یک دیدار و چند روایت

دیپلماسی ایرانی: دومین سفر ابراهیم رئیسی در مقام رئیس جمهوری اسلامی ایران به روسیه پیش از ظهر پنجشنبه انجام شد. در بدو ورود رئیسی و پس استقبال الکساندر نواک، معاون نخست وزیر و و سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه در فرودگاه بین المللی ونووکوا مسکو، رئیس جمهور ایران با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود در کاخ کرملین دیدار کرد. به گزارش ایسنا، ابراهیم رئیسی در دیدار با  رئیس جمهور روسیه، ضمن ابراز خرسندی از روابط رو به رشد دو کشور، همکاری با روسیه را در راستای سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت دانست.

رئیس جمهور در ادامه با اشاره به همکاری‌های خوب ایران و روسیه در بخش‌های انرژی، کشاورزی و شرکت‌های دانش‌بنیان، بر فراهم بودن زمینه برای برداشتن گام‌هایی موثرتر در توسعه همکاری‌ها در راستای منافع دو کشور و دو ملت تاکید کرد. رئیسی در بخش دیگری از سخنان خود به تحولات غزه پرداخت و جنایات اسرائیل علیه مردم بی‌دفاع غزه را نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت توصیف کرد که با حمایت آمریکا و کشورهای غربی و یا با سکوت و بی‌تفاوتی سازمان‌های بین‌المللی و تشکل‌های مدعی حقوق بشری مواجه شده و به گفته رئیس جمهور ایران، ناکارآمدی آنها را به رخ می‌کشد.

رئیسی خواستار توقف هر چه سریع‌تر بمباران‌ها و جنایات علیه فلسطینیان غزه به عنوان مهم‌ترین دغدغه امروز جهان بشریت شد. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز ضمن ابراز خرسندی از سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به مسکو تصریح کرد که روابط دو کشور در بهترین سطح در جریان است و معتقدیم با حمایت‌های رهبری معظم انقلاب اسلامی ایران، این روابط وسیع‌تر و پویاتر خواهد شد. رئیس جمهور روسیه استقبال چشمگیر تجار روسیه از نمایشگاه‌های تجاری ایران و رشد 20 درصدی تجارت دو کشور با گردش مالی پنج میلیارد دلاری طی یکساله گذشته را نشان دهنده عزم و اراده تهران-مسکو برای گشودن فصلی جدید از روابط دانست و افزود که پروژه‌های حمل و نقل جاده‌ای و ریلی با پیشرفت خوبی میان دو کشور در حال انجام است و همکاری‌های قبلی ایران و روسیه در بخش انرژی شرایط رو به رشدی را تجربه می‌کند. پوتین همچنین با اشاره به اشتراک نظر دو کشور نسبت به مسائل منطقه، بحث و تبادل نظر درباره مسئله فلسطین و غزه را از جمله محورهای مذاکره دوجانبه میان ایران و روسیه عنوان کرد.

پس از برگزاری دیدار دوجانبه ابراهیم رئیسی و ولادیمیر پوتین، هیئت‌های عالی‌رتبه اقتصادی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران و روسیه در نشست مشترک به گفت‌وگو و تبادل نظر درباره موضوعات مورد علاقه دو کشور پرداختند. در این نشست که با حضور وزرای امور خارجه، راه و شهرسازی، نفت، رئیس سازمان انرژی اتمی و رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با همتایان روسی برگزار شد، طرفین در حضور روسای جمهور دو کشور در خصوص موضوعات دوجانبه و مورد توافق از جمله در حوزه انرژی، بانکی و پولی، حمل و نقل و کشاورزی گفت‌وگو و تبادل نظر کردند و ابتکارات جدیدی نیز برای تسریع در اجرای توافقات صورت گرفته مطرح شد.

 روایت های مختلف از دیدار سه ساعته رئیسی و پوتین

یکی از موضوعات مهم سفر رئیسی به مسکو ناظر بر دیدار خصوصی سه ساعته روسای جمهوری ایران و روسیه است. در این باره دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، دیروز (جمعه)، در جمع خبرنگاران به جمع بندی از دیدار رئیسی با پوتین پرداخت و مذاکرات میان روسای جمهوری روسیه و ایران در مسکو را بسیار متمرکز دانست که درباره طیف گسترده‌ای از مسائل مختلف بوده است.  خبرگزاری اسپوتنیک گزارش داد که به اعتقاد پسکوف، «مذاکرات مفصلی به مدت بیش از دو ساعت انجام شد و وزرا درباره کشورهای خود گفت‌وگو کرده و به طور مفصل درباره این که مشکلات چه هستند، در چه حوزه‌ای هستند و چه راهکاری برای آن وجود دارد و چه کاری باید برای سرعت بخشیدن به توسعه و همکاری بیشتر انجام شود، بحث و رایزنی کردند. بنابراین، مذاکرات بسیار متمرکزی انجام شد.» سخنگوی کرملین همچنین گفت که موضوع تعامل و همکاری با اوپک و تصمیم‌هایی که در اوپک اتخاذ شده است نیز در این مذاکرات مطرح شد.

همزمان حسن امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با اشاره به رایزنی و گفت‌وگوی ۵ ساعته روسای جمهور ایران و روسیه در مسکو گفت که بخش مهمی از مذاکرات بر موضوع فلسطین تمرکز داشت. به گزارش ایسنا، حسین امیرعبداللهیان در شبکه اجتماعی ایکس در گزارشی از سفر یک روزه ابراهیم رئیسی به مسکو و دیدار روسای جمهور ایران و روسیه نوشت: «پنج‌شنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۲/ طی سفری کوتاه، مذاکرات و دیدار کاری مهم روسای جمهور ایران و ‌روسیه در کرملین مسکو بمدت پنج ساعت انجام شد. بخش مهمی از مذاکرات بر موضوع فلسطین تمرکز داشت. طرفین بر ضرورت توقف فوری جنگ و نسل‌کشی در غزه و کرانه، توقف کوچ اجباری ساکنان غزه و گشایش بی‌درنگ مرز رفح برای ارسال کمک‌های گسترده انسانی به سراسر غزه تاکید داشتند. روسیه به ابتکار عمل می‌اندیشد.»

امیرعبداللهیان چنین نوشته که، «در ادامه این دیدار، مناسبات دوجانبه شامل امور بانکی- پولی، ترانزیت، راه آهن، همکاری نیروگاهی، کشاورزی، انرژی، علمی، دانشگاهی، فناوری، گردشگری، صنعت…) و همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مورد توجه و پیگیری دو رییس جمهور قرار گرفت.» محمد جمشیدی، معاون سیاسی ابراهیم رئیسی هم در شبکه اجتماعی ایکس به تشریح جرئیات دیدار سه ساعته روسای جمهور ایران و روسیه اشاره کرده و نوشت، «‏در ملاقات خصوصی سه ساعته آقایان رئیسی و پوتین روسای جمهور ایران و روسیه، مذاکرات مفصل و بسیار مفیدی درباره همکاری های دوجانبه و منطقه ای با محوریت غزه انجام شد. دکتر رئیسی با یادآوری تجربه موفق همکاری در منطقه، ابتکاراتی مطرح کرد. قرار شد دو طرف در اهداف و اقدام، هماهنگ عمل کنند.» 

البته در واکنش به سفر رئیسی به مسکو، واشنگتن قرائتی دیگر از حضور رئیس جمهور ایران در روسیه دارد و بیشتر بر مناسبات دفاعی و نظامی مسکو – تهران تاکید می کند، کما اینکه جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا همزمان با سفر رئیسی به روسیه، طی یک جلسه توجیهی در حضور خبرنگاران با اشاره به روابط دفاعی دو کشور (ایران و روسیه) گفت که، «ما این روابط نگران‌کننده و رو به رشد را زیر نظر داریم.» از سوی دیگر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به سفر رئیس‌جمهوری ایران به روسیه در تداوم نگرانی واشنگتن از روابط تهران – مسکو درباره تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی امریکا اعلام کرد که به صورت مکرر شاهد تلاش ایران و روسیه برای دور زدن تحریم‌ها بوده‌ایم.

با ابن حال ساعاتی پیش از دیدار روسای جمهور ایران و روسیه، ولادیمیر پوتین با حضور در یک نشست اقتصادی و سرمایه‌گذاری به میزبانی بانک VTP روسیه در مسکو، اعلام کرده بود که در نظر دارد پیرامون پیشرفت در کریدور بین‌المللی شمال-جنوب با همتای ایرانی خود گفت‌وگو کند. رئیسی نیز صبح روز پنجشنبه و پیش از عزیمت به روسیه گفته بود که، «اراده دو کشور برای تکمیل کریدور شمال-جنوب یکی از محورهای مذاکره برای انجام این کار مشترک در این سفر خواهد بود.» این کریدور، ارتباط ترانزیتی کشورهای شمال اروپا و روسیه را از طریق ایران به کشورهای حوزه اقیانوس هند، خلیج فارس و جنوب آسیا برقرار می‌کند.  البته پوتین پیش از میزبانی از رئیسی، روز چهارشنبه و در ۲ سفر کوتاه به منطقه، به امارات و عربستان سعودی رفت و با سران این ۲ کشور درباره مسائل دوجانبه، اقتصادی و منطقه‌ای رایزنی کرد.

 ناگفته نماند که به نظر می رسد خروجی محتوای دیدار رئیسی و پوتین بیشتر روی تحولات منطقه بعداز آغاز جنگ حماس و اسرائیل متمرکز بوده است. چنانی که ابراهیم رئیسی حوالی ساعت ۳ بامداد دیروز جمعه که به تهران بازگشت، طی سخنانی به تشریح نتایج این سفر پرداخت و بررسی و پیگیری توافقات دو کشور در بخش‌های اقتصادی و تجاری و همچنین بحث و تبادل نظر درباره آخرین وضعیت غزه با تاکید بر ضرورت توقف فوری حملات و رفع محاصره این منطقه را از جمله مهمترین محورهای دیدارش با پوتین عنوان کرد. /شرق