بریکس، شراکت و تغییر

نویسنده: یونس السید

دیپلماسی ایرانی: نشست سران بریکس در ژوهانسبورگ نه تنها موفق شد بر حضور خود به عنوان یک نیروی فعال اقتصادی در عرصه بین المللی تأکید کند بلکه با گسترش دایره عضویت خود و تعیین دستورعمل‌هایی برای پذیرش اعضای جدید بیشتر، قدرت خود برای گسترش ژئوپلیتیکی را نیز به اثبات رساند. این امر این گروه را در رقابت شدید با گروه هفت از طریق افزایش وزن جمعیتی، اقتصادی و حتی سیاسی خود در عرصه‌ی جهانی قرار می‌دهد.

به نظر می‌رسد نشست ژوهانسبورگ نه تنها به علت گستردگی ژئوپلیتیکی بلکه به این علت که مقدمات و عناصر لازم را برای ایجاد یک جناح اقتصادی – سیاسی واحد فراهم کرد، توقفگاهی محوری بود.

با این حال، متحد کردن مواضع کشورهای این گروه از نظر اقتصادی و سیاسی در جناحی کامل به زمان نیاز دارد؛ زیرا برای مثال حذف فوری سیطره چند دهه دلار بر صحنه جهانی برای کشورهای این گروه آسان نیست؛ اما از طریق انجام مبادلات میان کشورهای گروه بااستفاده از ارزهای داخلی، گام‌های اولیه و جدی در این زمینه برداشته شده و امکان توافق برای صدور ارز یکپارچه دیگر غیرممکن نیست، بلکه موضوع زمان است.

برخی از کشورها به ویژه آمریکا روی این مسئله حساب می‌کنند که گسترش عضویت در بریکس، سیطره چین که قوی‌ترین و بزرگترین اقتصاد را در اختیار دارد، بر کشورهای این گروه و رهبری‌اش بر این گروه را تضعیف می کند، در حالی که در مقابل برخی دیگر معتقدند که گسترش بریکس قدرت و انسجام بیشتری به آن در تأثیرگذاری بر روند تحولات بین المللی خواهد داد. به این ترتیب که نشست ژوهانسبورگ تنها به گسترش عضویت و تمایل برای محقق ساختن حاکمیت کشورها از طریق دور شدن از سیطره اقتصادی غرب محدود نشد بلکه در درون دستورکار این نشست بحران‌های بین المللی، جنگ اوکراین، چگونگی پیدا کردن راه حل سیاسی برای آن و پایان دادن به این جنگ به عنوان بخشی از مسئولیت‌های بین المللی در راستای برپایی جهانی امن‌تر و باثبات‌تر قرار داشت. این همان چیزی است که این گروه را بر آن می‌دارد تا بر جست وجوی جایگزینی برای نظام جهانی موجود و اجتناب‌ناپذیری برپایی یک نظام جدید پافشاری کند. نظامی که بر احترام به حاکمیت دولت‌ها و حق مردم در تعیین سرنوشت خود بر اساس قوانین بین المللی و منشور سازمان ملل متحد و نه بر نظام تحمیلی سلطه با استفاده از زور بر جهان مبتنی است. 

منبع: الخلیج / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11