پیمان صالحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: کریدور زنگزور که در نگاه اول به‌عنوان مسیر تجاری برای اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان از طریق جنوب ارمنستان معرفی می‌شود، در واقع یک مانور ژئوپولیتیک مهم با پیامدهای مستقیم برای موازنه قدرت در قفقاز جنوبی و کل فضای اوراسیاست.
ادامه مطلب
دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، از عصر دوشنبه ۲۷ مرداد ۱۴۰۴ سفری دو روزه به ارمنستان و سپس بلاروس خواهد داشت. هدف این سفر، طبق اعلام مهدی سنایی، مشاور سیاسی رئیس‌جمهور، تقویت مناسبات تجاری و امضای اسناد همکاری است. این سفرها که پیش‌تر برای اوایل تیرماه برنامه‌ریزی شده و به تعویق افتاده بودند، اکنون در سایه تحولات اخیر قفقاز جنوبی و توافق سه‌جانبه ارمنستان، آذربایجان و آمریکا، موسوم به «مسیر ترامپ» TRIPP، اهمیتی دوچندان یافته‌اند. این توافق که با میانجی‌گری دونالد ترامپ در هشتم آگوست ۲۰۲۵ (۱۷ مرداد) امضا شد، معادلات سیاسی، دیپلماتیک و امنیتی منطقه را دستخوش تغییراتی کرده که نگرانی‌های جدی برای ایران و روسیه به دنبال داشته است. سفر پزشکیان در این برهه حساس، تلاشی برای بازسازی جایگاه ایران در منطقه و مدیریت پیامدهای این توافق است.
ادامه مطلب
عاطفه شهسواری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: این کریدور نقشه ژئوپلیتیکی منطقه را بازسازی می‌کند و فرصت‌ها و چالش‌های جدیدی برای بازیگران اصلی ایجاد می‌کند.
ادامه مطلب
فاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: یکی از سناریوهای محتمل، ایجاد سازوکارهای امنیتی برای حفاظت از سرمایه‌گذاری آمریکا بعد از تکمیل پروژه است. این اقدام می‌تواند به استقرار نیرو یا تجهیزات نظارتی دائمی در مرز ارمنستان و ایران منجر شود. برای ایران، این وضعیت حساس است و برای روسیه نیز غیرقابل‌قبول خواهد بود.
ادامه مطلب
احسان هوشمند می نویسد: بیش از سه دهه از ارائه طرح پاول گابل برای حل‌وفصل مسائل قفقاز جنوبی و مناقشه میان باکو و ایروان می‌گذرد. این ایده توسط گابل در حالی طرح شد که ارمنستان در موازنه نظامی دست بالا را داشت و کمتر کسی می‌توانست تصور کند که در سه دهه بعد این موازنه به کلی به ضرر ارمنستان رقم خواهد خورد.
ادامه مطلب
محسن پاک ایین می گوید: هم جمهوری آذربایجان و هم جمهوری ارمنستان رضایت کاملی از رفتار و اقدامات و سیاست روسیه در قفقاز ندارند و برای نشان‌دادن این نارضایتی، امتیاز این توافق را به آمریکا و ترامپ دادند و حتی ترامپ را هم به‌عنوان نامزد دریافت جایزه نوبل صلح مطرح کردند، مشابه همان کاری که بنیامین نتانیاهو انجام داد.
ادامه مطلب
علیرضا محرابی می گوید: وقتی در دهه‌های گذشته، هشدارهای دلسوزان دانشگاهی نادیده گرفته می‌شود، قطعا در آینده برای حضور در قفقاز باید چراغ سبز آمریکا را بگیریم و باید پول آن را بدهیم. در ژئوپلیتیک نوین، باید از منطق تضاد به منطق اقتصادی و تجاری رسید. کاری که دونالد ترامپ کرد، یعنی از تضاد بین آذربایجان و ارمنستان، بهره اقتصادی و تجاری برای آمریکا برد. کاری که ما باید قبل‌تر انجام می‌دادیم و از تضاد بین باکو و ایروان برای خودمان استفاده اقتصادی می‌کردیم.
ادامه مطلب
ایران اکنون در موقعیتی قرار دارد که باید همزمان از فرصت‌های اقتصادی و ترانزیتی ناشی از بازگشایی مسیرها بهره ببرد و هم از تبدیل این مسیرها به ابزارهای فشار و محاصره ژئوپلیتیک جلوگیری کند. حفظ احتیاط دیپلماتیک، مطالبه سهم مدیریت، تسریع در پروژه‌های زیربنایی داخلی و ترمیم خلأهای اطلاعاتی و هماهنگی بین‌دستگاهی، ارکان یک پاسخ متوازن به تحولات اخیر قفقاز خواهند بود. در غیر این صورت، ممکن است تهران در کوتاه‌مدت بعضی فرصت‌ها را از دست بدهد و در میان‌مدت با تنگنای استراتژیک جدی‌تری مواجه شود.
ادامه مطلب
محمد گل‌افروز در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: لزوم بازتعریف راهبرد منطقه‌ای ایران ضروری به نظر می‌رسد. در این رابطه و در چنین شرایطی، تدوین یک استراتژی چند بعدی برای سیاست خارجی و امنیت ملی ایران در قفقاز، به ویژه قفقاز جنوبی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
ادامه مطلب
سید احمد کاظمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: شاه طرح جبهه آنگلوساکسونی در این خصوص، «عضویتِ فوری» جمهوری آذربایجان و ارمنستان در ناتو است که هرگونه فرصت عملی برای مقابله را از سوی تهران، مسکو و پکن سلب کند.
ادامه مطلب
عباس عبدالخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تجارت ایران با کشورهای آسیای میانه، به‌ویژه در حوزه صادرات، به راه‌های زمینی و امن نیاز دارد و زنگزور یکی از گلوگاه‌های حیاتی برای تحقق این پیوندهاست. از این‌رو، هر تحول ژئواستراتژیک در این منطقه، مستقیماً با آینده اقتصادی و جایگاه ایران در معادلات منطقه‌ای گره خورده است.
ادامه مطلب
محسن پاک آیین می نویسد: آنچه برای منافع ملی ایران اهمیت دارد این است که با غلبه گفتمان صلح بر گفتمان جنگ در قفقاز،موضوع تغییر مرزهای بین المللی از جمله مرز ایران با ارمنستان که مربوط به دوره جنگ قره باغ بوده،منتفی شده و جمهوری اسلامی ایران در عین حفظ آمادگی برای حفظ مرزهای خود باید از فضای صلح آمیز قفقاز برای ایجاد فرصت های همکاری با ارمنستان و آذربایجان استفاده کند.
ادامه مطلب
ایالات متحده با پیشنهاد جاه‌طلبانه خود برای کریدور زنگزور—یک گذرگاه استراتژیک ۴۳کیلومتری در استان سیونیک ارمنستان—خود را به قلب یک بازی پرمخاطره سیاسی و اقتصادی کشانده که می‌تواند ساختار انرژی اوراسیا را دگرگون کند. هدف آمریکا، شکستن بن‌بست‌های دیرینه، تنوع‌بخشی به منابع انرژی اروپا خارج از چتر روسیه و مقابله با نفوذ روزافزون مسکو، پکن و تهران در این منطقه حساس است
ادامه مطلب
بهرام امیراحمدیان در یادداشتی می‌نویسد: شرایط برای دستیابی به توافقنامه صلحی پایدار میان آذربایجان و ارمنستان بیش از هر زمان دیگری اکنون فراهم شده است و دو کشور هیچ‌گاه تا این اندازه به امضای یک توافقنامه صلح نزدیک نبوده‌اند.
ادامه مطلب
حامد نقی‌لو می نویسد: قفقاز جنوبی در آستانه تغییرات بنیادین ژئوپلیتیکی، بار دیگر در مرکز توجه بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای قرار گرفته است. جمهوری آذربایجان با اتخاذ سیاست‌هایی که در نگاه نخست نشانه‌ای از جسارت راهبردی‌اند، اما در عمق خود سایه خطاهای تکراری گذشته را حمل می‌کنند، امروز در مدار الگویی حرکت می‌کند که پیش‌تر توسط کی‌یف آزموده شد، الگویی که محصول آن نه استقلال راهبردی، بلکه ورود به منطقه پرتنش‌ِ بحران و بی‌ثباتی مزمن بود.
ادامه مطلب
حامد حکمت‌آرا در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: کارشناسان معتقدند انتقال آب از دریاچه پرآب و عمیق وان نسبت به انتقال آب از دریاچه سوان که بعضاً با مشکل کاهش حجم آب مواجه بوده و با اجرای طرح‌های انتقال آب به وضعیت نرمال برگشته است، پایداری و توجیه اقتصادی بیشتری دارد. البته طرح‌هایی نیز جهت انتقال آب از دریای خزر و خلیج فارس به دریاچه ارومیه نیز مطرح شده‌اند که چندان عملیاتی به نظر نمی‌رسند.
ادامه مطلب
رامین فرهودی زرنق در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: دولت ارمنستان با ارایه طرح چهارراه صلح علاقمند به بهره برداری اقتصادی از فرصت زنگزور است. اما در این قضیه ضمن دشمنی با روس ها تلاش دارد تا خود را در زیر چتر امنیتی ناتو بیمه کند ولی همسایه جنوبی اش ایران نیز به دلیل نگرانی های خاص خودش مخالف رفتار بی محابای ارمنی ها در ارتباط گیری با غرب است.
ادامه مطلب
پس از حمله هماهنگ اسرائیل و ایالات متحده به خاک ایران در ژوئن ۲۰۲۵ و پاسخ موشکی کوبنده جمهوری اسلامی، منطقه در وضعیت پساجنگی قرار گرفته که به‌طور بالقوه می‌تواند نظم ژئوپلیتیک قفقاز را بازتعریف کند. در این فضا، تحرکات دیپلماتیک کشورهای منطقه، به‌ویژه جمهوری آذربایجان، از جهات مختلف قابل‌توجه است. در این میان، تماس تلفنی اخیر بین «حکمت حاجی‌اف» دستیار رئیس‌جمهور آذربایجان با معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، حاکی از نوعی موازنه‌سازی میان مواضع باکو در برابر تحولات منطقه‌ای است. جمهوری آذربایجان ضمن تسلیت و محکوم‌کردن تجاوز اسرائیل به خاک ایران، بر اجرای توافقات میان رؤسای جمهور دو کشور و تسهیل سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به باکو تأکید کرده است.
ادامه مطلب
در روزهای اخیر، خبری منتشرشده در رسانه‌های روسی و اسپانیایی فضای سیاسی قفقاز جنوبی را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است. طبق ادعای نشریات ایزویستا و Periodista Digital، آمریکا، ارمنستان و جمهوری آذربایجان به‌صورت محرمانه بر سر ایجاد کریدوری موسوم به «پل ترامپ» به توافق رسیده‌اند؛ کریدوری که از منطقه سیونیک در جنوب ارمنستان عبور کرده و مناطق غربی آذربایجان را به جمهوری خودمختار نخجوان متصل می‌کند. با اینکه دولت ارمنستان این خبر را «تبلیغات هدفمند» توصیف کرده، ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی آن نیازمند تحلیل دقیق‌تری است.
ادامه مطلب
علی‌بمان اقبالی زارچ در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: با توجه به تحولات میدانی و مواضع رسمی سران جمهوری اسلامی ایران که در سطوح مختلف و حتی در سطح مقام معظم رهبری در چند مرحله به مقامات طراز اول این کشورها از جمله روسیه، ارمنستان، آذربایجان و ترکیه اعلام شده و به نظر می رسد، چندان جایی برای عملیاتی شدن این کریدور موهوم با شرایطی که مورد نظر باکوست، وجود ندارد؛ چرا که طبیعتا هر گونه تغییر در جغرافیای منطقه، مرزها و اساسا ژئواستراتژی منطقه، به هیچ عنوان برای جمهوری اسلامی ایران پذیرفته شده نیست.
ادامه مطلب
جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و آمریکا علیه ایران، که تهران را به بازسازی توان دفاعی و هسته‌ای واداشته، فرصتی برای ترکیه، اذربایجان و حتی ایالات متحده ایجاد کرده تا نفوذ خود را در قفقاز گسترش دهند. ترکیه با حمایت از کریدور زنگزور، به دنبال تبدیل شدن به هاب تجاری آسیای مرکزی-اروپا است. دیدار اخیر اردوغان با پاشینیان در ترکیه، نشانه‌ای از تلاش آنکارا برای عادی‌سازی روابط با ارمنستان و پیشبرد این پروژه است. آمریکا نیز با پیشنهاد مدیریت کریدور توسط یک شرکت خصوصی، به دنبال تقویت جایگاه خود در برابر چین و روسیه است. این تحرکات می‌تواند روابط ایران و ترکیه را به تقابل بکشاند.
ادامه مطلب
احسان موحدیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: پوتین می‌خواست با حمایت از مواضع باکو علیه ارامنه، ارمنستان را به فاصله گرفتن از غرب وادار کند، اما با تاکتیکی غلط برای خود چاه کند و باعث شد ترکیه و باکو به نمایندگی از غرب هر چه بیشتر در قفقاز جنوبی نفوذ کنند.
ادامه مطلب
احسان موحدیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: امیدوارم این جنگ همه ما را از خواب بیدار کند تا مسائل قفقاز را با دقت و با حساسیت بیشتری پیگیری کنیم. چون به علت تاخیر در درک اهمیت مسائل قفقاز ابزار گسترده قبلی برای دفاع از منافع ایران در اختیارمان نیست و احتمالا قفلی که به سادگی با دست باز می شد را باید در نهایت با دندان باز کنیم!
ادامه مطلب
بهرام امیراحمدیان در یادداشتی می‌نویسد: اظهار نظر بی مورد رئیس جمهوری ترکیه نشان می دهد که جمهوری آذربایجان و ترکیه درباره حق حاکمیت دولت ارمنستان و منافع ملی ایران توجیه نشده اند.
ادامه مطلب
احسان موحدیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی در نقد یادداشت منتشرشده توسط شیلا پیلان در نشریه شورای آتلانتیک می‌نویسد: هر طرح ترانزیت منطقه‌ای باید مبتنی بر اصل عمل متقابل و تعادل باشد، و نه دیکته شده از آنکارا، باکو یا تل‌آویو و ارمنستان باید به این مساله توجه کند.
ادامه مطلب
احسان موحدیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: حامیان لابی پانترک که متاسفانه نفوذ رسانه ای قابل توجهی در برخی نهادهای انقلابی و رسانه‌های ارزشی دارند، روی حافظه تاریخی کوتاه مدت برخی تصمیم‌گیران حساب کرده‌اند تا بتوانند مطامع باکو و ترکیه را یه خصوص در ارتباط با کریدور جعلی زنگزور در ایران به پیش ببرند. اما حقیقت این ماجرا کاملا متفاوت با چیزی است که آنها این روزها در رسانه های خود القا می کنند.
ادامه مطلب
آسیب‌پذیری‌های داخلی آذربایجان البته قابل توجه است. اقتصاد وابسته به نفت و گاز، به‌رغم سودهای اخیر، از تنوع کافی برخوردار نیست و کاهش قیمت انرژی در سال ۲۰۲۵ زنگ خطر را برای ثبات مالی جمهوری آذربایجان به‌صدا درآورده است. سرکوب سیاسی در دوران حکومت طولانی الهام علی‌اف نیز افزایش نارضایتی اجتماعی را موجب شده است.
ادامه مطلب
گریگوریان: ما قدردان حمایت ایران برای ایجاد صلح در منطقه هستیم، در حال حاضر در حال گفت‌وگو با آذربایجان هستیم که بدانیم چطور می‌توانیم این فرایند را به جلو ببریم. ارمنستان بسیار از حمایت ایران، جامعه بین‌الملل و سایر بازیگران استقبال می‌کند.
ادامه مطلب
حسین صالحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: با وجود آتش‌بس‌های مقطعی و میانجی‌گری‌های بین‌المللی، روند صلح در قره‌باغ به‌دلیل ترکیبی از عوامل قومی، ملی‌گرایانه، مداخلات بازیگران منطقه‌ای و فقدان اعتماد متقابل، همواره شکننده باقی مانده است.
ادامه مطلب
کشورهای قفقاز جنوبی در یک مقطع حساس ژئوپلیتیکی قرار دارند. ارمنستان، آذربایجان و گرجستان هر کدام به شیوه خود در تلاش برای تقویت سوبژکتیویته و کاهش وابستگی به بازیگران خارجی هستند. با این حال، محدودیت‌های داخلی، درگیری‌های منطقه‌ای و فشارهای قدرت‌های بزرگ همچنان چالش‌هایی برای دستیابی به خودمختاری کامل ایجاد می‌کنند.
ادامه مطلب