مروز کشورهای عرب از نظر ژئوپلتیک ضعیف هستند و این شرایط به بازیگرانی مانند ترکیه، ایران و روسیه اجازه می دهد تا از خلاء موجود برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند. چین نیز با روش ویژه خود وارد منطقه مدیترانه شده است و محتاطانه تلاش می کند بدون درگیری روابطش در منطقه را تقویت کند.
ادامه مطلب
حسن فتاحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: خاورمیانه کنونی در حال سبزه آرایی با حلقه های چند منظوره مکمل ناتو با ابتکار ایالات متحده امریکاست. گسترش ناتو به شرق مهمترین تهدید ترکیبی حقوقی، نظامی، سیاسی و ژئواستراتیک و هیدروپالیتیک فرا روی منافع ملی طیفی از کشورهای مخالف نظم بین الملل لیبرال، مانند ایران، روسیه و چین است.
ادامه مطلب
این روزها مصطفی الکاظمی تحرکات دیپلماتیک جدی را برای احیای روابط تهران – ریاض در دستور کار دارد. سفر همزمان نخست وزیر عراق به ایران و عربستان سعودی و انتشار اخباری دال بر برگزاری دور جدید گفت وگوها در سطح دیپلماتیک بین دو طرف (ایران و عربستان) در بغداد نشان از این دارد که الکاظمی تا به اینجای کار توانسته است امید کم رمقی را برای رفع تنش و تخاصم ایران و عربستان ایجاد کند. اکنون پرسش این است که آیا نخست وزی فعلی عراق می‌تواند گشایشی در روابط تهران و ریاض ایجاد کند یا وساطت وی نیز چون عادل عبدالمهدی، سلف خود فرجامی نخواهد داشت؟
ادامه مطلب
وجه مشترک جنگ روسیه در اوکراین، فشار چین بر تایوان و مجمع الجزایر دریای چین جنوبی و تحریکات ترکیه در آب های سرزمینی یونان و قبرس تجدیدنظرطلبی است. از نظر ژئوپلیتیک، یک قدرت تجدیدنظرطلب درصدد تجدید نظر در معاهدات و موافقت نامه های بین المللی است که آنها را به ویژه در سطح مرزی ناعادلانه و زیانبار تصور می کند.
ادامه مطلب
شهره پولاب در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سفر به خاورمیانه فرصتی برای بایدن خواهد بود تا با توقف در اسرائیل و عربستان سعودی بر طیف گسترده ای از مسائل مورد اختلاف و بی اعتمادی بین متحدان قدیمی متمرکز شود. مذاکرات هسته ای ایران، تولید و قیمت نفت و تعهدات امنیتی ایالات متحده به خاورمیانه از جمله این مسائل خواهد بود.
ادامه مطلب
اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: رقابت در آسیای جنوب غربی میان قدرت‌های بزرگ این منطقه مانند ایران، عربستان، ترکیه و ... در سایه تهاجم روسیه به اوکراین و افزایش تنش میان ایران و غرب پیرامون احیای توافق برجام، به حوزه‌های خاصی مانند فرهنگ و آموزش نیز کشیده شده و این رقابت‌ها به گونه‌ای هشدارآمیز به زیان ایران در پیگیری هستند.
ادامه مطلب
رضا مرادی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: پس از اجماع سازی جهانی تلاش ها معطوف به ارجاع دوباره پرونده ایران به شورای امنیت (ذیل فصل هفتم) خواهد بود و همزمان آمریکا فشارهای اقتصادی و تهدیدهای نظامی نسبت به ایران را افزایش خواهد داد. هدف نهایی پروژه ائتلاف سازی در منطقه محاصره و برخورد با تنها بازیگری است که همچنان در مقابل پروژه کلنگی شدن منطقه مقاومت کرده است.
ادامه مطلب
در مواجهه با مخالفت گسترده عمومی، هیچ یک از «عادی سازان» جدید هرگز به دنبال تاییدیه مردم خود از طریق همه پرسی در موضوع روابط با اسرائیل نیستند. همین هم این واقعیت را تایید می کند که اکثریت اعراب در هر کشوری که باشند هرگز صلح با اسرائیل آپارتاید را نمی پذیرند، مگر اینکه برادران فلسطینی آن ها از حقوق خود برخوردار شوند.
ادامه مطلب
صابر گلعنبری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: آنچه سخنان شاه اردن را پراهمیت می‌‌سازد، تحولات و اتفاقاتی است که چند ماهی است خاورمیانه در جهت تشکیل یک پیمان نظامی مشترک میان متحدین آمریکا حرکت می‌کند. همین چند روز قبل هم وزیر اسرائیلی بنی گانتز از تلاش با "شرکای منطقه‌ای" برای تاسیس ائتلافی نظامی به رهبری آمریکا خبر داد.
ادامه مطلب
جلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: پادشاهی قطر در تعقیب سیاست‌هایش و نیز تنش‌های جاری در روابط شورای همکاری خلیج فارس با ایران، سیاست حفظ نزدیکی روابط با تهران را دنبال کرده است. در واقع قطری‌ها روابط خوب با تهران را امکانی برای ایجاد امنیت خود مقابل تهدیدهای دیگر رقیبانش در جنوب خلیج فارس می‌دانند
ادامه مطلب
سیداسدالله اطهری در گفت وگویی معتقد است که شرایط حساس کنونی در منطقه که یک فرصت مغتنم برای افزایش نفوذ ترکیه در خاک سوریه است تا بتواند مناطق بیشتری را تحت کنترل خود درآورد و در عین‌حال نیروهای مسلح کرد را هم محدود کند. نکته مهم دیگر به وضعیت داخلی در ترکیه باز می گردد. به هر حال این کشور خود را برای انتخابات ریاست جمهوری و مجلس در سال آینده آماده می‌کند. اردوغان با توجه به شرایط اقتصادی و تورم شدید در این کشور سعی می‌کند با اقداماتی در سوریه یک ابزار انتخاباتی برای خود ایجاد کند.
ادامه مطلب
جاوید قربان‌اوغلی در یادداشتی می نویسد: ، به جرئت می‌توان گفت تحولات دو دهه اخیر در منطقه نمایانگر اجرائی‌شدن این طرح با موفقیت در برخی ابعاد این پروژه و البته ناکامی در مواردی دیگر است. در همان زمان گفته می‌شد یکی از اصلی‌ترین هدف‌های این طرح، پذیرش اسرائیل از طریق شناخت موجودیت آن از سوی رژیم‌های عربی و اسلامی و حل منازعه دیرپای خاورمیانه از این طریق است.
ادامه مطلب
ابوالقاسم دلفی در یادداشتی می نویسد: سفر ماه آوریل گذشته اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، به ریاض پس از ماجرای قتل جمال خاشقجی در سال ۲۰۱۸ در استانبول و دیدار وی با بنسلمان، ولیعهد سعودی، روابط دو کشور عربستان و ترکیه را که در بسیاری از موضوعات منطقه‌ای و به‌ویژه دیدگاه‌های دینی - مذهبی دو کشور در جهان اهل سنت در انجماد کامل به سر می‌برد، دچار تحول کرد و روند عادی‌سازی روابط فی‌مابین را با سفر آتی و منطقه‌ای محمد بنسلمان که در این هفته به سه کشور مصر، اردن و ترکیه انجام می‌شود، وارد مرحله نوینی خواهد کرد.
ادامه مطلب
مینسکین پی و سید رحمان موسوی در یادداشتی مشترکی برای دیپلماسی ایرانی می نویسند: تردید چین برای پیشبرد منافع امنیتی خود در خاورمیانه نشان می دهد که این کشور به خوبی از این موضوع آگاه است. حتی در مورد ایران که می تواند به عنوان نماینده ای در رقابت استراتژیک چین با ایالات متحده عمل کند، چین از اقداماتی که می تواند روابطش با عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیج فارس را به خطر اندازد، اجتناب کرده است.
ادامه مطلب
وقتی هنری کیسینجر، مشاور امنیت ملی و وزیر امور خارجه اسبق ایالات متحده آمریکا در مصاحبه با روزنامه بریتانیایی «ساندی تایمز» پیش بینی می کند که «رویدادهای بزرگی در راه خاورمیانه و آسیاست» این بدان معناست که منطقه خاورمیانه در حال حاضر در آستانه جنگ قرار دارد؛ چرا که این شخصیت شیفته منطقه است و حوادث آن را دنبال می‌کند و در ورای بزرگترین حادثه‌ای است که به امت عربی ضربه زد هنگامی که زمینه جنگ اکتبر را فراهم کرد.
ادامه مطلب
سیدعلی سقائیان در گفت وگویی تصریح کرد که مهمترین مسئله به خاستگاه ژئوپلتیک خود ایران و فلات ایران باز می گردد. ما در رابطه با موقعیتی که داریم به «یک فرابرتری» و «فرادستی» ژئوپلتیک رسیده ایم. همانطور که در سوال نخست اشاره کردید علاوه بر اینکه ایران جزئی از خاورمیانه به شمار می‌رود در کنار منطقه قفقاز جنوبی، آسیای جنوبی و آسیای میانه قرار دارد. هر کدام از این مناطق ژئوپلتیکی دارای بافت مکانی و اقتضائات اقتصادی، سیاسی، دیپلماتیک، فرهنگی، تمدنی و حتی نظامی، امنیتی و دفاعی خود هستند. این ویژگی فرابرتری و فرادستی ژئوپلتیکی ایران را هیچ کدام از کشورهای منطقه ندارد.
ادامه مطلب
علی رغم اینکه ترکیه و ایران دو قدرت منطقه‌ای هستند، مدتهاست که بر سر دستیابی به نفوذ در بسیاری از کشورهای همسایه یعنی کشورهایی که آنها را حیاط خلوت خود می‌دانند، بایکدیگر رقابت می‌کنند؛ اما این رقابت تحت سیطره بود و به بحرانی در روابط تبدیل نشد؛ اما جهش جدید ترکیه برای جنگ علیه حزب کارگر کردستان و شاخه سوری آن (یگان‌های مدافع خلق) در کنار نرمش اخیر آنکارا در روابطش با کشورهای منطقه پرسش‌هایی را درباره آینده هم‌زیستی ترکیه و ایران برانگیخته است.
ادامه مطلب
تصادفی نیست که هرگاه مذاکرات هسته ای به بن بست می خورد، یک مسئول ایرانی تهدید می کند که اگر اسرائیل مرتکب اشتباهی در خصوص ایران شود، تل آویو و حیفا با خاک یکسان خواهند شد.
ادامه مطلب
از جواد العنانی درباره کودتای ناکام شاهزاده حمزه بن الحسین پرسیدم، در حالی که بدون تشریفات و القاب نام شاه و شاهزاده های اردن را بر زبان می راند، گفت: کودتا، ماجرایی زنانه بود. مادر حمزه که مادری غیر از مادر عبدالله است، با مالک روزنامه واشینگتن پست ارتباطات نزدیکی دارد، زمانی که جف بزوس، واشینگتن پست را خرید، این ارتباط با مالکان جدید بیشتر و عمیقتر شد، او تلاش کرد با بهره برداری از این ارتباطات در اردن علیه عبدالله کودتا کند. عبدالله فهمید و تلاش ها فورا متوقف و خنثی شدند.
ادامه مطلب
سیدوحیر کریمی در گفت وگویی تاکید دارد که آن چه که در سایه توقیف نفتکش روسی با محموله نفتی ایران توسط یونان و مصادره آن به دست آمریکا و واکنش متقابل تهران برای توقیف دو نفتکش یونانی در آب های خلیج فارس صورت گرفته است تنها بخشی از تبعات اجتناب ناپذیر تغییر فضای نظم جهانی بعد از جنگ اوکراین است. از این منظر مسئله تحت الشعاع قرار گرفتن یا نگرفتن مذاکرات برجامی، توقیف نفتکش یونانی یا مصادره محموله نفتی ایران توسط آمریکا با فشار واشنگتن به آتن و .... جزو تبعات ثانویه خواهد بود که فضای وقوع حتمی آن پیشتر به دلیل تقابل روسیه و آمریکا شکل گرفته بود. پس اینجا شکست مذاکرات وین معنا ندارد. بلکه آنچه مهم است وزن کشی هر کدام از ابرقدرت ها و بازیگران جهانی است که سعی دارند در این نظم نوین جهانی پساجنگ اوکراین برای خود حوزه نفوذ جدیدی تعریف کنند.
ادامه مطلب
دکترین ملی گرایی، اذعان دارد که هر ملتی، سزاوار حکومت بر خویشتن است و نباید زیر سلطه خارجی باشد. این است که ملت های موجود، از کسانی که به گروه خودشان تعلق ندارند، از جمله از مهاجران و پناهندگان دیگر فرهنگ ها، واهمه دارند و حضور اینگونه افراد، همیشه می تواند یک پیشران نیرومند برای منازعه باشد.
ادامه مطلب
چهار قدرت نوظهور منطقه ای- عربستان، ترکیه، ایران و اسرائیل- همگی در جستجوی یارکشی های تازه منطقه ای هستند و همگی در صددند تا به شیوه ای «کمتر تقابلی» با یکدیگر رفتار کنند. این تلاش ها در نتیجه خروج ایالات متحده از خاورمیانه برای تمرکز بر روسیه و چین است.
ادامه مطلب
محسن فائضی در گفت وگویی عنوان داشت که به هر حال فضای کنونی یک فضای ایده آل برای اسرائیل است. چون شرایطی شکل گرفته است که عملاً مذاکرات وین برای احیای برجام و لغو تحریم های ایران از دستور کار خارج شده است. اما دوباره طی روزهای اخیر که زمزمه ازسرگیری مجدد مذاکرات وین بعد از سفر انریکه مورا و امیر قطر مطرح شده است به نظر من حمله گسترده اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای و یا نظامی ایران در مرحله‌ای از رزمایش ارابه های آتشین می تواند نوعی ترسیم فضا برای تداوم شرایط کنونی باشد. به این معنی که اسرائیل تلاش می کند کماکان شرایط فعلی برای عدم مذاکرات با ایران در سایه تندتر شدن تنش با جمهوری اسلامی ایران محقق شود.
ادامه مطلب
خطرناکترین پیامد حوادث اخیر اوکراین این است که نظام کنونی بین المللی دست کم آنچه به قدرت های بزرگ آمریکا، روسیه و چین مربوط می شود در حال ورود به دوره بازتشکیل است که احتمالا طول خواهد کشید و شاهد کشمکش های امنیتی و اقتصادی مختلفی خواهد بود. آمریکا به دنبال حفظ رهبری نظامی و امنیتی و اقتصادی خود در جهان است و روسیه و چین نیز با آن مخالفند.
ادامه مطلب
محمد صادق کوشکی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی اذعان دارد که شرایط ناشی از جنگ داخلی در سوریه، حجم گسترده خسارات و خرابی‌های و اقتصاد بحران زده این کشور شرایطی را رقم زده است که بشار اسد به دنبال پیگیری سیاست خارجی متوازن با همه بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای باشد.
ادامه مطلب
رئیس جمهور سوریه در حالی ذیل دیدارش با مقامات جمهوری اسلامی از حمایت های بی دریغ ایران طی سال جنگ داخلی تشکر کرد که ۵۳ روز پیش، اسد مذاکرات مفصلی با شیخ محمد بن راشد آل مکتوم، حاکم دوبی و شیخ محمد بن زاید آل نهیان، ولیعهد ابوظبی در امارات متحده عربی داشت؛ کشوری که از ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۰ با امضای پیمان ابراهیم در ماه عسل با اسرائیل به سر می‌برد. این رویکرد دوگانه دیپلماتیک از جانب سوریه را می‌توان نقطه عطفی در چرخش دمشق به سمت اتخاذ سیاست خارجی پراگماتیک تصور کرد که سعی دارد از ظرفیت تمام بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای برای احیای سیاسی و دیپلماتیک خود نهایت استفاده را ببرد
ادامه مطلب
جنگ اوکراین پیامدهایی برای اقتصاد جهان و جبهه گیری های سیاسی و ایدئولوژیک خواهد داشت که قطعا تاثیر آن را بر منطقه خاورمیانه به ویژه بر بازیگران مهم منطقه مثل ایران، اسرائیل و ترکیه خواهیم دید.
ادامه مطلب
دگرش های آب و هوایی تنها بخشی از ماجراست و به گفته بسیاری، دگرش های اقلیمی مسئول اصلی درگیری های منطقه ای نیست. دولت ها در خاورمیانه نیازهای اساسی مردم را به نفع خودشان مصادره می کنند و وقتی نوبت به انعطاف پذیری و حرکت به سمت انرژی های سبز می رسد، پا پس می کشند.
ادامه مطلب
روابط آمریکا و عربستان در سال ۲۰۱۵ رو به وخامت گذاشت. توافق برجام زنگ خطر را در ریاض به صدا در آورد کرد. جو بایدن نیز موضع سختی علیه عربستان اتخاذ کرد و قصد او برای کاهش حضور در خاورمیانه باعث نگرانی ریاض شده است.
ادامه مطلب
دور پنجم مذاکرات بین ایران و عربستان با میانجیگری عراق و عمان در شرایطی برگزار شد که شاهد توقف ۴۵ روزه مذاکرات وین هستیم. از این منظر روشن شدن موتور نشست بغداد به موازات خاموش شدن موتور نشست ها در وین گویای آن است که واشنگتن از طریق دیپلماسی معکوس سعی دارد با ترمیم روابط تهران – ریاض به تعدیل نگاه ایران در مذاکرات احیای برجامی برسد.
ادامه مطلب