زیان نبود ایران در استانبول

آیا ترکیه، ایران را در افغانستان پشت سر گذاشته است؟

۳۱ فروردین ۱۴۰۰ | ۱۲:۰۰ کد : ۲۰۰۱۹۱۲ آسیا و آفریقا نگاه ایرانی
نویسنده خبر: جلال خوش چهره
جلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: در نگاه دولت کنونی افغانستان نیز استقرار نظامیان ترکیه مشروعیت بیشتری نسبت به نظامیان غربی دارد. در این حال، دولت مرکزی افغانستان ممکن است حضور نظامیان ترک را به دیده وزنه‌ای متعادل کننده میان پاکستان و هند بنگرد. در صورت تحقق چنین راهبردی، آنکارا یک گام دیگر در جهت گسترش ژئوپلیتیک خود برای افزایش وزن سیاسی این کشور در معادلات منطقه‌ای و به تبع آن جهانی برخواهد داشت. این درحالی است که ترکیه اکنون دسترسی قابل توجهی به مناطق شرق مدیترانه، شامات در جنوب، قفقاز و آسیای میانه در شرق دارد. آنکارا نشان داده است که استعداد خوبی در تبدیل ظرفیت های ژئوپلیتیک خود به امتیازهای استراتژیک دارد. 
آیا ترکیه، ایران را در افغانستان پشت سر گذاشته است؟

دیپلماسی ایرانی: میان انواع اخبار تلخ و گس این روزها، یک اتفاق مهم دیگر  نیز در همسایگی غرب ایران در حال وقوع است که نمی‌توان نادیده‌اش گرفت. قرار است از 24 آوریل تا 4 مه 2021 نشستی با عنوان «صلح و آینده سیاسی افغانستان» در استانبول برگزار شود. اهمیت این نشست در ماهیت و تأثیرات ژئوپلتیک آن است که بر آینده خاورمیانه و جایگاه هریک از بازیگران منطقه تأثیر می‌گذارد. 

نشست استانبول اگرچه در ادامه روندی است که از هفت ماه پیش در دوحه آغاز و با هدف ایجاد آشتی ملی میان جناح‌ها و اقوام رقیب ادامه یافت، اما حاوی مختصاتی است که  این نشست را دارای اهمیت ویژه می کند. این مختصات عبارتند از: نخست، تغییر مکان نشست از پایتخت قطر(دوحه) به استانبول. به دست گرفتن ابتکار عمل گفت‌وگو‌های جاری میان دولت افغانستان و طالبان از سوی دولت ترکیه و همراهی مستقیم و حمایت‌گرانه واشنگتن از آنکارا، به مفهوم تثبیت موقعیتی است که ترکیه از سال 1386 تاکنون برای خود در افغانستان دنبال کرده است. این موقعیت در رقابت با جایگاهی است که ایران به ویژه درپی خروج ارتش اتحاد جماهیر شوروی سابق از افغانستان تاکنون در این کشور از آن خود برخوردار بوده است. سیاست آنکارا همواره تلاش برای کمرنگ کردن نقش ایران به عنوان یکی از مهمترین همسایگان افغانستان است. نشست‌های سالانه استانبول که از نیمه دهه 90 میلادی (1386) با حضور سران ترکیه، پاکستان و افغانستان برگزار می‌شد، هدف روشنی را در رویکرد رقابتی آنکارا برای کمرنگ کردن نقش ایران در افغانستان دنبال می‌کرد. اکنون به نظر می‌رسد، توافق برای برگزاری نشست آینده استانبول تا حدود زیادی آنکارا را به تحقق این منظور نزدیک می‌کند. از این‌رو دومین مشخصه قابل تأمل نشست استانبول، غیبت ایران به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین همسایگان افغانستان در آن است. 

نشست استانبول قرار است با حضور نمایندگان دولت‌های امریکا، ترکیه، قطر، پاکستان و ناطرانی از چین، روسیه، اتحادیه اروپا و نمایندگان دولت افغانستان و گروه طالبان برگزار شود. عدم حضور ایران در استانبول را می‌توان بیش از هرچیز به دخالت دولت امریکا در این امر مربوط دانست. به نظر می‌رسد رایزنی‌های «زلمای خلیل‌زاد»، نماینده ویژه دولت امریکا در امور افغانستان برای عدم حضور ایران بی‌تأثیر نمی‌توانسته باشد. واشنگتن نه تنها نمی‌خواهد ایران را به شکل موازی گفت‌وگوها درباره احیای برجام، در گفت‌وگو‌های مربوط به افغانستان داخل کند؛ بلکه بیشتر به نظر می‌رسد در سیاست راهبردی خود می‌کوشد آینده سیاسی افغانستان، امکانی برای تنگ‌کردن حلقه فشارها به ایران شود. 

سوم؛ عدم حضور ایران در نشست استانبول می‌تواند با هدف القای این منظور همراه باشد که ایران فاقد ظرفیت‌های سازنده برای آینده این کشور است. شواهد چنین نشان می‌دهد که «اشرف غنی» رئیس‌جمهوری افغانستان نیز در این نظر با نگاه واشنگتن هم‌سو باشد.

چهارم؛ نشست استانبول با نگاه به فوریت چاره‌اندیشی برای آینده سیاسی  افغانستان پس از خروج نظامیان امریکا از این کشور در 11‌سپتامبر پیش‌ رو  برگزار می‌شود. خروج نظامیان امریکایی از افغانستان درحالیکه دولتی ضعیف تنها بر یک سوم این کشور حاکمیت دارد، موجب ایجاد خلاء قدرت خواهد شد. این وضع دوجنبه دارد؛ نخست، لزوم تشکیل یک دولت گذار. دوم، ضرورت جایگزینی نیروی تأمین کننده امنیت به جای نظامیان امریکایی و سنتکام در محورهای منازعه در جنگ داخلی افغانستان. برخی قرائن حکایت از بخت «رسول سیاف» رهبر دعوت اسلامی و «سید احمد گیلانی» رئیس شورای عالی صلح افغانستان برای تشکیل دولت گذار دارد، اما در این باره هنوز هیچ گزینه معلومی وجود ندارد. اما جنبه مهم‌تر در این میان، تعیین نیروی جایگزین نظامیان امریکایی و سنتکام در افغانستان است که به مثابه فرصتی موقعیت ساز برای دولت ترکیه محسوب می‌شود. بی‌راه نیست اگر تصور شود که دولت ترکیه با حمایت سیاسی ـ لجستیکی امریکا و حمایت مالی دولت قطر، خود را برای استقرار نظامیانش در افغانستان آماده می‌کند. در صورت تحقق این وضع، ترکیه برای توجیه حضور نظامی در افغانستان، از یک سو خود را نیروی «حافظ صلح مسلمان» می‌نماید. از سوی دیگر درحالیکه اولویت‌های طالبان در وهله نخست، خروج نطامیان امریکایی از افغانستان و در وهله دوم، سقوط دولت کنونی است، کیفیت و ماهیت نیروهای حافظ صلح از جنس نظامیان ترکیه‌ای در درجه سوم اهمیت قرار دارد. مهم تر اینکه طالبان از حیث ایدئولوژیک تعارض چندانی با نگرش اخوانی دولت رجب طیب اردوغان ندارد. 

در نگاه دولت کنونی افغانستان نیز استقرار نظامیان ترکیه مشروعیت بیشتری نسبت به نظامیان غربی دارد. در این حال، دولت مرکزی افغانستان ممکن است حضور نظامیان ترک را به دیده وزنه‌ای متعادل کننده میان پاکستان و هند بنگرد. در صورت تحقق چنین راهبردی، آنکارا یک گام دیگر در جهت گسترش ژئوپلیتیک خود برای افزایش وزن سیاسی این کشور در معادلات منطقه‌ای و به تبع آن جهانی برخواهد داشت. این درحالی است که ترکیه اکنون دسترسی قابل توجهی به مناطق شرق مدیترانه، شامات در جنوب، قفقاز و آسیای میانه در شرق دارد. آنکارا نشان داده است که استعداد خوبی در تبدیل ظرفیت های ژئوپلیتیک خود به امتیازهای استراتژیک دارد. 

نشست استانبول و اهمیت آن را نباید در میان انبوه اخبار و رویداد‌های تلخ و گس این روزها نادیده گرفت.

جلال خوش چهره

نویسنده خبر

کلید واژه ها: افغانستان ترکیه ایران و افغانستان طالبان ایران و طالبان ایران و ترکیه نشست استانبول ایران و امریکا زلمای خلیل زاد


( ۲۰ )

نظر شما :

امیر ۳۱ فروردین ۱۴۰۰ | ۱۴:۰۳
نبود ایران دلیل بر استقرار نیروهای ترکیه زیر مجموعه ناتو در افغانستان نیست ، چین و روسیه و هند مخالفت خواهند کرد ،انها از نقشه های تورانی ترکیه آگاه هستند و هند هم از هم‌پیمانی ترکیه و پاکستان آگاه هستند ،زمزمه استقرار نیروهای نظامی چین در مرز با سین کیانگ مطرح است ،مردم افغانستان حتی اهل سنت افغانستان هم مایل به پر کردن خلاء نیروهای آمریکایی با نیروهای ترکی نیستند،نگرش منفی نسبت به تفکرات اخوانی دارند ،و چند دستگی مردم افغانستان با حکومت و طالبان هنوز وجود دارد ،طالبان هم مایل به تقویت جبهه ترکها نیست در آینده رقیب خود خواهد بود ،افغانستان و غنی هم میداند نیروهای ترکیه یعنی افزایش وزنه پاکستان نه تعادل آن ،در هر صورت این توافق بوجود نمی آید هر چند فشار و امتیاز دو طرف وجود داشته باشند ،ایران هم فاصله خود را حفظ کند بهتر است و روابط خود را با تاجیک و هزاره گسترش دهد ،در صورت که منافع ایران در خطر باشد میتوان با حمایت از تاجیکها و هزارها در مقابل طالبان و حکومت افغانستان امتیاز گیری کرد مانند زمین گیر کردن طالبان در جبهه شمال بوسیله شیر دره پنجشیر مسعود
رضا ۳۱ فروردین ۱۴۰۰ | ۱۴:۵۴
چه عجب آخر فهمیدید که سیاست ترکیه که توسط غرب و آمریکا دیکته شده به ترکیه ، مقابله با نفوذ منطقه ای ایران است ،نگاهی به امروز سوریه ،عراق ،و قفقاز و فردا افغانستان بیندازید ، جنگ قره باغ هم طبق گفته همان حزب پانترکی و شریک حزب حاکم ترکیه ( عدالت و توسعه اردوغان )و تویتش( حرکت ملی دولت باغچه ای ) جنگ قره باغ ، قطع مرز ایران با قفقاز است، چون ایران سد بزرگی در هموارکردن امپراطوری نیو عثمانی و قومیتی ترکیه در منطقه به حساب میآید ،حال عده ساده اندیش با گره زدن آن به کمک به مسلمین و مخالفت با اشغالگری و نسل کشی ( ترکیه عملا با اشغال و کشتار سوریه کارنامه خود را تکمیل کرده ) درصدد انکار و واقعیت این حقیقت تلخ هستند ، آتش این انکار خود را در آینده خواهند دید که همه وجودشان را خواهند سوزاند
فدوی ۳۱ فروردین ۱۴۰۰ | ۱۷:۳۰
40 سال تحریم فوق شدید و بیش از بیست سال سوء مدیریت شدیدتر بر ایران حاکم است با تمام این تفاسیر و این وضعیت که در بین کشورهای کرۀ زمین از زمانهای دور تا کنون سابقه نداشته ، باز هم ایران آنقدر قدرتمند ذاتی است که از سواحل مدیترانه تا دریای سرخ حضور دارد . تحریمها زندگی را بر مردم سخت و محدودۀ مانور دولتمردان ایران را محدود کرده اما باز هم وزنۀ ایران در خاورمیانه چنان سنگین است که همین غربیهای مغرور یک طرف میز می نشینند و مثلا برای رام کردن ایران ، با ایران مذاکره می کنند و شرط می گذارند و شرط می شنوند ... با کدام کشور طی چند قرون اخیر بعد از ظهور غرب استعمارگر اینگونه بوده که او یک طرف و خودشان طرف دیگر میز نشسته و مذاکره کرده باشند ... کشوری مانند ترکیه که رقیب منطقه ای ایران آن هم فقط از حیث تعداد جمعیت می باشد ، خوب می داند که اگر حتی به احتمال یک درصد تحریمهای ایران برداشته شود فنر فشرده شدۀ ایران به ناگاه آزاد شده و نشان خواهد داد که قدرت اول خاورمیانه آنهم با اختلاف زیاد چه کشوری است . امروز که تحریم هستیم و حتی کالایی مانند نفت که در دنیای امروز بنجل به نظر می آید را هم نمی توانیم بفروشیم ، ماهواره ( ولو در حد ساده ) به فضا می فرستیم و جنگنده ( ولو در حد آماتور ) می سازیم آنگاه ایران را با نفوذ کشوری مانند ترکیه می ترسانید ... دشمن اول ایران تحریم و دوم سوء مدیریت است که اگر این دو نبود ...... بماند . آمریکا با دارا بودن قدرتمندین نیروی نظامی در فضا و هوا و دارا بودن بهترین لجستیک نظامی در جهان ، به صرف داشتن چند هزار نظامی در افغانستان آنقدر بزرگ نمایی نشد که ترکیه با فرستادن چند صد سرباز که نهایت بتوانند پادگان کوچک خودشان را محافظت کنند ، بزرگ و موی دماغ نشان داده می شود . همانطور که جنگ نمایشی آذربایجان و ارمنستان که در آن هدف تمام قدرتهای تاثیر گذار جهانی ( شرقی و غربی ) تنبیه ارمنستان بود ، نمی توان ارتش آمریکای ترکیه را قدرتمند جا زد ، ارتشی که مردم بی دفاع شمال عراق و سوریه را به خاک و خون می کشد اما از مقابل سربازها خسته از چند سال جنگ سوری ، فرار می کند اینگونه مقالات نیز نمی تواند درجه دوم بودن ترکیه را در غرب و شمال آفریقا با حضور ایران ، مخفی کند هر چند می تواند پانترکها را به وجد آورد ... طناب تحریمها که برداشته شود و شیر دربند غرب آسیا آزاد شود آنگاه عیارها نمایان خواهد شد ...
مانی ۳۱ فروردین ۱۴۰۰ | ۱۷:۴۵
مگر مسابقه است جمع کنید بابا این تحلیل های آبکی را اقتصاد را درست از فساد سازماندهی شده بنویسید نیروی کشور را به تحلیل نبرید
هشترودی ۳۱ فروردین ۱۴۰۰ | ۱۸:۱۷
واقعیت اینکه تحریم های ده سال اخیر قدرت ایران رو تحت تاثیر قرار داده و فرصت رو برای رقبا محیا کرده تا بتازند ولی قطعا شرایط اینطور نخواهد ماند و بالاخره ایران بر این شرایط فائق خواهد آمد و در اینصورت ترکیه نخواهد توانست اینطور راحت جولان بدهد و بر ضد منافع ما ایرانیها عمل کند
به فدوی ۰۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۱۰:۴۵
دوست عزیز واقعیت این اینقدر که در رسانه های ایران از ترکیه نوشته می شود در ترکیه از ایران نمی نویسند و آنقدر که برای ایران رقابت با ترکیه مهم است برای ترکیه رقابت با ایران مهم نیست. یعنی ترکیه وارد دشمنی با ایران نشده و مسائل مدیترانه و عراق و سوریه در اولویت است و مهمترین از این مسائل برای ترکیه به سرانجام رساندن پروژه نظامی مهم ترکیه است که بخشی از این پروژه ها رسانه ای شده و برخی هم نه. دلیل دشمنی غرب با ترکیه هم بر سر تولیدات نظامی ترکیه است.
فدوی ۰۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۱۲:۱۸
در جواب ناشناس 10:45 هر چند کل کل کردن در عالم سیاست ورود به کوچه ی بن بست است اما لازم دانستم محترمانه جواب جنابعالی را بدهم ... غرب به سرکردگی آمریکا ، ایران را تحریم کرده و به ترکیه اف 35 می فروشد ... از ایران قطعات ساده برای اورهال هواپیماهای قدیم اش را دریغ می کند اما به ترکیه در ساخت پهپاد کمک فنی می کند . آمریکا به عنوان هوشمندترین سیستم سیاسی در کلاس یک ابرقدرت در طول تاریخ ، خوب می داند وزن ها ، دردسرها ، رویا و واقعیتها را ... در ضمن واقعا فکر می کنید اگر ترکیه این است که عشاقش تصور می کنند ، آیا اسراییل با اون طرح دوستی می ریخت ؟ چه برسد که در پروژه های نظامی کمکش کند ... از ترکیه برایتان آبی گرم نمی شود شک نکنید و همانگونه که آب و نان ایران را می خورید ، وطن پرست باشید و تا این حد سنگ دشمنان ایران را به سینه نزنید ... اگر در خانه کس است ، یک حرف بس است .
Mahan ۰۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۱۳:۰۶
نشست استانبول رسما به تعویق افتاده. طالبان هم رسما اعلام کرده که حاضر نمیشه. امروز هم روسیه از بیهوده بودن نشست گفت.
میران ۰۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۱۱:۳۲
ترکیه قبل از اینکه در جایی وارد شود از طریق فرهنگی دل مردمش را به دست میاورد و هر جا میرود مورد استقبال مردم قرار میگیرد. دیپلماسی ترکیه هم بسیار قوی است و ارتشش هم دومین نیروی ناتو. شما خودتان را با افغانستان و تاجیکستان مقایسه کنید نه ترکیه.
به میران ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ | ۲۰:۰۳
آره در سوریه و عراق که می بینیم چقدر در دلها نفوذ داره محبت ترکیه فقط در دل ترکهای ایرانه ترکها به دلیل نسل کشی های تاریخی در عصر عثمانی در حق ارامنه ، آشوریها ، عربها ، کردها ، مصریها و ...منفور همه منطقه هستن ضمن اینکه ترکیه سنی هست و ایران و بیشتر به دلیل شیعه بودنش پس میزنن با اینحال منفوره جز در دل پانترکهای ایران
مهدی ۲۱ تیر ۱۴۰۰ | ۱۷:۵۲
با سلام پانترکهای ایران که عاشق ترکیه هستند بدانید خائن تر از شما وجود ندارد چرا که نه تنها به ایران خیانت میکنید بلکه به پدران و اجدادتان خیانت میکنید بروید کشتار مردم تبریز و اطراف (ترکهای شیعه ایران) توسط سلطان سلیم عثمانی و کنیز کردن زنان و برده ساختن کودکانتان را توسط ترکان عثمانی و کشتار ترکان خراسان (ترکهای شیعه)توسط ترکمنها وازبکان (ترکهای سنی) ببینید بعد عاشق اینها شوید بدانید واگاه باشید اگر ترکیه مانند زمان عثمانی بزرگ شود نزدیکترین شیعیان به ترکیه شما پانترکها هستید که دوباره نسل کشی میشوید و ناموس وخاکتان را به تاراج می برند ،دوستان تاریخ بزرگترین معلم است مطالعه کنید مطالعه مطالعه و مطالعه تا فریب نخورید