی ها و هم با آذربایجانی ها بدون شک تداوم و تشدید درگیری ها و تنش ها در مناقشه های قره باغ می‌تواند چالش های امنیتی، سیاسی و دیپلماتیکی را برای کشور ایجاد کند. به ویژه که این مناقشه با عمری بیش از سی سال در کنار مرزهای شمالی ایران در حال وقوع و همواره خطراتی را برای ما در این مناطق ایجاد کرده است. است. لذا تبعات مخرب امنیتی هر گونه تشدید درگیری در این مناقشه بر اقتضائات امنیتی داخلی ایران در مرزهای شمالی کشور امری اجتناب ناپذیر جلوه می کند. کما این که شما به مواردی از این تبعات در همین شش روز از دور جدید درگیری ها هم اشاره داشتید.  

در تقابل با نکته مهم شما پیرامون قرابت همزمان و عمیق ایران، هم با ارامنه و هم با آذربایجان به نظر می رسد که تحولات داخلی در ایران بیشتر رنگ و بوی حمایت از آذربایجان در مناقشه قره باغ می دهد. موید این گزاره هم به مواضع و سخنان برخی از افراد و شخصیت ها سیاسی در داخل کشور باز می‌گردد. در همین رابطه احمد علیرضابیگی، نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس در حساب کاربری خود در توئیتر به تحولات اخیر در قره‌باغ واکنش نشان داد و به صورت علنی در این ماجرا دخالت کرد. علیرضا بیگی در توییترش نوشته است که «قره باغ سرزمین اسلام است و به دست جوانان شیعه تحت لوای ابوالفضل العباس (ع) باید آزاد شود.!!!». پیش از این چهارشنبه هفته جاری حجت‌الاسلام سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی، معاون پارلمانی دولت محمود احمدی نژاد و نماینده فعلی مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی خبری عنوان داشت که «ما برای آزادی قره‌باغ دعا کرده و حمایت قاطع خود را از مردم مسلمان جمهوری آذربایجان اعلام می‌کنیم؛ مبارزه برای بازپس‌گیری خاک جمهوری آذربایجان حق مسلم این کشور است و ما پشتیبان مردم مسلمان و شیعه آذربایجان هستیم. ما از دولت خودمان می‌خواهیم با جدیّت و حساسیت موضوع را پیگیری کرده و از ظرفیت‌های بین‌المللی خود برای حل موضوع کمک بگیرد. کشتار مسلمانان و شیعیان در سراسر جهان، به ویژه در کشور همسایه‌مان «جمهوری آذربایجان» را که در راستای دفاع از حق مشروع خود برای آزادی خاک کشورشان که قطعه‌ای از بلاد اسلام است، کشته می‌شوند، را به شدت محکوم کرده و در این راستا به حمایت‌های رهبر معظم انقلاب در سخنرانی و بیانات ایشان در حمایت از مسلمانان جمهوری آذربایجان تاُسی می‌کنیم که قره‌باغ را خاک اسلام دانسته و کشته‌شدگان در راه آزادی آن را شهید معرفی کرده‌اند.» در همین راستا دیروز پنج شنبه هم شاهد انتشار بیانیه مشترک نمایندگان ولی فقیه در شمال غرب کشور شامل سید محمدعلی آل‌هاشم، نماینده ولی‌فقیه در استان آذربایجان‌شرقی، سیدحسن عاملی، نماینده ولی‌فقیه در استان اردبیل، علی خاتمی، نماینده ولی‌فقیه در استان زنجان، سیدمهدی قریشی، نماینده ولی‌فقیه در استان آذربایجان‌غربی در مورد دور جدید درگیرها در مناقشه قره باغ بودیم. در بیانیه مذکور صراحتا عنوان شد که «هیچ تردیدی در تعلق قره باغ به آذربایجان و اشغال آن و لزوم بازگشت این اراضی به آذربایجان، کشور اهل بیت نیست و دولت آذربایجان در بازپس گیری این اراضی کاملا قانونی و شرعی عمل کرده و با این اقدام در صدد اجرای ۴ قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برآمده است. ما به اقتضاء آیات قرآن و سیره معصومین و به اقتضاء فلسفه انقلاب اسلامی خود را ملزم به حمایت و دفاع از مظلوم می‌دانیم. ملت آذربایجان بهتر از همه می‌دانند که جمهوری اسلامی بالاترین کمک و حمایت را در طول اشغال قره باغ به آذربایجان داشته و در تمام محافل بین المللی از تمامیت ارضی آذربایجان دفاع کرده و وزارت امور خارجه نیز اخیرا دوباره بر تمامیت ارضی آذربایجان در غائله اخیر تاکید کرده است. اگر عنایات جمهوری اسلامی در بدو اشغال قره باغ نبود، قطعا اشغال تا باکو امتداد می‌یافت. در حال حاضر نیز تنها راه زمینی آذربایجان برای نخجوان، خاک جمهوری اسلامی است که ایران، سخاوتمندانه آن را در اختیار دولت آذربایجان قرار داده است. افزون بر این مواضع جمعی از مردم مشکین شهر، اردبیل، ارومیه، زنجان، تبریز و تهران هم عصر دیروز پنج شنبه تجمعی خودجوش را در حمایت از مردم مسلمان قره باغ برگزار کردند. شرکت کنندگان در این تجمع شعارهایی در حمایت از مسلمانان قره باغ سردادند که با تدبیر پلیس پایان یافت. با توجه به مجموعه این موضع گیری ها و تحولات اجتماعی و سیاسی یک دو روز اخیر که به نظر می رسد ریشه ناسیونالیستی و تا حدودی هم شوونیستی دارد، می تواند سیاست بی طرفی تهران و راهبرد موانه قوای جمهوری اسلامی ایران را در مناقشه قره باغ مختل کند؟

در پاسخ به این سوال مهم شما باید این نکته را مدنظر قرار داد که باید میان مردم و ملت آذربایجان با دولت باکو یک اختلاف جدی و تمایزی پررنگ قائل شد. چرا که الهام علی اف، رئیس جمهور فعلی آذربایجان فردی به شدت وابسته به کشورهای غربی است. یعنی شما نباید شخصیت سیاسی رئیس جمهور کنونی جمهوری آذربایجان و نیز ساختار اداره این کشور توسط الهام علی اف در جمهوری آذربایجان را چندان مثبت ارزیابی کنید. چون در سایه همین نگاه غرب گرایانه الهام علی اف و بر خلاف مواضع برخی شخصیت های داخلی در کشور اساسا وی رویکردی دینی و ایدئولوژیک به مناقشه قره باغ نداشته و ندارد. پیرو این نکته مهم به نظر من برخی از مواضع داخلی که اکنون در حمایت از آذربایجان در مناقشه قره باغ مطرح شد که شما هم به گوشه ای از آن اشاره کردید، از یک بینش سیاسی سطحی و بدون در نظر گرفتن پشتوانه تاریخی نشات می گیرد. در همین چند روزی که از درگیری قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان می گذرد شاهد سیل کمک های نظامی و تسلیحاتی اسرائیل و صهیونیست ها به باکو بودیم. یعنی همین مسئولینی که در داخل ایران اکنون به فکر حمایت از دولت آذربایجان در مناقشه قره باغ هستند، مطمئن باشند همین دولت، تاکید می کنم دولت باکو، نه ملت آذربایجان بعد از فروکش کردن این مناقشه به دنبال کاهش اختلافات و همراهی و حمایت از جمهوری اسلامی ایران نخواهد بود. چرا که ساختار سیاسی دولت آذربایجان بر اساس همان مبنای فکری غرب گرا و غیر دینی شکل گرفته است. با توجه به فعالیت های گسترده بنیاد سوروس در آذربایجان مبنی بر نفرت افکنی از ایران و تلاش برای تصفیه آذری‌های ایرانی در کشور آذربایجان، بدون شک دولت الهام علی اف بر روال گذشته و همان نگاه سابق خود که مبتنی بر گرایش به غرب و صهیونیسم است، فاصله خود را در قبال جمهوری اسلامی ایران حفظ خواهد کرد. پس چه ضرورتی دارد در این مناقشه به جای حفظ راهبرد موازنه قدرت و پیگیری سیاست بی طرفی بخواهیم با برخی مواضع نسنجیده و حمایت از یک طرف درگیر در مناقشه قره باغ هزینه های سیاسی، دیپلماتیک و امنیتی خود را افزایش دهیم. به عبارت دقیق تر ما باید با ارتقای هوش و افزایش انعطاف سیاسی و دیپلماتیک به سمت اتخاذ مواضعی سنجیده تر پیش رویم و تلاش ها را به سمت خویشتنداری طرفین، پایان جنگ و درگیری‌های نظامی و ضرورت بازگشت به گفتمان سیاسی، دیپلماسی و مذاکره در مناقشه قره باغ معطوف کنیم. چون همان گونه که در پاسخ به سوال پیشین شما اشاره داشتم تداوم و تشدید درگیری‌ها در مناقشه قره باغ می‌تواند تبعات مخرب امنیتی را برای جمهوری اسلامی ایران در مرزهای شمالی به دنبال داشته باشد. پس نباید مواضع برخی مسئولین داخل را ملاک عمل قرار داد که متاثر از نگاه های احساسی ناسیونالیستی با ریشه های دینی است، آن هم در شرایطی که خود الهام علی اف هیچ رویکرد دینی به مناقشه قره باغ ندارد. از این رو به نظر من بهترین استراتژی جمهوری اسلامی ایران در قبال مناقشه قره باغ راهبرد «بی طرفی فعال مبتنی بر درگیر کردن سازمان های بین المللی» است. یعنی در میان «استراتژی فعال، ناظر بر حضور مستقیم در مناقشات»، «راهبرد انفعال مبتنی بر عدم حضور در اختلافات و در نهایت «سیاست بی طرفی فعال»، باید پیگیری و تحقق راهبرد سوم یعنی «بی طرفی فعال مبتنی بر درگیر کردن سازمان های بین المللی» را اولویت خود قرار دهیم. ذیل این سیاست، جمهوری اسلامی ایران ضمن این که در قبال مناقشه قره باغ، هم در برابر ارمنستان و هم در قبال جمهوری آذربایجان موضع بی طرف را در پیش می گیرد، باید تلاش های جدی دیپلماتیکی هم برای درگیر کردن ظرفیت سازمان ها، نهادها، ارگان ها و دیگر بازیگران بین المللی برای حل و فصل نهایی این مناقشه را در دستور کارخود قرار دهد. وقتی چنین راهکار مفیدی وجود دارد چرا باید خود را به صورت مستقیم درگیر یکی از این دو طرف مناقشه قره باغ کنیم؟! چون اگر ما به سمت حمایت از آذربایجان پیش رویم با توجه به حساسیت ها و خط قرمزهای ارمنستان باید مناسبات خود را با ایروان نادیده بگیریم؛ اگر هم در آن به سو به فکر حمایت از ارمنستان باشیم باید روی روابط خود با باکو پا بگذاریم که قطعا در هر دو صورت کشور نهایتا به سمت افزایش هزینه ها و دشمن تراشی در کنار مرزهای خود پیش خواهد رفت که گزینه مطلوب و مدنظر صهیونیست‌ها برای جولان در کنار مرزهای ایران است. لذا باید سیاست بی طرفی را در دستور کار قرار دهیم و ضمن گسترش و تعمیق روابط خود، هم با ارمنستان و هم جمهوری آذربایجان به فکر حل و فصل مناقشه باشیم.

اما در همین چند روز بر خلاف رویه جهانی شاهد حمایت‌های صریح و جدی دولت آنکارا از جمهوری آذربایجان در مناقشه قره باغ هستیم. یعنی علاوه بر حمایت صریح و آشکار رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه این کشور در حمایت از آذربایجان پیرامون مناقشه قره باغ شاهد هستیم که رسانه های ارمنی و منابع خبری قره باغ، اعلام کرده اند که بیش از ۹۱ نفر از مخالفین ترکمان و عرب دولت سوریه که تحت الحمایه آنکارا هستند، به منطقه برده شده اند تا علیه ارامنه بجنگند. این رسانه ها، همچنین اسامی ۱۶ تن از کشته شدگان سوری را نیز منتشر کرده اند. هر چند که برخی مدعی شده اند منبع اصلی این دست خبرها، یک نهاد حقوق بشر در عفرین سوریه است که از مجموعه های اقماری پ.ک.ک به شمار می آید. در کنار آن سه شنبه هفته جاری ایروان مدعی شد که جنگنده «اف۱۶» ترکیه، یک فروند جنگنده «سوخو- ۲۵» نیروی هوایی ارمنستان را ساقط کرده است. اینها علاوه بر آن است که برخی از شخصیت ها و احزاب ترکیه مانند مصطفی دستیجی، رهبر حزب وحدت بزرگ (از احزاب راست افراطی) با داشتن تنها یک کرسی پارلمانی به عنوان نخستین سیاستمدار ترکیه بود که به طور آشکار پیشنهاد اعزام نیروی نظامی ترکیه به منطقه درگیری را مطرح کرد. علاوه بر دستیجی، دیگر رهبران احزاب ترکیه نظیر حزب کمونیستی دوغو پرینچک نیز در پیام های جداگانه ای، حمایت از آذربایجان را واجب و لازم دانسته و حتی در واکنشی رادیکال اعلام کرده که دفاع از آذربایجان، عین دفاع از ازمیر ترکیه است. حتی کار به جایی رسیده است که نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان در گفتگوی زنده تلویزیونی از جامعه بین الملل خواست که مانع از تحرکات و مداخله ترکیه در درگیری بین ارمنستان و آذربایجان شوند.پیرو همین نکته لابی ارامنه در مجلس سنا و کنگره آمریکا نیز فعال شده اند و طی چند روز اخیر برخی از سناتورهای آمریکایی، از سویی از ترامپ خواسته اند که به حمایت از علی اف پایان دهد و از دیگر سو، از ترکیه نیز خواسته اند، خود را از این ماجرا دور نگه دارد. با این اوصاف و با توجه به نیاز ایران به حفظ مناسبات تهران – آنکارا آیا باید جمهوری اسلامی هم مواضعی مشابه با اردوغان را در دستور کار قرار دهد؟

خیر به هیچ وجه. چون مواضع ترکیه در قبال مناقشه قره باغ با نگاه جمهوری اسلامی ایران به شدت متفاوت است. ترکیه مشکلات و اختلافات ریشه‌ای با ارامنه دارد. به هر حال تاریخ صد سال گذشته مناسبات دو طرف و به خصوص مسئله قتل عام ارامنه سایه سنگینی بر روابط ارمنستان و ترکیه داشته است؛ مسئله درگیری مرزی آذربایجان و ارمنستان ارتباطی به ترکیه ندارد. چون اختلافات مرزی میان آنکارا و ایروان شکل نگرفته است، اما همین گسل تاریخی صدساله سبب شده است که ترکیه به سمت حمایت از جمهوری آذربایجان در مناقشه قره باغ پیش رود. ولی ایران برخلاف ترکیه در دویست سال گذشته، هم روابط خوبی با ارامنه برقرار کرده است و هم پیوندهای عمیقی میان آذربایجانی ها با ایرانی ها به وجود امده است. ما کشور ترکیه نیستیم که با ارامنه پس زده و آذری های هم پیمان و دوست مواجه باشیم. پس برخی از سخنان مقامات داخلی یک تحلیل احساسی است و هیچگاه موضعی سنجیده برگرفته از اصول استراتژیک برای حفظ منافع ملی نیست. لذا ضرورتی ندارد که ما بر مبنای همان نگاه دولت ترکیه و شخص رجب طیب اردوغان به سمت حمایت از آذربایجان پیش رویم. این رویکرد قطعاً کشور را درگیر برخی بحران های دیگر خواهد کرد. خصوصاً آنکه ارامنه در اروپا و آمریکا از پایگاه جدی سیاسی و اجتماعی قابل قبولی برخوردار هستند. به گونه ای که تعدادی از وزرای دولت های پیشین در فرانسه و حتی کابینه امانوئل مکرون، رئیس جمهور فعلی این کشور ارمنی هستند. اتفاقاً در سایه همین مسئله و نفوذ بالای ارمنی ها است که رئیس جمهور فرانسه مواضعی تند را در قبال سیاست حمایت دولت ترکیه از جمهوری آذربایجان پیرامون مناقشه قره باغ داشت. به عبارت دقیق‌تر پایگاه سیاسی ارامنه در اروپا به فرانسه باز می‌گردد. کما اینکه آذربایجان و ارمنستان پایگاه های نظامی گسترده هم دارند. بنابراین باید حل و فصل مناقشه قره باغ را به سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی بسپاریم.

 علاوه بر آن که به نظر می‌رسد مناقشه ۳۲ ساله قره باغ، مناقشه ای قومی بین ارامنه و ترک ها باشد در عین حال این گزاره هم مطرح است که این مناقشه یک مناقشه مذهبی بین مسلمانان و مسیحیان نیز به شمار می‌رود. اتفاقا اگر به مواضع مقامات داخلی در قبال مناقشه قره باغ که پیشتر بخشی از آن در سوالات مطرح شد، نگاه کنیم شاهد خواهیم بود که محوریت موضع و سخنان این افراد حول نگاه دینی و ایدئولوژیک تقابل مسلمانان آذری و مسیحیان ارمنی می چرخد. ذیل این گزاره هم ارزیابی هایی در خصوص  تشدید و تقویت مناقشه قره باغ مطرح است. خصوصاً که اخباری پیرامون اقدام ترکیه به منظور انتقال تعدادی از نیروهای رادیکال تحت حمایت ترکیه مانند جیش الحر (ارتش آزاد) از سوریه به مناقشه قره باغ و در حمایت از آذربایجان مطرح شده است. شاید به همین واسطه است که فاصله زمانی دوره های درگیری نظامی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در مناقشه قره باغ کوتاه تر می شود. موید این مسئله به وقوع درگیری نظامی در سال ۲۰۲۰ در قره باغ تنها به فاصله دو ماه از همدیگر باز می گردد، در صورتی که آخرین درگیری مرزی پیش از نبرد «تووز» در ۱۹ ژوئیه/ ۲۹ تیر به نبرد ۴ روزه ۲۵ فوریه سال ۲۰۱۶ باز می گردد. پیرو این نکات شما تا چه اندازه مناقشه قره باغ را یک مناقشه دینی و مذهبی می دانید؟

 واقعیت آن است که جریان جهانی صهیونیسم هم به شدت علاقه‌مند است که سطح نازل تقابل و تنش های مسلمانان و مسیحیان را به شدت برجسته کند. همانگونه که پیشتر اشاره کردم طی سال های گذشته بنیاد سوروس و موردخای در آذربایجان به شدت فعال بودند و محوریت فعالیت این بنیادها در آذربایجان بر دامن زدن به تنش دینی میان مسلمانان با مسیحیان بود. جالب اینجا است که دستاویز و بهانه تشدید این تقابل دینی به اختلافات مرزی و مناقشه هایی مانند مناقشه قره باغ و نظایر آن بازمی‌گردد. لذا نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که نباید این نگاه غلط را در میان افکار عمومی به خصوص افکار عمومی داخل جا بیندازیم که اختلافات کنونی به اختلافات آذری ها با ارمنی ها باز می گردد، بلکه این درگیری ترک‌های عثمانی با ارامنه است. چون قبلا عنوان کردم ارمنی ها نقش جدی در توسعه تمدن سیاسی دوران صفویه در ایران داشتند و ذیل همین نقش افرینی خود، حضور چشمگیری در اصفهان، اردبیل، تبریز و دیگر استان ها و شهرهای کشور داشته و دارند. لذا نباید مسئله اختلافات ترک های عثمانی را به درگیری آذری ها و ارمنی ها تعمیم دهیم. اینجا یک خلط تاریخی شکل گرفته است و باید ساختار فکری مردم در این رابطه اصلاح شود.

ولی به نظر می‌رسد که آذری‌های داخل کشور و مقامات هم با همین نگاه به مناقشه قره باغ و حمایت از جمهوری آذربایجان نگاه می کنند. ذیل همین نگاه است که عصر دیروز پنج شنبه عده ای از مردم تبریز و تهران تجمعات خودجوشی در قبال مسئله قره باغ داشتند که حتی کار به آتش زدن پرچم ارمنستان نیز کشیده شده است؟

اینجاست که من معتقدم یک نگاه عمیق، تحلیلی، آکادمیک، دانشگاهی و مبتنی بر اصول استراتژیک به منظور حفظ منافع ملی با یک نگاه سطحی سیاسی و شعار زده مقامات داخلی تفاوت جدی خود را نشان می دهد. ببینید آذری ها از نژاد آتروپاتین هستند؛ آتروپاتین از نژاد آریایی است که زبانشان ترکی شده است. چون آذری ها یکی از شاخه های نژاد دیاکوئی اصیل هستند که در زمان حکومت ترک های عثمانی بر این منطقه زبانشان با زبان ترکی ترکیب شد و تغییر پیدا کرد. متاسفانه مواضع برخی از سیاسیون و به خصوص روحانیون ناظر بر اینکه مسیحیان ارمنی با آذری های مسلمان، چه سنی و چه شیعه مشکل دارند، یک ارزیابی و تحلیل سطحی به واسطه محاسبات اشتباه است که نشات گرفته از عدم مطالعات عمیق سیاسی و تاریخی آقایان است. این نگاه جای تاسف دارد. اگر امروز جمهوری آذربایجان به عنوان یک کشور جدا شده از ایران با نگاه پانترکیستی الهام علی اف به فکر درگیری با مسیحیان ارمنی است نباید این تحلیل غلط به وجود آید که مسیحیان ارمنی به دنبال درگیری با مسلمانان آذری، چه سنی و چه شیعه هستند. کما اینکه در آن سو اسلام، چه سنی و چه شیعه هم با مسیحیان ارمنی مشکل ندارد. بلکه چالش از جایی شروع شد که نگاه سیاست‌زده دینی دوران عثمانی برخی تحرکات و اتفاقات را شکل داد. زمانی که سلطان سلیم برخی از روستاهای ارمنی ها را در مناطق شرقی ترکیه ویران کرد و بعد از ورود به دوران ناسیونالیسم و مدرن ترکی و قدرت گیری آتاتورک، عدنان مندرس و امثالهم، این نگاه تقویت شد. تا در سایه تقویت این نگاه نفوذ مرزی ترکیه بیشتر شود. واقعیت آن است که ترکیه، آذربایجان و ارمنستان سه کشوری هستند که عمر هر سه بی بیش از صد سال نمی رسد. اما در مقابل ایران دارای تمدنی هزاران ساله است.

پس چالش اصلی اینجا است که ترک های آتاتورکی و ترک های نوین آنکارایی چون اردوغان برای آنکه بتوانند حوزه نفوذ خود را توسعه دهند با دو گروه مشکل داشتند، اول کردها و بعد ارامنه. در همین رابطه هم فشارها را افزایش دادند؛ اسم کردها را گذاشتند ترک های کوهستان، اما در برابر ارامنه نمی توانستند کاری انجام دهند چون دینشان فرق می کرد. متاسفانه همین نگاه تاثیر مخرب خود را بر رویکرد و ارزیابی افکار عمومی داخلی داشته است. اما باید این را گفت در آن طرف چون جمهوری آذربایجان فعلی دارای منابع نفتی است و به واسطه جایگاه خوبی که برای ترانزیت کالا و انتقالات اقتصادی که برای ترکیه در کنار سال موارد سبب شده است که آنکارا به جهت حفظ منافع خود اقدام به حمایت از دولت باکو در مناقشه قره‌باغ داشته باشد. ولی همین آقای الهام علی اف و همچنین رجب طیب اردوغان با همسویی خواسته یا ناخواسته برخی مقامات و مسئولیت داخلی، ذیل همان مواضع سطحی و نسنجیده خود سعی می‌کنند مناقشه قره باغ را یک مناقشه آذری و ارمنی تعریف کنند که ذیل آن تقابل مسیحی های ارمنستان و مسلمانان آذربایجان شکل گرفته است. این گزاره یگ گزاره صد در صد غلط است. چون واقعیت آن است که نوع نگاه اسلام سیاست زده پان ترکیستی مد نظر الهام علی اف و رجب طیب اردوغان چالش را به اینجا رسانده است و سعی دارد که ایران را هم درگیر مناقشه کند. اتفاقاً پیرو نکته شما مبنی بر تلاش ترکیه برای اعزام برخی نیروهای رادیکال مستقر در سوریه به مناقشه قره باغ نشان می دهد که این مسئله درگیری اسلام پانترکیستی رجب طیب اردوغان با مسیحیان ارمنی است. در اینجا لازم می دانم که تاکید می کنم نباید آذری های داخل کشور در دام نگاه رجب طیب اردوغان پیرامون مناقشه قره باغ بیفتند. جای تاسف بسیار دارد که چرا در کشور اندیشکده های تخصصی برای بررسی دقیق مسائل و تحولات در حوزه های پیرامونی به صورت ساختاری تعریف نشده است تا بتوانند افکار عمومی را به طور درستی کنترل، مدیریت و هدایت کنند. همین فقر اطلاعاتی زمینه و بستر برای تحریک احساسات ناسیونالیستی و دینی در مناطق آذری زبان کشور را فراهم کرده است. به ویژه که همزمان با این فقر اطلاعاتی در آن سو شاهد پروپاگاندای فعالی توسط همین اسلام پانترکیستی رجب طیب اردوغان هستیم که موجب شده در افکار عمومی داخلی کشور به خصوص آذری ها این گونه القا شود که ارمنستان در مناقشه قره باغ به دنبال نابودی آذری های مسلمان است. 

پیرو تحلیل و نکته ای که شما به آن اشاره کردید در صورت پیچیده تر شدن و بغرنج تر شدن مناقشه قره باغ و احتمال ورود دیگر کشورها و بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای و  در نهایت تحت شعاع قرار گرفتن امنیت همسایگان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، برخی مدعی هستند که این مناقشه می تواند همان «سورپرایز اکتبر» مد نظر دونالد ترامپ باشد چرا که این مناقشه می تواند تا حدودی به امنیت ایران هم مربوط باشد. ضمن آن که پیرامون همین مناقشه علاوه بر آن که برخی از سناتورهای آمریکایی، از سویی از ترامپ خواسته اند که به حمایت از علی اف پایان دهد و از دیگر سو، از ترکیه نیز خواسته اند، خود را از این ماجرا دور نگه دارد، شاهد آن هستیم که رئیس جمهور آمریکا عصر یکشنبه به خبرنگاران گفت: «با جدیت به این موضوع نگاه می ‌کنیم. ما روابط بسیار خوبی در آن منطقه داریم. بررسی خواهیم کرد که آیا می ‌توانیم آن را متوقف کنیم یا خیر. همین مواضع گمانه دخالت واشنگتن را افزایش داده است. ارزیابی شما در این خصوص چیست؟

همانگونه که اشاره کردم به دلیل آن که ما شاهد تعداد زیادی همسایه در اطراف کشور خود هستیم با کانون‌های بحرانی متعددو متنوعی از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب دست به گریبانیم. از افغانستان گرفته تا پاکستان، امارات، عربستان، بحرین، حتی همین اواخر ترکمنستان هم چالش هایی را برای کشور ایجاد کرد. بنابراین این تحلیل را باید داشت که در سایه این کانون های بحران پیرامون ایران، جریان صهیونیسم جهانی ضد تهران وارد عمل خواهد شد. ما باید تک تک این کانون های بحران را به طور مستقل و در یک «استراتژی برخوردی» حل و فصل، مدیریت و کنترل کنیم تا خدای ناکرده تبعات امنیتی، سیاسی و دیپلماتیک برای کشور ایجاد نکنند. لذا من معتقدم در پیگیری استراتژی برخوردی، تهران باید هر کانون بحران پیرامونی را مستقل از هم رصد و مدیریت کند. یعنی نباید بحران آذری را به بحران عربی، بحران کُردی را به مناطق شرق کشور در منطقه بلوچستان وصل کرد؛ هر کدام از این بحران ها باید به صورت مستقل و جداگانه حل و فصل شود. یعنی به موازات برنامه‌ریزی صهیونیسم جهانی در منطقه حاشیه خلیج فارس یک راهبرد متناسب را در پیش بگیریم، در قبال تحولات افغانستان و پاکستان استراتژی مخصوص خود را در دستور کار قرار دهیم، کما این در قبال اتفاقات شمال کشور هم باید نگاهی متناسب با اقتضائات آن منطقه برنامه ریزی شود. به هر حال هر کدام از این کانون های بحران دارای بافت فرهنگی، تاریخی، سیاسی، امنیتی و دیپلماتیک خاص خود هستند و نمی‌توان یک برنامه واحد را برای حل و فصل تمام کانون های بحران پیرامونی ایران را در دستور کار قرار داد. اینجاست که هنر دیپلماسی وزارت امور خارجه باید خود را نشان دهد که متاسفانه چنین هنر و توانایی در میان مقامات و مسئولین دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران کمتر مشاهده شده است. متاسفانه در ساختار دستگاه سیاست خارجی با خلاء تشکیل اتاق‌های فکر و تربیت افرادی که ماموریت بررسی میدانی و عمیق هرکدام از این کانون های بحران را بر عهده داشته باشند مواحهیم. این در حالی است که در کشوری مانند ایالات متحده آمریکا برای هرکدام از بحران های خاورمیانه یک اتاق فکر جداگانه و مرکز تحقیقاتی وجود دارد که کارش تربیت استراتژیست ها در خصوص همان بحران است. در صورتی که ما متاسفانه یک برنامه واحد و کلی برای تمام بحران‌های پیرامونی ایران داریم و با همان نگاهی که به مسئله طالبان در شرق کشور داریم سراغ کانون بحران در حاشیه خلیج فارس و مسئله مانند جنگ یمن می رویم و ب همان نگاه هم مناقشه قره باغ را به صورت سطحی و شعارزده تحلیل می کنیم. در صورتی که بافتار و اقتضائات ژئواستراتژیک و ژئوپلتیک منطقه شرق آسیا با خلیج فارس منطقه، خلیج فارس با منطقه قفقاز، منطقه قفقاز با کردستان و غرب ایران به شدت متفاوت است؛ اینجاست که منافع ملی جمهوری اسلامی ایران کشور به حاشیه رانده می‌شود. چون نمی دانیم در برابر هر بحران پیرامونی چه راهبردی را برای حل و فصل آن کانون بحران در پیش بگیریم.  اما در اصل باید عمق استراتژیک فرهنگی، اقتصادی، امنیتی و سیاسی ایران در پیرامون باید طوری تنظیم شود که دشمن نتواند با وصل کردن این کانون های بحران پیرامونی به همدیگر هژمونی استراتژیک خود را بر ما تحمیل کند. لذا از نگاه من به عنوان یک کارشناس در حال حاضر بهترین مسیر برای فشار به ایران فشار از شمال و جنوب ایران است. چون فعلا از شرق و غرب ایران فشار جدی به ما وارد نشده است. اکنون فشار اصلی ایران در شمال کشور به جریان پانترکیسم و در جنوب ایران به جریان های پان عربیستی باز می گردد.
 

عبدالرحمن فتح الهی

نویسنده خبر

روزنامه نگار و کارشناس ارشد روزنامه نگاری سیاسی و عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی.

اطلاعات بیشتر

کلید واژه ها: علیرضا محرابی ایران ترکیه ارمنستان جمهوری آذربایجان اردوغان الهام علی اف مناقشه قره باغ


( ۵۵ )

نظر شما :

حر بن ریاحی ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۱۶:۴۷
نترسید هنوز نوبت شما نرسیده،حالا اینهمه بهانه بنی اسراییلی چرا در می اورید؟ لااقل جریت گفتن حرف دلتان را ندارید،بقول امام حسین ع اگه مثل مردان غیرت ایستادن در مقابل ظالم را ندارید،حداقل آزاده باشید و حقیقت را بگویید.
sisi ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۱۷:۳۴
این فارسها هی میخان از لحاظ نژادی خودشونو به ما بچسبونن ما از خون هم نیستیم قبول کنید دیگه ی کم کنار برید هوا بیاد
... ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۱۹:۰۰
بازم یه چیزی نوشتید ها، آذری ها نیافتند، اما ما تورکها خود آذربایجانیم
رضا ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۱۹:۰۷
متاسفانه از سادگی آذری زبانان سو استفاده شده است با این حرکات آذری زبانان بهانه را دست دشمنان ایران دادند آرزوی نفرت و تفرقه قومی را برآورد ساختند این خوراک تبلیغات رسانه های دشمن شده است و اصل یکپارچگی ایران را نشانه رفته است ترکیه و اسراییل و غرب سرمست ازاین حرکت نگرش سایر اقوام ایران به آذری زبانان تغییر میکند اگر فردا درگیری پیش بیاید بین ترکیه و ایران ستون پنجم ترکیه همانهایی که امروز به بهانه اسلام و شیعه در پوشش قومیتی اقدام کردند و عده ای هم شعار نژاد پرستانه میدادند علاوه بر آتش زدن پرچم ارمنستان
جامی ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۲۰:۱۶
۲۰۰ دلاری ها خوب گوشهایشان را باز کنند.«سهم تجزیه طلبان از ایران،یک متر مربع قبر است.»صبر مردم ایران در مقابل مزدوران اجنبی زیاد نیست.ما را امتحان نکنید.دیگر ۲۱ آذر ۱۳۲۵ تکرار نمی شود که یا فرار کنید یا با اظهار ندامت ،بخشیده شوید.این مرتبه از شما تنها خاطره‌ای به جای خواهیم گذاشت.
علیرضا ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۲۰:۲۵
مشکل این است که همه چیز را در بعد سیاسی می بینید و به گسلهای قومیتی که در صورت بی طرفی امنیت ملی کشور را تهدید می کند توجه نمی کند. از لحاظ تاریخی، حقوقی و قطعنامه های سازمان ملل قره متعلق به ج.آذربایجان هست و ارمنستان اشغال گر است. بی طرفی و انفعال، فرصت حضور بازگران دیگر در در سیاست و افکار عمومی خواهد داد. اگر بناست حضور رژیم صهیونیستی معیار سیاست خارجه باشد نباید با هیچ کشوری از جمله، هند، روسیه، ترکیه، ... رابطه مستحکم داشته باشیم . لطفا منتشر کنید
علی ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۲۰:۳۱
در ابتدا از عبدالرحمن فتح اللهی که در این چند روزه آغاز باز پس گیری مناطق اشغال شده آذربایجان توسط ارامنه اشغالگر ، بسیار پر کار شده اند ومقاله پشت مقاله به رشته ی تحریر در می آروند منت داریم . دوست عزیز ، یقیناٌ قبول دارید که جوابهای داده شده از طرف افراد معلوم الحال ، نه منطقی ونه عقلانی ونه دارای مستندات تاریخی است . محرابی والبته شما موضع نماینده گان ولی فقیه در 4 استان مهم کشور را درست نمیدانید موضع نماینده گان ملت بزرگ آذربایجان را درست نمی دانید دفاع هموطنان تورک آذربایجانی خود از قوم و خویش خود را درست نمیدانید تلویحاٌ به گفته های مقام معظم رهبری ایراد وارد می کنید جالب تر ازهمه اقدامات سیاستمداری مانند اردوغان را که مقام رهبری از ایشان هم تعریف های خاصی داشته است را صحیح نمی دانید واقعاٌ شما کی هستید که بیشتر وبهتر از همه مصالح نه تنها ایران بلکه همه ی دنیا را به خوبی تشخیص می دهید؟ جالب است وارد بحث زبان منطقه هم شده وهموطنان تورک خود را آذری می نامید . به خود بیایید .
وحید ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۲۱:۱۷
چه آتشی به پا می کنه این تحلیل منتظر کامنتهای عجیب و غریب فدائیان اردوغان و اخوان المسلمینی های بی اسلام هستیم عالی بود مطلب ماشاء الله دیپلماسی ایرانی هم بیزیمدی....
پارسا شکیبا ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۲۲:۲۱
چه می کنه عبدالرحمن فتح اللهی، خدا نکنه سوزنش رو یک چیزی گیر کنه تا ته قضیه رو شخم می زنه و از ابعاد مختلف حلاجیش می کنه. سر همین هم یک جاهایی سوال از جواب طولانی تره. اون از دلار و بحران معیشت. اینم از بحران قره باغ. کل دیپلماسی یه طرف، این مصاحبه هاتون یک طرف دیگه. به عشق همین مصاحبه هاتون دیپلماسی ایرانی را رصد می کنم. ولی آقای فتح الهی دعا دست بعضی ها نیفتی وگرنه به خاطر همین مطالب ... بماند. ناگفته نماند اون طرف هم رو هم ببینید. ارمنستان کم مقصر نبوده و نیست.
پارس ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۲۲:۴۰
مردان پارس هم در دام کاردستی صهیونیسم در تخت جمشید نیافتد اخه اونی که در اصفهان برای تخت جمشید سینه پاره میکنه بع تو چه ربطی داره تخت جمشید ماله شیرازیاست به تو اصفهانی چه ربطی داره
تبریزی ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۲۲:۵۴
در دنیایی هستیم که دیگر از نژاد آریا بودن محق بودن را نمی‌رساند ولی انگار ایشان کلا در قرن نوزده مانده اند ارمنستان برمبنای ۴ قطع نامه سازمان ملل اشغال گر محسوب میشود حال شما نه سازمان ملل را می‌شناسی نه اسلام را . آسمان به ریسمان بافتی تا اندیشه های شونیستی خودتان را بگویید ولی هرچند مشکل ارمنستان با آذربایجان نژادی هست و نسل کشی خوجالی نمود این نگاه ارامنه هست ولی نگاه آذربایجانی ها این نیست ارامنه را به چشم اشغال گر می‌بینند حتی در برهه ای پیشنهاد صادرات گاز هم دادند متاسفم برای این گزارش
بابک ۱۱ مهر ۱۳۹۹ | ۲۲:۵۵
کار اردوعان درسته ولی شما با ترانزیت سلاح روسی با احساسات مردم غیور ادزبایجان بازی میکنید...
Sohrab ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۰۱:۲۶
آذری چی هست ؟چقدر تفکر فاشیستی و تفرقه افکنانه توی مطلبتون هست مرگ بر فاشیسم
بابا ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۰۶:۰۸
خدا را شکر هر مشکلی ما داشته باشیم اجازه نمیدیم که ادمهای بی هویت بخوان بکشور ما اسیب برسانن این جا سرزمین ایران است واگر کسی ادعا زبانو و خاک مارا داره بگور میبره این ادعا را اینجا سرزمین کسانی است که به ایران اعتقاد دارن
qartalbir ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۰۶:۴۱
عجب تحلیلی عجب حرفی عجب پای عجب دمی ....
ایرانی ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۰۸:۱۴
ستارخان ها و باقرخان ها عمرأ در دام اردوغانها دیکتاتور و عثمانی نمی افتند! چون ایرانی های ایران زمین هستند!همه اقوام ایرانی مواظب هستند که حسودان، دشمنان، تجزیه طلب ها و بدخواهان کشور و تاریخ و فرهنگشان را به تجزیه نکشانند!مرگ بر هر آن کس که آرزوی آشوب و تجزیه ایران را دارد.
ساعی ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۰۸:۴۴
عجب یادگرفتیم که ما بعدا ترک شده ایم نباید از وطن خود دفاع کنیم اردغان هم اشتباه می کنه اسرائیل هم وارد صحنه شده، باید از ارمنی ها بترسیم . ظاهرا نفوذ ارمنی ها در ایران بیشتر از فرانسه شده بطوری که مانع از دفاع ایران از حق مسلم اذربیجان می شود ، برو بچه خودتی یک کلمه از اشغالگری ارمنی سخن نگفتی ای نژادپرست فاشیست
کریم ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۰۸:۵۰
ما حمایت خودمان را از آزادی قره باغ اعلام میداریم . قره باغ خاک اسلام است . والسلام
مهدی ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۰۸:۵۹
شما فکر کنم یا اطلاعاتی ندارید یا مثل خیلی ها رفتین خاکی، قره باغ و جمهوری آذربایجان که بحثش هست اولا مسلمان شیعه هستند دوما توسط بیگانه اشغال شده مانند خرمشهر ایران در زمان جنگ که باید بازپس گرفته شود سوما همین الان مردم آذربایجان ایران در جمهوری آذربایجان فامیل خونی دارند چون قبلا در یک مرز جغرافیایی و سیاسی بودن و زبان مشترک و فرهنگ مشترک دارن ، یک ملت هستند ، چرا این رو نمی فهمین تعجب میکنم!!!
ناشناس ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۰۹:۲۰
تحلیل شما خیلی غلط وغیر واقعی است چون ریس جمهور اذر بایجان لاییک استپس باید چشمان خود را روی واقعیت ببندیم وچیزی نگیم ودر مقابل اشغالگری سکوت کنیم بخاطر انکه ترکیه از اذربایجان حمایت کرده روزی که ارامنه مردم ارومیه وسلماس وخوی را قتل عام میکردند شما نمیخواهی به یاد بیارید همانند خوجالی وشوشا وغیره ظلم ظلم است از طرف هرکسی که میخواد باشه وشما به خاطر ارامنه داخل واردوغان روی ظلم رامیخواهید سرپوش بگذارید چون رسانه در اختیار شماست خدا لعنت کند بر کسی که خودش رابهبیخالی وکوچه علی چپ بزند بکند
سجاد ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۰۹:۳۲
واقعا جای تاسف داره که این آدم رو به عنوان مهمان نوشتین بی احترامی به یه قومیت اونم از زبان این سایت متاسفم آقای خلخالی از این که همشهریتم اگه جای تو بودم میرفتم تو افق محو میشدم خخخ این یارو دروغ انگلیسی آریایی رو داره ترویج میکنه اونوقت از محکومیت پان مینویسه در حالی که هندی ها فقط به بخش جنوبی ایران نفوذ کردن حالا آتروپاتین رو از کجا در آوردی تو من موندم
سجاد ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۰۹:۳۸
آدم تعجب میکرد ایران با این ظرفیتی که داره چرا باید تنها باشه ولی وقتی حرفای همچین باصطلاح کارشناس های شوونیستی رو میبینم یادم میفته که چرا
سلیمان ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۱:۱۶
اگر ترکیه خواهان پایان اشغالگری ارمنستان است چرا اول خود ترکیه به اشغالگری در قبرس و سوریه پایان نمی دهد
علی ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۱:۲۸
از پ ک ک پژاک و ارمنستان بصورت آشکار حمایت میکنید بر علیه تورک های ترکیه آزربایجان و حتی تورک های خوده ایران.
عليرضا ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۱:۵۶
چرا در مورد خرمشهر با مذاکره مشکل رو حل نکردید؟؟؟ ما اذری زبان نیستیم قره باغ هم برای ما بیگانه نیست. ما خود اذربایجانیم
مهدی ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۲:۵۷
آفرین. همینجوری خودتونو بروز بدید تا همه بیشتر بشناسنتون. زحمت مارو کمتر میکنید. صدسال هم مییگفتیم به این اندازه مردم آذربایجان شمارو نمیشناختن.
حامد ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۳:۴۱
بحث اسلام را در این جنگ مطرح کردن فقط برای عوام فریبی و مظلوم نمایی است. این جنگ صلیبی نیست. آذربایجان هم نماد اسلام نیست. آذربایجان با اسرائیلی روابط نظامی دارد و به آنها پایگاه نظامی داده است که همین حالا فلسطینی‌ها را زیر توپ و تانک می‌گیرد. از نظر شیوه زندگی و تعاملات اجتماعی اسلامی در آذربایجان وجود ندارد و اتفاقا دو کشور از نظر فرهنگی بسیار به هم نزدیک هستند. همچنان که در ترکیه هم وجود ندارد و در این کشور تست دی ان ای بسیار متداول تر از غرب است. در مورد حکومت هم که الهام علیف همان چند مراسم محرم را هم که اصلا قابل مقایسه با شیعیان دیگر نیست در کشورش تحمل نمی‌کند. از اسلام و تشیع هر وقت کارتان گیر افتاد خرج نکنید. اگر اینها شیعه هستند زمانی که مزدورهای اردوغان در سوریه شیعیان و علویان را قتل عام می‌کردند چرا خبری از آنها نبود.
فرهاد ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۳:۴۴
با عرض سلام من خودم ترک قشقایی میهن پرست ایرانی هستم و اینکه اذریها اصلا ترک نیستند و تات هستند و به علت تها جمات فرهنگی زبانشان ترکی شده یه کم تاریخ بخونید سلطان سلیم عثمانی تبریز و کل ادربایجان را غارت کرد و به زنان و دختران تجاوز کرد و زن شاه اسماعیل را برای خودش برد حالا بازم سنگ اردوغان را به سینه،بزنید
علی ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۳:۵۴
چه مقاله ای نوشتی از ۱۰۰۰تیر بدتر بر دل پانترکهای هواخواهان اتاترکی اخوانی پشت نقاب اسلام
كامران ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۴:۰۸
بیطرفی یعنی تشویق متجاوز و حقظ وضع موجود. که قطعا ایران بیشترین ضرر رو از این مسئله خواهد دید.
ایرج ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۴:۱۶
sisi چرا از لحاظ نژادی و خونی از هم وطنان نیستی آزمایش دادی ؟؟!!! حر بن ریاحی چرا واقعیت نسل کشی سیستماتیک و اخراج ارمنیان و فاجعه سومگاییت۱۹۸۹تا۱۹۹۱ را باور نمی کنید کمی تاریخ بخوانید علیرضا جان اگر تعریف شما از گسل قومی همان بازیچه دست ترکیه و باکو باشد اسمش تجزیه طلبی است و ناامنی و گسترش تعارضات قومی است بابک جان اربابتان ترکیه اردوغانی با ترانزیت سلاح و تروریست‌های مهاجر آسیای مرکزی و پشتیبانی هوایی هواخواه باکو نیست کمی روزنامه ها و تلویزیون ترکیه نگاه کنی آنها با آزاد سازی ازمیر و سیاست عثمانی مینگرند مهدی کریم و ساعی نگرش همنژادهای انور مرز شما مانند شما نیست کتب تاریخ مدارس خود نقشه تجزیه ایران تا قزوین کشیده اند و نژادی و قومیتی فکر میکند اگر سرباز اوامر ترکیه و اردوغان هستید راه باز و جاده دراز مرد جنگید سجاد و ناشناس جان متاسفانه تاریخ مطابق میل پانترکی شما تهیه و گرد آوری نشده است تنهایی ایران به علت نگرش امت گرایی و اسلام محمدی است نه قومیت گرایی مورد علاقه کشورهای به ظاهر مسلمان نیست چون استفاده سیاسی و توجیه کشورگشایی و نسل کشی نیست اما چرا آذربایجان دست به نسل کشی و کشتار سیستماتیک تخریب گورستان ارامنه و کلیساها کردند ؟؟؟!!!چرا؟؟؟!!!!
ذوالنون ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۵:۳۵
البته مناقشه ای در کار نیست غضب و اشعال است که باید ارمنستان با خوکهایش مناطق مقدس قره باغ را ترک کند. ثانیا تورک آدربایجان است و بعضیها که در کشور از اشغالگران ارمنی حمایت می کنند بدانتد که پارس به جایی نمی رسد اگر چه به لهجه شیرین باشد
كامران ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۵:۴۹
اقای ایرج ،در مورد حادثه سومگاییت و کشته شدن تعدادی از ارامنه، در دادگاه های شوروی سابق ثابت شد که عاملین این داستان ۲ نفر ارمنی بودند و در واقع این پلان چیده شده ای بود برای ایجاد بهانه جهت اشغال قره باغ ، از این روش ها جهت اشغال فلسطین نیز استفاده شده است.
عارف ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۷:۳۹
همانطور که از اسم قره باغ مشخصه، این منطقه متعلق به آذربایجانه، سازمان ملل هم طی 4 قطعنامه در سال 1993 بر این امر صحه گذاشته و مهمتر از همه حضرت آقا بعنوان ولی امر مسلمین بارها بیان داشته اند که قره باغ جزء خاک آذربایجان و اسلام است و باید بازپس گرفته سود، انشاا..
خسرو ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۹:۱۵
آقای فتح الهی و محرابی ، بی خود خودتون را خسته نکنید زیرا قره باغ خاک اسلام است ، ارمنستان ظالم و متجاوز هست ، ما مردم آذربایجان ، ترک شیعه هستیم ، کسی فریب اردوغان را نخورده است ولی انگار شما فریب پاشینیان و صلیبی ها را خورده اید ، با نوشتن جعلیات فقط به نفاق و جدایی بین ملت ایران خدمت میشود
عبدالرحیم ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۹:۲۷
اگر چنین خبرنگارانی و چنین تحلیلگرانی نماد دیپلماسی ایرانی است، باید گفت ایران اسلامی در خطر بزرگی قرار دارد. طرفداری از اشغالگر و اهانت به حق و دهن کجی به عدالت، ظلم به خود هست. کینه توزانه سوال پرسیدن و نژادپرستانه جواب دادن و دور همی همفکرانه قهوه خوردن شاید برای تسلی خاطرتان خوب باشد اما طرفی از واقعیت و حقیقت نخواهد بست. دنیا دار مکافات هست. عجولانه تاختن با سر به زمین خوردن می‌رسد
احسان ۱۲ مهر ۱۳۹۹ | ۲۲:۱۰
بسه دیگه. واقعا حالمون رو از رسانه های ملی بیشتر از این به هم نزنید توروخدا. آخه گیریم مسئولین آذربایجان و تورکیه مثل مسئولین کشور خودمون کافر، آخه میخوان خاکشون رو پس بگیرن!! چه ربطی به اردوغان و فلان داره! اصن اردوغان خودش یه پا روحانی! دیگه بیشتر از اینکه نمیشه. آذربایجان میخواد خاک خودش رو پس بگیره. چرا خودتون رو هر روز منفور تر میکنید واقعا؟!
رضا ۱۳ مهر ۱۳۹۹ | ۰۰:۰۱
حمایت از آذربایجان باید یک دلیل عقلانی داشته باشه که نداره چون: ۱- آمریکا از ارمنستان حمایت نمی کند که ما هم به دفاع از مظلوم برخیزیم. ۲- دوست صمیمی مان روسیه شریک نظامی ارمنستان است. ۳-موفقیت آذربایجان در جنگ ممکن است مشکلاتی در آینده علیه ایران داشته باشد. بنابراین همین که ما ظاهر را نگه داشته و آشکارا از ارمنستان حمایت نمی کنیم آذری ها خدا را شکر کنند
اسلام ۱۳ مهر ۱۳۹۹ | ۰۰:۳۳
جناب شما حتی به قطع نامه سازمان ملل هم احترام قائل نیستی که هیچ، حتی از اسم قاراباغ خاک اسلام هست را هم مورد بی توجهی قرار میدین. با راه انداختن اسم اردوغان هم امسال شماها شب و روز تلاش میکنین برای یک هدف، مشخصا هدفتون حمایت از ارمنستان هست و از این طریق میخاین در پیشرفت ارتش آذربایجان در باز پس گیری سرزمینشان اختلال ایجاد کنید و برای دولت ارمنستان تایم فرصت بگیرید. خیلی واضح هست که شما و دوستانتان خیلی با لابی‌های ارمنی رفیق هستین.
س.ح ۱۳ مهر ۱۳۹۹ | ۰۲:۱۴
اره راست میگی بهترین رابطه با ارمنستان داشتیم خصوصا ۱۱۰ سال پیش که تا قزوین ایران رو تحت حمایت روسیه در زمان جلولوخ گرفته بودندو ۳۵ هزار نفر قتل عام کردن توسط مارشیمون ۰در ضمن اذری نداریم اینها خیالات ۰ترک اذربایجان ۰در ضمن هیچ خطری نیست کسی نمیتونه به ایران چپ نگاه کنه ۰حمایت از شیعه واجب همانطور که تو نیجریه واجب اینجا هم واجب ۰
علی ۱۳ مهر ۱۳۹۹ | ۱۰:۰۷
س.ح از کشتار و تجاوز عثمانیها درتبریز و تجاوز به نواممیس چرا نمیگویی پس شعارها در ورزشگاه یادگار امام تبریز یا شار نژاد پرستانه در همین تجمعات اردبیل و تبریز چه بوده ؟؟؟؟
Ali ۱۳ مهر ۱۳۹۹ | ۱۲:۰۱
یاشاسون آذربایجان یاشاسون پریزدنت رجب طیب اردوغان یاشاسون ترکیه
محمود ۱۳ مهر ۱۳۹۹ | ۱۲:۴۳
قره باغ خاک ایران اسلامی است، ان‌شاء الله به مام میهن برش میگردونیم
ستار ۱۳ مهر ۱۳۹۹ | ۱۹:۵۹
دوستان همین علی اف یه حرفیا پشت سر ما آذریا زده که بخونید میزنید شیشه رو میشکونید گفته: "اگر غرب به ایران حمله کنه موج پاهنده های آذری ایران که میان به اینجا(به جمهوری آذربایجان) میلیونی خواهد بود، و آنها گرایشات اسلامی خودشان را خواهند آورد، و بدین طریق {جمهوری} آذربایجان را نابود میکنند" برای منبع برید به کانال تلگرام آذریها
محسن ۱۳ مهر ۱۳۹۹ | ۲۲:۰۰
پان ترکیسم ملغه ای از بی شعوری وبی سوادی
ناشناس ۱۴ مهر ۱۳۹۹ | ۱۱:۵۵
اگر آذربایجانیها توسط عثمانی ها ترک زبان شده اند پس چرا لهجه شان با ترکی استانبولی فرق دارد.؟ ما ترک آذربایجانی بوده و خواهیم بود تا چشمتان کور شود .
خسرو ۱۴ مهر ۱۳۹۹ | ۱۴:۳۱
پان فارسیسم و پانکردیسم و پان ارمنی هم ملغمه ای از بیسوادی و بی شعوری و بی غیرتی و حماقت است
علی ۱۴ مهر ۱۳۹۹ | ۱۷:۱۱
در جواب ستار : عجب منبع جهانی ومعتبری برای رجوع معرفی کردی . ولی درجواب عبدالرحمن فتح الهی هموطن عزیز کورد که می خواهد گفته های خود را با زبان یک نفر دیگر مثلاٌ محرابی به اصطلاح استاد دانشگاه به خورد خوانندگان بدهد دوست عزیزاولاٌ خطاب شما به چه کسی است معلوم نیست در ایران قومی به نام آذری نداریم اگر هم داریدما نمیشناسیم . ما ملت تورک آذربایجان ایران وشیعه ی 12 امامی وخیلی هوشیار تراز شما هستیم تادر دام یکی گرفتار بشویم . معلوم است شما دردامی گرفتار هستید آن هم دام نژاد پرستی است که مربوط ونامربوط در نوشته هایتان به تورکها واردوغان می تازید .
ایرج ۱۴ مهر ۱۳۹۹ | ۱۷:۱۱
ناشناس جان چون اربابتان مصطفی کمال پاشا رسم خط عثمانی را به لاتین و و کلمات فارسی و عربی را حذف و جایگزین با کلمات دیگر کرد که لهجه و تلفظ متفاوت با آذری است با اینهمه حذف کلمات عربی و فارسی هنوز جملات ترکی میتوان فهمید پان‌ترکیسم نشانه حماقت و حقارت و ...است
علیرضا ۱۴ مهر ۱۳۹۹ | ۲۱:۰۲
آقای محرابی چه مقاله بالا بلندی نوشتی نه تنها آذری ها بلکه تموم ترکهای سرتاسر ایران از آزادی قره باغ حمایت میکنن و ارمنستان اشغالگر محکوم میکنن ما چندین کشور عربی بحساب خودمون از مظلوم حمایت میکنیم مردم شریف قره باغ که بیش یه میلیون نفر آواره دربدر شدند اینا انسان نیستند چرا امسال شما فک میکنید که حمایت از آدربایجان و مردم قره باغو شما به دام افتادن اردوغان میدانی یاشارسه اردوغان که از آزادی قره باغ تموم قد حمایت میکنن ما نه بخاطر نژاد زبان بخاطر انسانیت از مردم مظلوم قره باغ حمایت میکنیم
هموطن ۱۴ مهر ۱۳۹۹ | ۲۱:۱۰
من فکر میکنم اگر ما ایرانی های شیعه بخواهیم از یک سوراخ دوبار زخم برداریم خیلی نادان و احمق هستیم زمانی که صدام به ایران حمله کرد یادتان رفته؟ همین مسائل را برای ایجاد تفرقه بین ایرانی ها ایجاد کردند. کرد ها و عرب های عرب ایران یادتان رفته ... چه وعده هایی که به عرب ها و کرد ها داده نشد و چقدر که آب به آسیاب دشمن از روی فریب خوردگی نریختند و بعد که صدام سرزمینشان را اشغال کرد و فهمیدند که فریب خوردند با دولت مرکزی ایران مثل سپاه و ارتش همکاری کردند تا بتوانند سرزمین خودشان را پس بگیرند و چه خون های بیگناهی که بر زمین نریختند آیا یادتان رفته که صدام قبل از آغاز رسمی جنگ با ایران ادعای پس گیری جزایر سه گانه خلیج فارس را داشت؟ آیا یادتان رفته که مرزهای غربی ایران را به بهانه های مختلف مورد حمله قرار می داد؟ چه شده است هنوز هیچی نشده خودتان یک جنگ داخلی راه انداخته اید؟ با این اوضاعی که شما به راه انداختید که چراغ سبزی است که به دشمن نشان داده اید به هوش باشید این خیلی بد است که مساله قومیت در ایران اینقدر از اهمیت برخوردار است ما همه ایرانی هستیم در مرحله بعد ترک ایران هستیم بااین رویه ایران به تعداد قومیت ها باید تجزیه شود یکم فکر کنید تورو خدا همدیگه را متهم نکنید فقط به وحدت فکر کنید از نا امن شدن ایران هیچ ترک ایرانی منفعت نخواهد برد بعد از اشغال تبریز فکر کردید برایتان فالوده بستنی می آورند ؟یا ازشما تشکر میکنند که به آن ها کمک کرده اید؟ همونطور که صدام نکرد مطمئن باشید که آن ها هم نخواهند کرد آیا به این فکر کرده اید که مرزهای ایران را مورد هدف قرار میدهند و میخواهند جنگ را به ایران بکشند دراین جنگ ما بقی کشور ها مثل روسیه ترکیه آمریکا و علی هذا نیابتی می جنگند و ما داخل کشور خود می جنگیم و هزینه های سنگین جنگ را ما پرداخت خواهیم کرد البته ما یک وجب خاکمان را به دشمن نخواهیم داد چه اهواز چه کردستان چه تبریز و ارومیه حتی اگر مردمش فریب دشمن را بخورند
علیرضا ۱۴ مهر ۱۳۹۹ | ۲۱:۲۳
بهتره بعضی از دوستان این چرندیات بخورد مردم ندن که مغول حمله کرده بزور شمشیر این همه ادم تورک شدن نه یه روستا دوروستا دوشهر بزور شمشیر تورک شدن نه.. این عوام فریبی رو بذارید کنار اگه تاریخ نخوندی برو بخون ببین بیش از هزاران سال در ایران ترکان حکومت کردن نه ایران تا مدیترانه قسمتی از اروپا سر تاسر استانهای ایران ترک هس و شهری پیدا کن که ترک نباشه و الان حرفای رضا شله معلون یسری ها ادامه میدن همین ترک ها هزاران سال برا وجب به وجب ایران خون دادن تا ایران یه پارچه کنن هزاران سال حکومت کردن بد یسری بی سواد تا ترکها حرفی میزنن میگن اردوغان فلان شما تجزیه طلب هستین بهتره این دسته دوستان بدونن ایران سرزمین مادری ما هس و نیازی نمی بینیم بفکر تجزیه باشیم و از امسال اردوغان پیروی کنیم ملت با غیرت تورک همیشه خارج از هر دینو مذهبی از مظلوم انسانیت دفاع کردن و دفاع میکنن و کشورمون رو دوس داریم بازم میگم ما با افتخار حمایت خود رو از آزادی قره باغ اعلام میکنیم قره باغ جز خاک اسلام هس و به اغوشش برمیگرده
مهاجران آلتای مغولستان نه آذری ۱۵ مهر ۱۳۹۹ | ۰۷:۳۹
قَالَ أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِی مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ (ص آیه۷۶) نژادپرستی راه شیطان است. دولتهای آذربایجان و ترکیه پانترکیست (نژادپرست) هستند. بنابراین از لحاظ دینی ایران بهتر است طرف اهل کتاب را بگیرد تا اهل شیطان. خره‌باغ (مثل خرچنگ، خرگوش=> باغ بزرگ) هم حالا که از دست ایران رفته بهتر است در دست اهل کتاب باشد تا در دست شیاطین از لحاظ سیاسی هم اگر کل قفقاز هم در دست ارمنستان باشد خطری برای ایران ندارد ولی دولت باکو همان منطقه شروان و آران را هم که اشغال کرده یکسره علیه ایران توطئه می‌کند و سعی در شوراندن قبایل آلتایی مقیم شمالغرب ایران را دارد.
لیلانی ۱۶ مهر ۱۳۹۹ | ۱۴:۱۹
ما طرفدار آذربایجان نیستیم ما خود آذربایجان هستیم. متاسم برای کسانی که به اسم اسلام سینه چاک می کنند و فلسطین و بوسنی و ... را شعار می دهند ولی بجای حمایت زبانی از برادران شیعه در مقابل اشغالگر خاک شیعه و قتل عام کننده زنان و کودکان حمایت می کنند.
فرزاد تورانی ۲۰ مهر ۱۳۹۹ | ۱۵:۰۵
فلسطین من تورک اذربایجان قره باغ است فارس ها از نظر ازمایش ژنتیک از خراسان تا تهران مغول هستند و کوردها از نظر ازمایش ژنتیک اصلا ایرانی نیستند خاک انیران را از ارمنی های مهاجر که خود ویگن ارمنی برای پناه دادن این مهاجرهای ارمنی به قره باغ از جمهوری اذربایجان تشکر میکرد امروز ادعای خاک میکنند مرگ بر حامی تروریست های ارمنی
مجید ۲۹ مهر ۱۳۹۹ | ۱۴:۲۴
به نظر من این مطالب نوشته شده از دید تفکر انتقادی خیلی درست نیست، ولی طبیعه اینکه مردم برگردن به دوهزار سال پیش یا گذشته و شکل گیری زبان و... ساده لوحانه است، چون اگه اینجوری باشه باید مسلمانها برن اندلس اسپانیا رو بگیرن، فرانسوی ها تو خاک امریکا باشن، نادرشاه هند رو بگیره! انچه معیار باید باشه، قوانین موجود هست. چرا ترکها تو ایران طرفدار آذربایجان هستن؟ خب معلومه هم کیش و هم زبان هستند با اونا، احساس نزدیکی دارن بهشون، اما این به معنی نیست که اینها هم تجزیه طلب هستند، چون مشروطیت ایران مدیون ترکها هست، زمانی که اصفهان 3 روز مقاومت کرد، تبریز 10 ماه مقاومت کرد و محاصره شد و ثمره اش شد مشروطیت؛ تو جنگ هم همپایه بقیه ایرانیان شرکت داشتند، به هرحال ترکها هم جزوی از تاریخ این مملکت قریب به اتفاق هستند و کشورشون رو دوست دارند چرا ارمنی ها طرفدار ارمنستان هستند؟ اونها هم هم کیش ارامنه هستند و موضع گیری طبیعی دارند، الان اگر جای یک ترک و ارمنی عوض بشه، عقاید و گرایش سیاسیشون تغییر میکنه اما غیر از این دو قوم، بقیه اقوام مثل بلوچ و کرد و فارس و عرب؛ نباید وارد این ماجرا بشن، ورود اونها بخاطر حب و بغض نسبت به یکی از این اقوامه؛ موضع گیری ایران هم علاوه بر در نظر گرفتن منافع ایران، باید در نظر گرفتن مسائل داخلی هم باشه امروز ترکهای این کشورن طرفدار آذربایجان هستند، اگر ایران پشت ارمنستان دربیاد دو دستگی به وجود میاد، اما بخاطر حضور ارامنه نباید ایران موضع گیری تندی علیه ارمنستان داشته باشه اینکه الان حاکمیت اجازه داده بخشهای ترک نشین از اذربایجان حمایت کنند بهترین تصمیم بوده، البته به نظر من یه دلیل اینکه ایران میتونه از اذربایجان حمایت کنه بخاطر اینه که در صورت پیروزی احتمالی آذربایجان، اونجا صرفا تبدیل به پایگاه اسرائیل نشه و ایران هم در صورت وقوع اتفاقی، بتونه ادعا کنه که ماهم پشت شما وایسادیم
لیلانی ۳۰ مهر ۱۳۹۹ | ۱۶:۰۴
یک سوال از بعضی هموطنان : دلیل اصلی دشمنی اولیه کشور ما با اسرائیل چیست؟ مگر نه این است که بخاطر اشغال خاک اسلام و نسل کشی مسلمین است!!! دقیقا همین فجایع در قره باغ اتفاق افتاده است و هزاران نفر از زن و بچه شیعه بدست جلاد های ارمنستان اشغالگر قتل عام شده اند و مساجد تبدیل به محل نگهداری خوک شده است. مردم شیعه آذربایجان چه گناهی کرده اند که حتی حاضر نیستید فقط در گفتار از آنان حمایت کنید و یا حتی واقعا بی طرف بمانید!
آیهان ۰۶ آبان ۱۳۹۹ | ۲۱:۳۷
آذربایجان به دست عثمانی ها افتاده و به همین خاطر ترک شدههمه؟!؟!!!!!!؟؟!!؟ تاحالا حرف به این مسخره ای نشنیده بودم داداش تو برو تاریخو کمی ورق بزن آذربایجان تنها 10 20 سال مال عثمانی ها بوده آیا تو این مدت میشه زبان چند میلیون انسان یه جا تغیر پیدا کنه پس چرا ما که الان چندین ساله توی خاک ایران زندگی می کنیم چرا زبان ما از ترکی به فارسی تغیر پیدا نمی کنه؟!؟ داداش ما از اول ترک بودیم و ترک میمونیم برو تو تاریخ نگاه کن اومده که حکومت سامانیان برای جنگ به سپاهی نیاز داشته و به همین خاطر ارتش ترکی از آذربایجان فراهم کرده و به جنگ فرستادتشون و همون زمان بود که کلماتی از ترکی وارد فارسی شده داداش عثمانی ها چند صد سال بعد سامانیان ظهور کردند افتاد؟!!!پس لطفا چرت و پرت نگید و این پیامو بزارید سایت تا بقیه هم بفهمن
یاشاسین اندیشه ۱۰ آبان ۱۳۹۹ | ۰۸:۵۱
سلام خدمت دوستان مطابق قطعنامه های سازمان ملل بایستی قره باغ اشغالی به آذربایجان برگردد و دولت آذربایجان هم حقوق ساکنین این منطقه به ویژه ارامنه را به رسمیت بشناسد و بدیهی است که تقریبا تمام ایرانیان و اقوام ایرانی با توجه به اینکه این منطقه بخشی از ایران فرهنگی و با دیدگاهی بخش از خاک اسلام است به این خواست احترام می گذارند. در این بخش تاکید بر برابری انسان ها و به دنبال ان اقوام مختلف ایرانی در بهره مندی از حقوق انسانی دارم . فقط سوال از بعضی دوستان دارم اگر روزی تفکر توسعه طلبانه رجب طیب اردوغان کوچکترین نظری به خاک ایران داشته باشد و بخواهد صرفا به دلیل تشابه زبانی علیرغم اختلاف سایر مولفه های فرهنگی مثل مذهب، پذیرش حقوق اقوام و.....با عنوان حمایت از ترک زبان ها و به فکر اشغال بخشی از ایران و خاک اسلام و شیعه بیفتد بدون شک هموطنان عزیز آذری و فرزندان باشید باکری ها و ملت ایران یکپارچه از ایران اسلامی دفاع خواهند کرد و اجازه جنایتی دوباره به تبار آسمانیان نخواهند داد . بنابراین دوستان از هر نوع پان گرایی که در ذات خود برتری نژادی و نفی حقوق سایر اقوام است بایستی خودداری نمایند. به امید ایران پیشرفته و گسترش فرهنگ ایرانی که به قول ستارخان آذربایجان سر ایران است و این سر و بدن برای همیشه تاریخ با هدف پیشرفت ایران در تمامی حوزه ها یکپارچه و در کنار هم باقی خواهند ماند و توطئه تندروهای آمریکایی و صهیونیستی ها و حتی وهابی و کمونیست ها در اختلاف افکنی و نفرت پراکنی در کشور عزیزمان ایران که با روشهایی از جمله تحریم ، پان گرایی دنبال میشود ، خنثی خواهیم گرد. با آرزوی برابری و برادری و پیشرفت همه ایرانیان و احترام به این خواسته
علی ۱۳ آبان ۱۳۹۹ | ۱۴:۴۷
ما آذری نیستیم ما تورک هستیم
پرویز ترک ۲۳ آبان ۱۳۹۹ | ۱۹:۱۶
این طرز فکر محکوم به شکسته و جز بیزاری مردم از دین هیچ خیری ندارد اقای به ظاهر مومن خودبین
علی ۲۴ آبان ۱۳۹۹ | ۱۳:۴۶
سراسر گزارش و تحلیل آسمون و ریسمون بافی بود .
تورک اوغلی ۰۴ آذر ۱۳۹۹ | ۱۹:۵۲
پان کسی هست که زبان و فرهنگ خود را با از بین بردن فرهنگ و هویت دیگران غالب کند ما تورکها با دفاع از زبان و هویت خود در مقابل پان فارس ایستاده ایم و این هم خوشایند شما نیست سکوت در مقابل ظالم بمانند دفاع از ظالم ارمنستان است زنده باد ترکیه
مجید ۲۲ آذر ۱۳۹۹ | ۱۱:۲۳
,واقعا مقاله جالبی بود.تمام حرف ها و نظراتتون الان با شعرخوانی اردوغان درست در اومد.مرحبا به این تحلیل.الان باید چه کسی جوابگوی سیاست اشتباه انتخاب شده جمهوری اسلامی باشه.این بار که دوستان نمی توانند گردن حسن کلید بندازند.سخنان گهربار آقا در مورد مناقشه قره باغ که فراموششان نشده
منصور ۱۲ اسفند ۱۳۹۹ | ۱۷:۴۶
حکومت ایروان تلاش کرده است مخفیانه و تحت عنوان ارسال مصالح ساختمانی به قاراباغ سرباز ارسال کند. با تجمع و اعتراض والدین سربازان ارمنی در مقابل ساختمان وزارت دفاع ارمنستان نقشه حکومت ایروان برملا شد.
محمد ۲۵ تیر ۱۴۰۰ | ۱۵:۲۹
فاشیسم ۱۰۰ ساله که ایران را به فارسستان تقلیل داده جز دشمنی با دیگران ایجاد نکرده امیدوارم که پان فارسیسم جای خودش رو به عقلانیت بدهد خدا رو شکر که قره باغ آزاد شد
کامران ۰۳ تیر ۱۴۰۱ | ۱۲:۴۹
اذری ها در دام اردوغان نیفتن!!بچه گانه ترین و مزخرفت ترین تیتر ممکن در درگیری قره باغ که به حق اذربایجان تونست خاکشو پس بگیره و طبیعتا همه ترکهای ایران هم از موفقیت برادرانشون در جمهوری اذربایجان خوشحال شدن!!!!اقای محرابی باید بدونید اولا در ایران چیزی بنام اذری نداریم.ترک اذربایجانی داریم.دوما جناب کارشناس با بیان این جمله در واقع ترس و وحشت خودشو از محبوبیت اردوغان بین ترکهای ایران رو نشون