بن بست منطقه ای را بازگشایی کنیم

دیپلماسی ایرانی: آن طور که در روابط بین الملل چند قطبی رایج شده است در منطقه هژمونی جایگاهی ندارد. این فقط شامل منطقه خاورمیانه یا غرب آسیا یا محیط پیرامونی ما نمی شود. بلکه موضوعی جهانی است. مثلا تلاش اندونزی و مالزی برای تفوق یکی بر دیگری اتلاف انرژی و فرصت سوزی بود و همین امر در مورد آرژانتین و برزیل، انگلیس و فرانسه، چین و شوروی سابق، مصر و همسایگانش، هند و پاکستان صادق است. برای همین می بینیم یکی از مخالفان سرسخت پیوستن انگلیس به اتحادیه اروپا فرانسه بود. یا کشوری که بیش از همه بر سر پیوستن پاکستان به پیمان شانگهای سنگ اندازی می کرد هند بود. یا در اتحادیه کشورهای امریکای جنوبی کشوری که بیش از همه برای برزیل چالش به وجود می آورد آرژانتین است که داعیه رقابت با آن را دارد.

جمهوری اسلامی ایران هم کم و بیش طی دوران بعد از انقلاب اسلامی در آسیای مرکزی، جنوب خلیج فارس، روابط با ترکیه، حتی با افغانستان و تقسیم دریای خزر بر نوعی تفوق گرایی سعی داشته که متاسفانه نه تنها نتایج مطلوب به همراه نداشته است بلکه طالبان دوم و آذربایجان در راستای تعدی گری در مقابل جمهوری اسلامی ایران قرار دارند. 

در تاریخ روابط بین الملل ثبت است که وینستون چرچیل برای چندین هدف که جای بحث جداگانه می طلبد با ژوزف استالین، رهبر شوروی، بدون اطلاع آمریکایی ها، اروپای شرقی را بین انگلیس و شوروی سابق تقسیم کردند. در خاطرات سیاسی چرچیل آمده است که رومانی را پنجاه – پنجاه برای حوزه نفوذ میان شوروی و انگلیس تقسیم کردند و یونان را ۱۰-۹۰ به نفع انگلیس و یوگسلاوی سابق را ۹۰-۱۰ به نفع کرملین و بلغارستان و بقیه را به همین ترتیب تقسیم و دوران جنگ سرد را با کمترین هزینه سر کردند تا فروپاشی از درون شوروی را کرملین خود رقم زد. 

منظور از مثال فوق، بدون اینکه نظر خاصی مد نظر باشد فقط طرح موضوع برای خرد جمعی و خروج از بن بست قفل همکاری منطقه ای است که می توان بومی سازی کرد و مثلا عربستان با پول، ترکیه با زور و جمهوری اسلامی ایران با عقلانیت کشورهای حوزه غرب آسیا، از مرز هند تا مدیترانه را با همکاری و هژمون free با مثلث ترکیه – ایران – عربستان عهده دار شود. اگر چنین ایده ای بی نقص نباشد قطعا برای مردم خسته منطقه بهترین خواهد بود. کشورهای لبنان، یمن، عراق، کردستان عراق، فلات قاره، آب، ذخایر فسیلی، فلسطین، اسرائیل، آسیای مرکزی حتی روابط با قدرت های فرامنطقه ای و دیگر چالش ها را می توان با تقسیم کار و مخرج مشترک بین متحدین منطقه ای حل و فصل کرد و به نظر می رسد زمینه چنین طرحی در ترکیه و عربستان فراهم باشد و اراده جمهوری اسلامی ایران می تواند ره گشای بن بست فعلی در بازگشایی قفل همکاری جدی رو به پیشرفت غرب آسیا باشد.