فرانسه، رقیب تازه‌وارد ایران در خلیج فارس

شاید کمی قبولش سخت باشد اما فرانسه هم به جمع رقبای ایران در تنگه هرمز پیوست. اگر پیش از این ایران نگران بود که چرا ایالات متحده و بریتانیا در کشورهای جنوبی خلیج فارس پایگاه نظامی می‌زنند، این بار باید شاهد حضور فرانسه به عنوان یک قدرت تازه وارد در منطقه باشد که امروز سه شنبه 26 می با حضور نیکولا سارکوزی، رئیس‌جمهور فرانسه، پایگاه نظامی این کشور در کنار تنگه استراتژیک هرمز افتتاح شد. پایگاهی که در گام نخست میزبان 250 سرباز فرانسوی خواهد بود. بدین ترتیب فرانسه با این کار به جمع کشورهای غربی‌ای پیوست که ایران از حضور نظامیشان در همسایگی خود به هیچ وجه خشنود نیست. فرانسه نقطه آغاز نفوذ خود را در خاورمیانه از امارات متحد عربی آغاز کرده و امیدوار است در آینده دامنه فعالیت‌های این چنینی خود را به دیگر کشورهای عربی نیز گسترش دهد.

برای این کار فرانسه تلاش دارد با فروش تسلیحات مدرن نظامی به امارات متحده عربی و احداث نیروگاه اتمی در این کشور نفوذ و حضور خود در خلیج‌فارس را گسترش دهد.

امارات متحده عربی اکنون یکی از مهمترین شرکای منطقه‌ای فرانسه به شمار می‌آید. بازدید سارکوزی از امیرنشین ابوظبی در روز دوشنبه ۴ خرداد آغاز شد و دربرگیرنده مذاکراتی بر سر فروش تسلیحات نظامی و نیروگاه اتمی به امارات متحده است. رئیس‌ جمهوری فرانسه در دیدار دو روزه خود از ابوظبی همچنین در تاسیس شعبه‌ای از موزه لوور نیز شرکت خواهد کرد. سارکوزی در دیدار خود از ابوظبی همچنین خواهان فروش هواپیماهای جنگنده پیشرفته رافال به امارات است. امارات متحده تاکنون ۶۰ فروند هواپیمای میراژ و ۴۰۰ تانک لکرک را به صنایع نظامی فرانسه سفارش داده است.

رئیس ‌جمهوری فرانسه همچنین خواهان مذاکره با مقامات امارات بر سر فروش نیروگاه اتمی به این کشور است. به گفته روزنامه فیگارو و به نقل از مقامات رسمی فرانسه، عقد قرارداد برای ساخت نیروگاه اتمی در سال جاری میلادی نیز امکان‌پذیر است. هم‌اکنون رقابتی شدید میان فرانسه و امریکا بر سر فروش نیروگاه اتمی به امارات متحده در جریان است.

فرانسه در سال گذشته نخستین گام را در این زمینه برداشت وموفق به بستن قراردادی برای استفاده غیر‌نظامی از انرژی هسته‌ای با امارات متحده شد.

سفیر فرانسه در ابوظبی در پاسخ به پرسشی پیرامون فعالیت‌های گسترده اقتصادی و نظامی این کشور در امارات متحده گفت: «ما خواهان حضور در کشورهایی هستیم‌، که ضرورت آن وجود دارد.»

بی‌شک امارات متحده عربی درصدد جایگزینی امریکا از طریق فرانسه نیست، اما از حضور پاریس در کشور خود استقبال می‌کند.

امریکا به دنبال جنگ عراق، حضور نظامی‌سیاسی خود در منطقه‌ خلیج‌فارس را به سرعت افزایش داد. سرنگونی صدام حسین در عراق سرانجام موازنه قدرت در منطقه را برهم زد.

به نظر تحلیلگران سیاسی، ایران از خلاء موجود سیاسی و نظامی بیشترین بهره را برده و به‌تدریج به عنوان قدرت منطقه‌ای نقشی فعال در خاورمیانه بر عهده گرفته است. جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ اما سبب چرخشی نیز در سیاست کشورهای عربی نفت‌خیز در کرانه خلیج‌فارس شد. کشورهای عربی از سیاست‌های امریکا به رهبری جورج بوش ناخشنود بودند و احساس می‌کردند، که امریکا ناتوان از تامین منافع استراتژیک آنان در آینده است. با این چشم‌انداز، امارات متحده عربی در سال گذشته با فرانسه در مورد ایجاد پایگاه نظامی دائمی در این کشور به توافق رسید.

دیگر کشورهای عربی نیز از خط مشی تقریباً مشابه‌ای همچون امارات پیروی کرده و می‌کنند. به نظر امیل هوکایم، کارشناس نظامی در ابوظبی، کشورهای عربی کرانه خلیج‌فارس سرانجام دریافتند که امنیت آنان وابسته به سامانه‌های تسلیحاتی و افزایش نیروهای نظامی نبوده و باید خود را به عنوان بخشی از یک اتحاد جهانی تعریف کنند. بدین دلیل، کشورهای عربی مسئولیت تامین امنیت خود را به قدرت‌های مهم بین‌المللی سپرده‌اند.

در مقابل، ایران از حضور نیروهای نظامی غرب در خلیج‌فارس ناخشنود است و آنرا تهدیدی برای خود به شمار می‌‌آورد. به نظر هوکایم، کشورهای عربی می‌کوشند، امنیت منطقه را بین‌المللی کنند. این کارشناس نظامی می‌گوید: «اما ایران در مقابل خواستار خروج نیروهای خارجی از منطقه است. نزدیکی میان این مواضع به عوامل متعددی وابسته است، که بخشی از آن، در بیرون از منطقه قرار دارد.»

به هر صورت رویه ایران به ویژه در سال‌های اخیر که می­توان گفت دیپلماسی در آن بسیار ضعیف بوده، با وجود سفرهای مکرر رئیس جمهوری به امارات متحده عربی و شرکت در نشست شورای همکاری خلیج فارس این ترس را به کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به ویژه امارات تلقین کرده که ایران تهدیدی برای امنیت آنها است. شاید از این حرکت فرانسوی‌ها و سیاست‌های اماراتی‌ها بتوان این نتیجه را گرفت که سفرهای رئیس جمهوری به امارات و شرکت در اجلاس شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب نه تنها سودی نداشته بلکه زیان‌بار هم بوده که افتتاح پایگاه فرانسوی‌ها در ابوظبی می تواند تاییدی بر این ادعا باشد.