سازمان همکاری‌های شانگهای و توازن‌های جدید بین‌المللی

نویسنده: کمال بالهادی

دیپلماسی ایرانی: اگر جنگ اوکراین تنها پاسخی به رویاهای توسعه طلبانه ناتو است، ناتویی که رهبران و معماران سیاست‌هایش می‌خواستند در تماس مستقیم با مرزهای روسیه باشد، بنابراین به نظر می‌رسد که این جنگ نه تنها در توقف گسترش ناتو موفق نبوده بلکه به سازمان شانگهای این فرصت را داده است که به گونه‌ای فراگیرتر گسترش یابد و متحدان ایالات متحده آمریکا را یکی پس از دیگری به این اتحاد سیاسی، اقتصادی و نظامی بکشاند.

در این راستا امارات متحده عربی و کویت از امضای یادداشت تفاهمی برای پیوستن به سازمان همکاری‌های شانگهای به رهبری چین به عنوان «شریک گفت وگو» خبر داده اند. این امر راه را برای این دو کشور برای عضویت کامل‌شان در این سازمان در آینده هموار می‌کند تا به این ترتیب در بحبحوبه افزایش روابط کشورهای حاشیه خلیج فارس با چین و روسیه به عربستان، مصر، قطر، ایران و ترکیه پیوندند.

به گفته ناظران، سازمان همکاری‌های شانگهای از جذب کشورهای جدید عربی و آفریقایی دست نخواهد کشید؛ زیرا پیوستن کشورهای عربی به عنوان «شریک گفت وگو» که نخستین گام برای پیوستن رسمی آنها به این سازمان است، برای بقیه کشورها به معنای روندی ضروری خواهد بود به ویژه این‌که کشورهایی که پیوستن خود را اعلام کرده‌اند از نظر اقتصادی، مالی و سیاسی کشورهای مهمی هستند و در سایر کشورهای عربی و آفریقایی نفوذ دارد. همین مسئله باعث می‌شود که درخواست عضویت برای بسیاری از کشورهای دیگر وسوسه انگیز باشد.

بنابراین می‌توان گفت که چین با سیاست‌خارجی آرام و به دور از هیاهوی رسانه‌ای خود به دنبال ترسیم مجدد ائتلاف‌های بین‌المللی و برپایی یک جغرافیای سیاسی جدید است که غرب و به‌ویژه آمریکا را بسیار در تنگنا قرار می‌دهد.

روند گسترش بی‌وقفه محور شرق به رهبری چین و روسیه به این مسئله اشاره دارد که جنگ اوکراین تنها عرصه‌ی رویارویی نیست و برخورد بی‌تردید صورت خواهد گرفت و پیروزی از آن قوی‌تر خواهد بود؛ یعنی طرفی که قوانین جدید جهان را تحمیل خواهد کرد. همان کاری که آمریکا انجام داد هنگامی که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی خود را به عنوان حاکم جهان تعیین و حتی تحمیل کرد؛ اما سازوکار این رویارویی ضرورتا نظامی نیست حتی اگر در اوکراین شکل جنگ نیابتی به خود گرفته بلکه این رویارویی این بار همه جانبه خواهد بود و سلاحش در اصل اقتصاد و پول خواهد بود و این سلاح برای بسیاری از کشورها که از دهه‌ها استعمار و بی عدالتی غرب رنج برده‌اند، مهم‌ترین سلاح است.

منبع: الخلیج / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11